Vốn là một trong những mảnh đất mang nhiều dấu ấn lịch sử, tỉnh Lào Cai quy tụ nhiều ngôi đền cổ kính và thiêng liêng, thu hút hàng nghìn khách du lịch.
Đền Bảo Hà được công nhận là khu di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào ngày 05 tháng 04 năm 1997.
Ngôi đền này được xây dựng ngay dưới chân đồi Cấm, bên cạnh dòng sông Hồng chảy vào miền đất Việt, thuộc xã Bảo Hà, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai, cách trung tâm thành phố Lào Cai khoảng 60km về phía Nam.
Đền thờ "thần vệ quốc" ông Hoàng Bảy - Một trong những vị anh hùng miền sơn cước đánh giặc phương Bắc bảo vệ bờ cõi. Đây là một điểm đến hấp dẫn khách du lịch vì nhiều lý do, trong đó phần lớn du khách đến đây để thắp hương, niệm phật, cầu Ông phù hộ cho làm ăn được an khang, thịnh vượng.
Lễ hội đền Bảo Hà. |
Truyền thuyết kể rằng: Ông Hoàng Bảy hay thường gọi là Ông Bảy Bảo Hà, con đức vua cha. Theo lệnh vua, Ông giáng xuống phàm trần, trở thành con trai thứ bảy trong danh tộc họ Nguyễn. Vào cuối thời Lê, niên hiệu Cảnh Hưng (1740 - 1786) khắp vùng Qui Hóa gồm Châu Thùy Vĩ và Châu Văn Bàn (thuộc Lào Cai bây giờ) bị giặc phương Bắc tràn sang cướp phá.
Trong tác phẩm "Hưng hóa xứ phong thổ tục" của tiến sĩ Hoàng Bình Chính viết năm 1778 ghi rõ: "Khắp vùng loạn lạc, cư dân điêu tàn, ruộng đát bỏ hoang...". Trước tình hình đó, triều đình cử danh tướng thứ bảy họ Nguyễn lên trấn thủ vùng biên ải, tiến dọc sông Hồng đánh đuổi quân xâm lăng, giải phóng Châu Văn Bàn, củng cố và xây dựng Bảo Hà thành căn cứ lớn.
Ông làm thống lĩnh cho quân thủy, quân bộ tiến đánh Lào Cai, đuổi quân giặc sang vùng Vân Nam. Trong một trận chiến đấu không cân sức với quân xâm lược, vị tướng thứ bảy của triều đình nhà Nguyễn đã anh dũng hy sinh. Xác Ông trôi theo sông Hồng tới Bảo Hà thì dạt vào bờ. Nhân dân trong vùng ngậm ngùi đưa xác Ông lên chôn cất tại đây và xây dựng Đền thờ tưởng nhớ công tích vị anh hùng.
Đền thờ Ông được xây dựng trên ngọn núi Cấm, mặt hướng ra phía sông Hồng cuộn đỏ, đúng thế "tựa sơn đạp thủy" để "trấn yểm" cho vùng biên giới được bình yên, thịnh vượng.
Theo ông Phạm Văn Chiến, Trưởng Ban quản lý Đền Bảo Hà cho biết đó chỉ là truyền thuyết, không ai biết Ông Hoàng Bảy là ai, quê quán ở đâu cũng như năm sinh năm mất. Hiện nay trong Đền vẫn còn một bộ trống âm dương và một chuông đồng cổ với hoa văn rất tinh xảo. Theo ông Chiến, đó là hai bảo vật của đền, vừa mang tính tâm linh, vừa mang tính văn hóa lịch sử.
Hội chính Đền Bảo Hà được tổ chức vào ngày 17 tháng 07 âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo khách trong và ngoài vùng đến dự. Trong lễ hội có tổ chức rước kiệu, tế thần, dâng hương tưởng niệm cùng các hoạt động văn hóa - thể thao khác. Ngoài những ngày lễ hội, ngày thường ( đặc biệt vào mùa xuân) khách thập phương trong cả nước vẫn đến đây để thắp hương tưởng niệm cầu an, cầu lộc.
Gạt đi những lời đồn thổi chưa rõ thực hư, Đền Ông Hoàng Bảy vẫn là một điểm đến thu hút khách thập phương và còn là một trong ba ngôi đền thờ Mẫu có vị trí đặc biệt cùng với đền ông Hoàng Bơ và ông Hoàng Mười.