Trong bối cảnh chuyển đổi số lan tỏa mạnh mẽ, cho vay trực tuyến đang trở thành xu hướng tất yếu của ngành ngân hàng. Hình thức này không chỉ giúp người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn nhanh và minh bạch hơn, mà còn mở ra cơ hội phát triển mới cho hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam.
Xu hướng tất yếu
Trên nền tảng dữ liệu minh bạch từ thanh toán, cho vay trực tuyến đang nổi lên như một xu hướng tất yếu. Đây là kênh tín dụng giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn nhanh hơn, minh bạch hơn đồng thời mở ra cơ hội phát triển mới cho hệ thống ngân hàng thương mại.
Thực tế cho thấy, các ngân hàng đã đồng loạt đầu tư vào công nghệ, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, sinh trắc học vào sản phẩm dịch vụ. Những nền tảng ngân hàng số, ví điện tử, thanh toán QR, mobile banking ngày càng phổ biến, hỗ trợ hàng chục triệu giao dịch mỗi ngày. Công nghệ không chỉ phục vụ thanh toán, mà còn được đưa vào thẩm định, quản trị rủi ro và phân tích hành vi khách hàng, giúp giảm chi phí xã hội và mở rộng kênh vốn.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đặng Ngọc Đức - Viện trưởng Viện Công nghệ Tài chính, Trường Đại học Đại Nam cho biết, cho vay trực tuyến đã trở thành một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính số của các ngân hàng thương mại. Nhiều ngân hàng ghi nhận tỷ lệ tăng trưởng dư nợ từ kênh số vượt xa kỳ vọng, đồng thời mở rộng phạm vi phục vụ đến các khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa - nơi trước đây khó tiếp cận dịch vụ tài chính truyền thống.
“Việc tích hợp AI, Big Data, Machine Learning vào quy trình xét duyệt tín dụng giúp giảm rủi ro, tăng tốc độ xử lý hồ sơ và nâng cao trải nghiệm khách hàng. Giai đoạn 2021 - 2025 là bản lề cho một thị trường tín dụng số phát triển minh bạch và toàn diện hơn”, ông Đức nhấn mạnh.
Tại Việt Nam, 97% doanh nghiệp thuộc nhóm nhỏ và siêu nhỏ (SME), nhưng phần lớn vẫn khó tiếp cận vốn do hồ sơ thiếu, thủ tục phức tạp và chi phí cao. Trong khi đó, nhóm này đóng góp khoảng 40% lực lượng việc làm và 18% tổng dư nợ tín dụng toàn hệ thống.
Bà Nguyễn Thị Ngoan - Giám đốc Tài chính MISA - cho biết MISA Lending được xây dựng để kết nối trực tiếp SME với ngân hàng, dựa trên dữ liệu số từ các phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử, dòng tiền doanh nghiệp. Với gần 400.000 khách hàng doanh nghiệp đang dùng dịch vụ cloud, nền tảng này cung cấp “dữ liệu sống” giúp ngân hàng đánh giá rủi ro theo thời gian thực, hạn chế nợ xấu và đẩy nhanh giải ngân.
Hiện MISA đã kết nối với 11 ngân hàng, cấp hạn mức gần 16.000 tỷ đồng và giải ngân khoảng 30.000 tỷ đồng, tỷ lệ vay thành công đạt 30%, gấp 10 lần so với mô hình truyền thống.
Bà Ngoan cho biết thêm, thông qua nền tảng MISA Lending, ngân hàng có thể đánh giá năng lực tài chính doanh nghiệp dựa trên cả dữ liệu tĩnh và dữ liệu động, qua đó giảm thiểu rủi ro nợ xấu. Dữ liệu tĩnh bao gồm lịch sử tín dụng, thông tin từ tín dụng quốc gia (CIC), báo cáo thuế và nghĩa vụ tài chính. Dữ liệu động phản ánh dòng tiền hàng ngày, hóa đơn điện tử, dữ liệu kế toán và nhân sự. Sự kết hợp này mang lại bức tranh chính xác, minh bạch hơn trong chấm điểm tín dụng.
Về phía ngân hàng, bà Lê Thị Thúy Hà - Giám đốc Dự án Digital Lending - Khối Ngân hàng số MBBank cho biết hiện MB đang triển khai 2 nền tảng APP MBBank và Biz MBBank để cung cấp các sản phẩm dịch vụ ngân hàng trực tuyến.
Trên nền tảng APP MBBank, MB đang phục vụ hơn 33 triệu khách hàng cá nhân. Trong đó, 100% khách hàng cá nhân mở tài khoản và dịch vụ Ngân hàng trực tuyến tại các kênh được thu thập hồ sơ sinh trắc học bằng eKYC thành công; 100% khoản vay tín chấp (tiêu dùng không tài sản bảo đảm) đã thực hiện đăng ký, giải ngân toàn trình trực tuyến; 90.8% khoản vay sản xuất kinh doanh đã được giải ngân trực tuyến, với doanh số lũy kế hơn 165.000 tỷ đồng trong 8 tháng năm 2025.
Trên nền tảng Biz MBBank đang phục vụ hơn 350.000 khách hàng doanh nghiệp. Trong đó, 100% doanh nghiệp siêu nhỏ (Micro SME - mSME) nhận và giải ngân vốn qua Biz MBBank. Toàn bộ các giao dịch vay vốn trực tuyến trên cả APP MBBank và Biz MBBank đều sử dụng Hợp đồng điện tử với chữ ký số, bảo đảm pháp lý và trải nghiệm khách hàng.
Hoàn thiện pháp lý, tăng cường đầu tư ứng dụng công nghệ
Để phát triển bền vững, chuyên gia cho rằng cần đồng bộ giữa công nghệ, dữ liệu và chính sách. Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đặng Ngọc Đức nhấn mạnh: “Khi dữ liệu quốc gia về dân cư, thuế và tín dụng được kết nối, ngân hàng có thể đánh giá đúng khả năng trả nợ theo thời gian thực, qua đó mở rộng tín dụng tới cả khách hàng chưa từng có lịch sử vay vốn”.
Song song với pháp lý, các ngân hàng thương mại cần nâng cấp hệ thống core banking, ứng dụng AI, Big Data, Blockchain, IoT để tự động hóa quy trình xét duyệt, quản lý rủi ro và cá nhân hóa sản phẩm vay. Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ ngân hàng cần được đào tạo tư duy số, kỹ năng phân tích dữ liệu và vận hành nền tảng tín dụng trực tuyến.
Đặc biệt các ngân hàng thương mại cần chú trọng nâng cao năng lực chuyên môn, tư duy số và kỹ năng vận hành hệ thống tín dụng trực tuyến cho đội ngũ cán bộ ngân hàng, từ cấp quản lý đến nhân viên nghiệp vụ. Đồng thời, hình thành lực lượng nhân sự có khả năng phối hợp liên ngành giữa tài chính, công nghệ và quản trị rủi ro trên cơ sở đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực.
Về phía cơ quan quản lý, ông Phạm Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước cho biết thời gian qua Ngân hàng Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản hoàn thiện khung pháp lý cho vay điện tử. Đáng chú ý, Thông tư 06/2023 bổ sung quy định cho vay điện tử trong Thông tư 39/2016, khuyến khích tổ chức tín dụng số hóa dịch vụ, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp tiếp cận vốn.
Đặc biệt, Nghị định 94/2025/NĐ-CP về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát lần đầu cho phép triển khai mô hình cho vay ngang hàng (P2P Lending). Ngân hàng Nhà nước đã hướng dẫn để các mô hình mới vận hành thực tế nhưng vẫn trong phạm vi giám sát chặt chẽ, vừa mở rộng kênh vốn, vừa bảo đảm an toàn hệ thống.
Ông Tuấn cũng lưu ý, an ninh mạng và bảo mật dữ liệu khách hàng phải là ưu tiên hàng đầu. Các ngân hàng cần đầu tư hạ tầng bảo mật, ứng dụng AI trong giám sát, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế về an toàn dữ liệu.
Một số chuyên gia cho rằng, cho vay trực tuyến tại Việt Nam đang phát triển nhanh nhưng cũng đối mặt nhiều thách thức hoàn thiện khung pháp lý, kết nối dữ liệu, bảo mật công nghệ và quản trị rủi ro. Trên hết, yếu tố quyết định thành công là niềm tin của khách hàng.
Một nền tảng pháp lý rõ ràng, dữ liệu đồng bộ, công nghệ an toàn và dịch vụ minh bạch sẽ tạo dựng lòng tin, qua đó giúp tín dụng số thực sự trở thành động lực mới của ngành ngân hàng trong kỷ nguyên tài chính số.
