Do ảnh hưởng bão số 3, tháng 9/2024, các ao nuôi cá giống của Trung tâm Giống nông nghiệp Lào Cai tại xã Quang Kim, huyện Bát Xát bị thiệt hại lớn, nước trong ao bị ô nhiễm, tường, kè ao bị đổ sập... Hàng triệu cá giống, cá bảo tồn của Trại giống thủy sản Quang Kim đã bị cuốn theo nước lũ. Sau 6 tháng, đến nay, hoạt động sản xuất đã bắt đầu trở lại nhưng vẫn gặp không ít khó khăn. Trang thiết bị, công trình phục vụ sản xuất xuống cấp, hư hỏng. Đặc biệt, tư liệu sản xuất, những cặp cá bố mẹ thuần chủng không còn con nào.


Ông Vũ Đình Hòa, Trại trưởng Trại giống thủy sản Quang Kim (Trung tâm Giống nông nghiệp Lào Cai) cho hay: Khắc phục ở trên bờ dễ hơn khắc phục dưới ao. Khu vực này, gia đình nào cũng bị ảnh hưởng do mưa lũ nên muốn thuê người tại địa phương để khôi phục cũng khó. Vì vậy, đơn vị chủ yếu huy động cán bộ của Trung tâm và số ít lao động bên ngoài để tái hoạt động các ao nuôi.
Cũng theo ông Hòa, toàn bộ việc nạo vét bùn, khử khuẩn các ao phải làm thủ công, bởi máy xúc không thể đưa xuống lòng ao. Mặt khác, phải có nước để hút bùn loãng sẽ nhanh hơn để bùn khô, khó xúc dọn.

Sau khi khôi phục 32 ao nuôi cá, Trung tâm bắt tay ngay vào sản xuất. Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh là sản xuất giống thế nào khi không còn các cặp cá bố mẹ? Theo ông Vũ Đình Hòa, để giải quyết vấn đề này, trại đang tái cơ cấu đàn, hiện đã sưu tập được 200 cá chép bố mẹ và nhiều cặp rô phi, lăng, nheo bố mẹ để gây giống, phục vụ nhu cầu phát triển thủy sản trong vùng.
Từ đầu năm 2025 đến nay, Trung tâm đã tập trung ương nuôi 3 giống cá gồm trắm, rô, chép để phục vụ nhu cầu phát triển thủy sản của bà con trên địa bàn trong vụ xuân. Kết quả, có khoảng 50 vạn con giống đã được sản xuất và giao tới tay khách hàng, bằng 1/5 lượng giống cung cấp cho thị trường so với cùng kỳ năm 2024. "Trung tâm đang phát huy tối ưu khả năng sản xuất của trại vì nhận định thị trường miền Bắc đang "cháy" con giống sau mưa lũ, trong đó tập trung sản xuất giống thủy sản có giá trị cao", ông Vũ Đình Hòa chia sẻ.
Từ nghiên cứu và đề xuất của các kỹ sư thủy sản, Trung tâm Giống nông nghiệp Lào Cai khôi phục trại sản xuất cá giống bằng việc sản xuất cá đặc sản, có giá trị cao như: Cá lăng, cá bỗng... Vì diện tích của trại nhỏ, ít nước nên nuôi cá truyền thống hiệu quả sẽ không cao bằng những loại cá đặc sản. “Giá cá truyền thống thấp, giá cám lại cao, vì vậy, tôi nghĩ phải tìm hướng đi mới để đưa hoạt động của trại sớm ổn định trở lại. Ví dụ cá rô phi chỉ khoảng 35 nghìn đồng/kg, trong khi cá đặc sản có thể bán 500 - 700 nghìn đồng/kg”, ông Vũ Đình Hòa nói.
Tuy nhiên, hiện nay, ngoài khó khăn về nguồn vốn thì nguồn giống cá đặc sản cũng không có sẵn. Các cán bộ của Trại giống thủy sản phải thu thập cá từ các nguồn ở Hà Giang, Tuyên Quang, Sơn La..., sau đó phân loại để tiến hành ương nuôi ở ao, đồng thời lấy nguồn lai tạo. Về năng lực của cán bộ, hiện Trại giống thủy sản Quang Kim có 3 kỹ sư chuyên ngành với trên 10 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực này nên có thể thực hiện kế hoạch sản xuất giống cá đặc sản.


Ông Hà Văn Quang, Giám đốc Trung tâm Giống nông nghiệp Lào Cai cho rằng, khó khăn hiện nay là cơ sở vật chất chưa được đầu tư phù hợp với yêu cầu mới của công tác nghiên cứu và sản xuất giống. Một số hạ tầng đã xuống cấp cần nâng cấp, sửa chữa, thay thế, ví dụ như các kho xưởng, tường rào tại các trại trực thuộc đã bị sạt lở, hệ thống đường nước... Khó khăn khác là nguồn vốn đầu tư cho sản xuất giống đang tạo áp lực về quy mô và diện tích sản xuất, trong khi đơn vị không được vay vốn từ bất kỳ nguồn nào của ngân hàng.
Trước mắt, Trung tâm Giống nông nghiệp Lào Cai duy trì chăm sóc và chọn lọc đàn cá chép bố mẹ, cá chép hậu bị; chăm sóc, thuần hóa một số loài thủy sản mới có giá trị kinh tế để phục vụ công tác nghiên cứu, đa dạng loài thủy sản nhằm góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp.