Bãi rác Bản Khoang (Sa Pa) sắp quá tải và chưa tìm được vị trí xây dựng bãi rác mới, việc vận chuyển rác thải về bãi rác thành phố Lào Cai mới thực hiện được một phần. Tất cả cho thấy, Sa Pa vẫn còn nhiều việc phải làm để giữ đô thị du lịch luôn xanh, sạch, đẹp.
Bãi rác Bản Khoang sắp quá tải
Hiện nay, công tác thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt tại thị trấn Sa Pa được giao cho Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Lào Cai thực hiện. Khối lượng rác sinh hoạt của Sa Pa trung bình là 25 tấn/ngày, trong đó rác hữu cơ là 7 tấn/ngày, được chở ra Nhà máy xử lý rác thải thành phố Lào Cai để xử lý, còn lại 18 tấn được vận chuyển chôn lấp tại bãi rác Bản Khoang. Bãi rác này được đầu tư xây dựng từ năm 2002 với tổng diện tích 1,6 ha, trong đó diện tích bãi chứa rác là 1,4 ha, còn lại đất taluy.
Tuy nhiên, bãi rác Bản Khoang được đầu tư không đồng bộ, chỉ được đầu tư đắp đập chứa rác, không có đường xuống lòng bãi rác, không có vùng đệm, không có công trình phụ trợ, không có hệ thống chống thấm, không có hệ thống thu và xử lý nước rỉ rác, nước rỉ rác chảy trực tiếp xuống hạ lưu. Sau nhiều năm sử dụng, trữ lượng bãi rác không còn nhiều, dự kiến chỉ khai thác được 2 - 3 năm nữa. Hiện tại, bãi rác đang dần quá tải, gây mất vệ sinh, ảnh hưởng đến môi trường.
 |
| Bãi rác Bản Khoang chỉ có thể đáp ứng được việc chôn lấp rác tại Sa Pa trong 1 năm nữa. |
Cuối năm 2016, UBND huyện Sa Pa đã có tờ trình gửi UBND tỉnh về việc xây dựng khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt đô thị Sa Pa. Huyện đề xuất 2 phương án. Phương án 1 là xây dựng lò đốt rác sinh hoạt công nghệ cao Sankyo với tổng kinh phí 10 tỷ đồng. Ưu điểm của phương án này là không chiếm nhiều diện tích đất, thay thế hoàn toàn phương pháp chôn lấp, không phát sinh mùi ô nhiễm và ô nhiễm nguồn nước ngầm do quá trình tích tụ rác như mô hình bãi rác thải trước đây và còn góp phần xử lý tình trạng ùn ứ rác thải tại khu vực bãi rác. Nhưng phương án này cũng bộc lộ hạn chế là kinh phí đầu tư xây dựng lớn, phải trả lương cho 3 công nhân vận hành lò đốt hằng ngày. Phương án 2 là xây dựng nâng cấp bãi rác Bản Khoang, với ưu điểm là kinh phí thấp (khoảng 6 tỷ đồng), không cần công nhân vận hành hằng ngày. Tuy nhiên trong thời gian nâng cấp sẽ không được đổ rác thải, gây ô nhiễm môi trường cao cho khu vực, thời gian sử dụng ít vì mặt bằng bãi thải diện tích nhỏ, lượng khí và rác thải phát tán rộng do xây dựng trước cửa gió Ô Quý Hồ.
Ông Nguyễn Đình Hiệp, Phó Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Sa Pa cho biết, huyện đã tìm vị trí để xây dựng bãi rác mới tại khu vực thôn Hang Đá (xã Hầu Thào). Tuy nhiên sau khi rà soát quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội thì khu vực này đã được UBND huyện ưu tiên phát triển du lịch, vì vậy việc tìm kiếm vị trí để xây dựng bãi rác hợp vệ sinh là rất khó. Trong 2 phương án này, huyện Sa Pa đề nghị tỉnh xem xét ưu tiên phương án xây dựng lò đốt rác vì tuổi thọ lò đốt và thời gian xử lý chất thải rắn được lâu dài, ít gây ô nhiễm môi trường.
Đưa rác thải từ Sa Pa về bãi rác thành phố Lào Cai
Cuối năm 2017, Sở Xây dựng (nay là Sở Giao thông vận tải - Xây dựng) đã chủ trì phối hợp với các ngành và UBND huyện Sa Pa đề xuất với UBND tỉnh phương án xử lý rác thải trên địa bàn huyện Sa Pa. Theo đó, phương án được chọn là vận chuyển rác về thành phố Lào Cai xử lý vì chi phí thấp và có thể khai thác, vận chuyển được ngay trong khi bãi rác Bản Khoang quá tải. Đóng cửa bãi rác hiện có, giải quyết được tình trạng ô nhiễm môi trường, đồng thời phù hợp với tình hình thực tế là bãi rác tại thành phố Lào Cai vừa được đầu tư mở rộng.
Tuy nhiên đến nay, Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Lào Cai - đơn vị được giao xử lý rác thải tại đô thị Sa Pa - chưa thể thực hiện được việc đưa toàn bộ rác thải từ Sa Pa về bãi rác thành phố Lào Cai. Lãnh đạo công ty cho biết, từ năm 2010, đơn vị được UBND tỉnh giao cho xây dựng khu xử lý rác thải thành phố Lào Cai, trong đó đã đề xuất phương án vận chuyển toàn bộ lượng rác vô cơ và hữu cơ trên địa bàn thị trấn Sa Pa, thị trấn Bát Xát về xử lý tại đây. Để chuẩn bị cho việc tiếp nhận rác thải vô cơ từ Sa Pa, công ty đã cải tạo, nâng cấp bãi chôn lấp rác thêm 2 ha, có thể đáp ứng được việc chôn lấp rác của thành phố Lào Cai và huyện Sa Pa trong khoảng 15 năm tới.
Mặc dù vậy, việc đưa rác thải vô cơ về bãi rác thành phố vẫn gặp khó khăn do phải đầu tư thêm phương tiện vận chuyển và thiết bị tại khu xử lý rác. Bên cạnh đó, với lượng rác và cách thức vận chuyển như hiện nay sẽ khiến chi phí vận chuyển bị đội lên cao, trong khi định mức được giao chưa đáp ứng được. Hiện công ty mới thực hiện đưa rác hữu cơ về Nhà máy xử lý rác thải thành phố, còn rác vô cơ vẫn tiếp tục được chôn lấp tại bãi rác Bản Khoang. Công ty đã đề nghị UBND huyện Sa Pa bố trí quỹ đất để đầu tư xây dựng trạm ép rác tại thị trấn, sau đó sẽ chuyển về Lào Cai.
Ông Ngô Văn Trường, Giám đốc Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Lào Cai cho biết, nếu có trạm ép rác thì chỉ cần 1 lượt xe là có thể chở hết lượng rác vô cơ phát sinh trong ngày thay vì phải 4 chuyến như hiện nay. Công ty cũng đã thay đổi phương thức thu gom rác bằng xe tải trọng nhỏ dưới 1 tấn để thu gom rác thay cho xe đẩy thủ công như trước đây, sau đó đưa về tập kết tại các ga rác và vận chuyển đi xử lý nên rất thuận tiện. Tuy vậy, phương án này cũng chưa thực hiện được do đến nay huyện Sa Pa chưa tìm được vị trí phù hợp xây dựng trạm ép rác.
Trước sức ép phát triển, đô thị Sa Pa đang phải chịu nhiều tác động từ ô nhiễm môi trường. Ngay từ lúc này, nếu không có giải pháp căn cơ thì trong tương lai sẽ còn có thể phải đối mặt với những tác động xấu hơn mà hiện chưa thể đánh giá hết được.
