Từ 1.1.2018, bộ luật Hình sự sửa đổi, bổ sung 2015 chính thức có hiệu lực với nhiều quy định mới liên quan đến người dưới 18 tuổi phạm tội; trong đó liệt kê chi tiết những tội danh người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự.
Cụ thể, bộ luật Hình sự sửa đổi, bổ sung (BLHS) 2015 nêu người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội đặc biệt nghiêm trọng, nhưng giới hạn trong 28 tội danh.
Các tội danh này bao gồm: giết người; cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại sức khỏe người khác; hiếp dâm; cưỡng dâm; hiếp dâm người dưới 16 tuổi; cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi; mua bán người; cướp tài sản; bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; cưỡng đoạt tài sản; cướp giật tài sản; trộm cắp tài sản; hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản; sản xuất trái phép chất ma túy; tàng trữ trái phép chất ma túy; vận chuyển trái phép chất ma túy; mua bán trái phép chất ma túy; chiếm đoạt chất ma túy; tổ chức đua xe trái phép; đua xe trái phép; phát tán chương trình tin học gây hại cho hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử; cản trở hoặc gây rối loạn hoạt động của mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử; xâm phạm trái phép vào mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử của người khác; sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản; khủng bố; phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia; chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép; chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự.
Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 cũng phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi chuẩn bị phạm tội đối với 2 tội danh là tội “giết người” và tội “cướp tài sản”.
Dựa theo quy định chi tiết và cụ thể này, các nhà làm luật khẳng định nguyên tắc chỉ áp dụng hình phạt đối với trẻ em, nhất là hình phạt tù, sau khi đã xem xét, cân nhắc khả năng áp dụng các biện pháp tư pháp nhằm thể hiện tinh thần nhân đạo tại điều 37 của Công ước về quyền trẻ em là việc bắt, giam giữ hay bỏ tù trẻ em chỉ được dùng đến như một biện pháp cuối cùng và trong một số hành vi cũng như thời hạn thích hợp ngắn nhất.
