Nghĩa Đô - sức sống miền suối sạch, đồng xanh

Từ một vùng quê yên bình nằm nép mình giữa núi rừng Tây Bắc, xã Nghĩa Đô (huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai) đang từng bước chuyển mình trở thành điểm sáng du lịch cộng đồng. 

Năm 2024, thiên tai ập đến gây thiệt hại nặng nề về người và của. Thế nhưng, chỉ một thời gian sau, nơi đây đã lại bừng lên sức sống mới. Những nếp nhà sàn được dựng lại, hoa lại nở bên đường, tiếng cười du khách vang vọng khắp bản làng cho thấy tinh thần kiên cường, bền bỉ của người Tày Nghĩa Đô trước bao thử thách, gian khó.

Khung cảnh thơ mộng của Nghĩa Đô.

Khung cảnh thơ mộng của Nghĩa Đô.

Cơn bão cuối năm 2024 khiến xã Nghĩa Đô thiệt hại nặng nề: Gần 400 ngôi nhà bị ảnh hưởng, nhiều nhà sập đổ hoàn toàn, nhiều hộ buộc phải di dời khẩn cấp và thương vong nối tiếp buồn đau. Với vùng đất giàu truyền thống, vừa bắt đầu khởi sắc từ du lịch cộng đồng đó là thiệt hại vô cùng lớn lao, khiến nhiều dự định phát triển bị gián đoạn.

Vượt khó để xanh thêm bản làng

Còn nhớ, chúng tôi đến Nghĩa Đô những ngày cuối thu năm 2024, khi sương núi còn giăng mờ, bản làng vẫn chưa nguôi ngoai sau cơn lũ dữ. Mưa lũ cuốn theo bùn đất tràn về các thôn bản, cuốn phăng bao mái nhà sàn, vùi lấp ruộng đồng, khắp vùng ngập trong nỗi đau mất mát. Nhưng giữa hoang tàn, không ai nghe thấy lời than thân trách phận. Người Nghĩa Đô bao đời gắn bó với đất, với rừng, nén lại nỗi đau, xây lại từng nền móng, dựng từng bức vách, lợp lại mái nhà...

Bàn tay thô ráp sau mùa bão lại tiếp tục đan sọt, trồng hoa, sửa nhà, gia cố con đường đất, đón khách du lịch trở lại. Các gia đình bị thiệt hại nặng cũng không quên giữ lại vài món đồ truyền thống như chiếc khèn, khung dệt, nồi chõ đồ xôi... để luôn nhắc nhớ nếp nhà xưa.

Trong gian khó, ý chí của người dân lại càng mạnh mẽ. Bản làng như được hồi sinh trong sắc xanh của rừng cọ, của những luống hoa ven đường, trong nụ cười chan chứa niềm tin của bà con trên hành trình khôi phục du lịch - khôi phục chính hơi thở của quê hương.

Bà Lương Thị Quyên - một trong những người đầu tiên làm homestay ở thôn Bản Hón - hôm trước vừa xót lòng, xót dạ vì nhà cửa, vật dụng gia truyền vỡ nát trong bùn đất, những ngày sau đã tự xốc mình lên cùng con cháu dựng lại khung nhà mới. Hàng xóm góp công, đoàn thể địa phương góp sức, ai có gì giúp nấy. Nhà mới chưa đầy đủ tiện nghi, bà vẫn quyết giữ nếp sinh hoạt truyền thống, trải chiếu cói, bày mâm cơm.

“Du lịch đâu chỉ là nhà đẹp mà quan trọng nhất là tình cảm con người, đó mới là hồn cốt bản làng. Mình còn giữ được cái đó, thì còn cơ hội làm lại từ đầu”, bà Quyên chia sẻ, ánh mắt đầy kiên định và tự hào về miền đất mình đã gắn bó.

Từ sau thiên tai, Nghĩa Đô vừa khôi phục, vừa nâng tầm du lịch. Hơn 30 homestay đã được chỉnh trang, nhiều nhà sàn cổ được phục dựng theo đúng kiến trúc truyền thống người Tày, cảnh quan môi trường được cải tạo, các tuyến đường trồng thêm hoa, suối ngòi được dọn sạch, tạo nên một không gian xanh-sạch-đẹp, gần gũi, và đầy sức hút với du khách.

Những homestay giờ đây kiên cố hơn dù vẫn bảo tồn dáng nhà sàn truyền thống. Các gia đình bắt đầu sưu tầm thêm hiện vật cổ, khôi phục lại các trò chơi dân gian, làm đồ lưu niệm từ thổ cẩm, tre nứa. Không gian sống được sắp đặt tinh tế để du khách không chỉ nghỉ ngơi, mà còn được trải nghiệm một cách trọn vẹn đời sống văn hóa của người Tày.

Con đường làng trước kia chỉ đổ bê-tông đơn sơ, nay được trồng hoa hai bên lối, tạo thành những cung đường rực rỡ như tranh vẽ. Dòng suối từng bị lấp do sạt lở đất được người dân cùng nhau khơi thông, làm sạch. Những sọt rác bằng tre được đặt dọc lối đi, gắn kèm lời nhắc thân thiện bằng song ngữ: “Giữ gìn bản sạch - lòng vui, cảnh đẹp”.

Đáng chú ý, người dân giờ đây đã không thụ động đợi du khách tìm đến, mà năng động học cách đưa hình ảnh bản làng mình ra ngoài. Nhiều buổi tập huấn quảng bá du lịch được tổ chức ngay tại nhà văn hóa thôn. Hầu hết hộ dân biết chụp ảnh, quay video bằng điện thoại, sử dụng nhiều nền tảng số... để giới thiệu homestay của mình lên mạng xã hội. Nhờ đó, chưa đầy một năm sau thiên tai, Nghĩa Đô không những phục hồi, mà còn bật lên đầy ấn tượng.

Lượng khách du lịch đến xã trong 6 tháng đầu năm 2025 tăng mạnh, gấp gần 30 lần so với năm 2020. Khách quốc tế cũng bắt đầu quay lại, tìm đến Nghĩa Đô như một nơi để “chạm” vào bản sắc nguyên sơ, chân thật. Ít ai có thể ngờ, từ cảnh tan hoang sau lũ, Nghĩa Đô có thể mạnh mẽ đến thế. Điều đó không đến từ phép màu, mà từ bàn tay, khối óc và trái tim của chính những người dân nơi đây - những con người đã biến mất mát thành động lực, biến khó khăn thành cơ hội.

Để tiếp tục "bước dài"

Nghĩa Đô giờ đây đã trở thành cái tên được nhắc đến đầy tự hào trên bản đồ du lịch huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai như hình mẫu điển hình về du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa. Thành công bước đầu ấy là kết quả của một hành trình nỗ lực, sáng tạo chủ động từ chính người dân địa phương. Những gì địa phương đã và đang vận hành không dừng lại ở việc “làm du lịch” mà đã nâng tầm thành “sống cùng du lịch”.

Các homestay vừa là nơi khách du lịch lưu trú, đồng thời trở thành không gian trải nghiệm trọn vẹn văn hóa đồng bào Tày. Cách bài trí gian nhà, đồ ăn, lời chào, âm nhạc cho đến tiếng dệt vải trong bếp nhỏ... tạo nên cảm giác gần gũi mà tinh tế, để mỗi du khách khi rời đi đều mang theo một kỷ niệm đậm sâu.

Điều đáng quý còn ở tinh thần không chạy theo số lượng mà giữ vững bản sắc, uy tín. Việc bảo tồn gần 1.100 nếp nhà sàn cổ thể hiện tư duy dài hạn, không đánh đổi bản sắc lấy những công trình hiện đại. Mỗi nếp nhà sàn được gìn giữ như một “bảo tàng sống”, để khi bước vào, du khách không chỉ thấy, mà còn cảm, và hiểu được tinh thần, nếp nghĩ của một tộc người sống chan hòa với thiên nhiên.

Chiều đầu hè, trời Nghĩa Đô trải nhẹ một lớp sương bảng lảng, những vạt nắng cuối ngày vắt nghiêng qua những mái nhà sàn còn tươi mới. Trong căn homestay ấm cúng của bà Lương Thị Quyên ở thôn Bản Hón, tiếng cười rộn rã của đoàn du khách vừa kết thúc hành trình đi bộ xuyên bản vang lên bên bếp lửa. Mâm cơm chiều đã được dọn sẵn với cá suối nướng lá mắc khén, thịt lợn cắp nách hấp sả, rau rừng luộc chấm chẩm chéo, xôi ngũ sắc và bát rượu ngô thơm nồng. Bà Quyên nhẹ nhàng giải thích cho du khách ý nghĩa từng món ăn, câu chuyện về hạt gạo, về đôi bàn tay chăm chỉ.

Không khí bữa cơm hấp dẫn bởi vị ngon của món ăn và đượm tình ấm áp, như thể sau bao mất mát, đau thương người dân vẫn hồn hậu mở lòng bằng chính những gì đang có: Tình người, văn hóa, sự chân thành và khát vọng thẳm sâu. Trên tường, một chiếc màn hình nhỏ phát slideshow ảnh bản làng, những đoạn clip do chính con cháu trong nhà quay và biên tập bằng điện thoại thông minh, đăng tải lên mạng xã hội để quảng bá cho du lịch quê hương. Thế hệ trẻ người Tày nay đã biết livestream mùa gặt, mùa lễ hội theo cách giản dị mà đầy cảm xúc. Giữa tiếng nói cười, từng nếp nhăn của bà cụ Tày và cả ánh mắt long lanh của trẻ thơ như thấp thoáng ngày mai sáng hơn, vững vàng hơn.

Dù vậy, để bước tiếp những bước dài vững chắc, Nghĩa Đô cần tiếp tục phát triển với những giải pháp thông minh và tinh tế. Nghĩa Đô đã linh hoạt trong chuyển đổi số du lịch, song để bà con thật sự làm chủ công nghệ và đưa văn hóa đặc trưng thành “nội dung số có giá trị”, cần những giải pháp gần gũi, dễ hiểu, có tính cộng đồng cao và gắn chặt với bản sắc; xây dựng thư viện nội dung bản địa có bản quyền (ảnh, video, âm nhạc dân tộc...) để các hộ làm du lịch sử dụng thống nhất; đồng bộ hệ thống đặt phòng và giới thiệu thay vì mỗi hộ một trang...

Theo các chuyên gia du lịch cộng đồng, địa phương cần mở rộng hơn các mô hình du lịch gắn với trải nghiệm thực tế, như “một ngày làm người Tày” với các hoạt động như dệt vải, nấu ăn, bắt cá, đi rừng hái thuốc. Những tour nhỏ nhưng độc đáo ấy sẽ vừa mang lại thu nhập, vừa giúp du khách có sự kết nối sâu sắc với văn hóa bản địa.

nhandan.vn

Ý kiến bạn đọc

Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Phụ phẩm nông nghiệp: Làm sao khai thác hiệu quả?

Phụ phẩm nông nghiệp: Làm sao khai thác hiệu quả?

Để giảm rác thải phụ phẩm nông nghiệp, Việt Nam đặt mục tiêu tăng tỷ lệ tái chế, tái sử dụng phụ phẩm nông nghiệp trong các lĩnh vực thế mạnh sản xuất như lúa gạo, cà phê, chăn nuôi lên 70% vào năm 2030. Theo đánh giá, việc đẩy mạnh gia tăng tái chế phụ phẩm nông nghiệp không chỉ tăng giá trị sản phẩm còn góp phần bảo vệ môi trường, hướng tới nền nông nghiệp sạch, xanh.

Các nhà khoa học Nga chế tạo thành công thuốc trừ sâu sinh học thế hệ mới

Các nhà khoa học Nga chế tạo thành công thuốc trừ sâu sinh học thế hệ mới

Theo báo cáo của Viện Tế bào học và Di truyền học, Chi nhánh Siberia thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga, thuốc trừ sâu sinh học Novokhizol thế hệ mới, do các nhà khoa học Siberia phát triển dựa trên chitosan, đã chứng minh hiệu quả trong các thử nghiệm trên đồng ruộng và trong phòng thí nghiệm và được coi là giải pháp đầy hứa hẹn để bảo vệ cây trồng.

Nông dân miền núi thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm từ chuyển đổi trồng cau

Nông dân miền núi thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm từ chuyển đổi trồng cau

Từng bế tắc với hàng chục loại cây trồng, ông Hà Văn Dũng, người Mường ở làng Trô, xã Giao An, tỉnh Thanh Hóa đã tìm được lối thoát từ cây cau. Cây “nhiều người chê nhàn quá không có ăn” lại là chìa khóa giúp gia đình ông có cuộc sống ổn định, không phải lo đầu ra, mỗi năm thu về hàng trăm triệu đồng.

Dứa Việt Nam rộng đường xuất ngoại: Cần chiến lược bài bản để cán mốc tỷ USD

Dứa Việt Nam rộng đường xuất ngoại: Cần chiến lược bài bản để cán mốc tỷ USD

Với sản lượng hơn 860 nghìn tấn mỗi năm và đã có mặt tại hơn 100 quốc gia, dứa Việt Nam đang có nhiều lợi thế để mở rộng thị trường, nhất là tại châu Âu. Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu xuất khẩu tỷ USD, ngành hàng này cần định hướng chiến lược rõ ràng, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Kinh tế tuần hoàn nông nghiệp cần một chiến lược riêng

Kinh tế tuần hoàn nông nghiệp cần một chiến lược riêng

Mỗi năm, nông nghiệp Việt Nam phát sinh hơn 156 triệu tấn phụ phẩm như rơm rạ, vỏ trấu, bã mía, vỏ cà phê và chất thải chăn nuôi. Tuy nhiên, chỉ khoảng 10-35% trong số này được tái chế hoặc tái sử dụng, phần còn lại chủ yếu bị thải bỏ ra môi trường, gây lãng phí tài nguyên và ô nhiễm sinh thái.

Xây dựng chiến lược mới cho ngành hàng trái cây

Xây dựng chiến lược mới cho ngành hàng trái cây

Sáu tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu trái cây của Việt Nam giảm mạnh sau 2 năm liên tục tăng trưởng cao. Ngành hàng này cần có chiến lược để nâng lợi thế cạnh tranh, trong đó chú trọng các mặt hàng tiềm năng đang trên đà tăng trưởng, tiệm cận đạt và vượt mốc tỷ USD như: chuối, dứa, dừa và chanh leo.

Mùa ngô ở Khao Mang

Mùa ngô ở Khao Mang

Mùa thu hoạch ngô nếp mini trên địa bàn xã Khao Mang, tỉnh Lào Cai đã vào vụ thu hoạch mới. Giống ngô này một năm chỉ có một lần, kéo dài hơn 1 tháng, bắp nhỏ bằng 1/3 bắp thường nhưng nhiều người ưa thích.

Người dân chủ động chăm sóc đàn vật nuôi thời điểm giao mùa

Người dân chủ động chăm sóc đàn vật nuôi thời điểm giao mùa

Thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi thất thường, độ ẩm cao, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, vi rút phát sinh, gây bệnh cho vật nuôi. Trước những nguy cơ đó, người dân xã Bảo Thắng đã chủ động thực hiện nhiều biện pháp phòng, chống dịch bệnh nhằm bảo vệ đàn vật nuôi.

Khẩn trương khống chế dịch tả lợn châu Phi

Khẩn trương khống chế dịch tả lợn châu Phi

Theo báo cáo của các cơ quan quản lý chuyên ngành chăn nuôi và thú y địa phương, từ đầu năm đến nay, cả nước đã xảy ra 514 ổ dịch tả lợn châu Phi tại 28 tỉnh, thành phố (sau sáp nhập).

Niềm vui ở thôn người Dao

Niềm vui ở thôn người Dao

Cách đây khoảng 10 năm, thôn Vĩ Kẽm, xã Trịnh Tường (trước đây là xã Cốc Mỳ) từng được nhiều người biết đến là điểm sáng trong chuyển đổi cơ cấu cây trồng với cây chuối, thảo quả. Tuy nhiên, do hai loại cây này giờ đây không còn phù hợp, đồng bào Dao tuyển đã mạnh dạn chuyển đổi sang cấy lúa Séng cù, trồng quế, khoai môn, góp phần nâng cao thu nhập.

fb yt zl tw