Năm 2025 là năm đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa then chốt tạo nền tảng để đất nước bước vào Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc. Do đó, cần tăng trưởng bứt phá để về đích Kế hoạch 5 năm (2021 - 2025), tạo đà tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026 - 2030.
Chính phủ đã trình Trung ương, Quốc hội ban hành Kết luận, Nghị quyết để điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên. Trong đó yêu cầu các Bộ, cơ quan, địa phương khẩn trương nghiên cứu xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành Nghị quyết về các cơ chế, chính sách phát triển đột phá khu vực kinh tế tư nhân (KTTN). Xác định quan điểm KTTN phải là một trong những động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng, tăng năng suất lao động và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Khu vực kinh tế năng động
Đánh giá về tầm quan trọng của khu vực KTTN, TS. Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội (HanoiSME) cho rằng, KTTN trong nhiều năm qua đã khẳng định vị thế là động lực quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. Điều này được thể hiện qua nhiều chỉ số tăng trưởng, đóng góp vào GDP, tạo việc làm và cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia.
Dẫn số liệu từ Tổng cục Thống kê, TS. Mạc Quốc Anh cho biết, khu vực KTTN đóng góp khoảng 42-43% GDP và chiếm hơn 30% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Đặc biệt trong giai đoạn 2016-2023, tốc độ tăng trưởng của khu vực KTTN thường xuyên duy trì ở mức 6-8%/năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng bình quân của nền kinh tế. So sánh với khu vực kinh tế nhà nước (chiếm khoảng 28% GDP) và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (khoảng 20% GDP), rõ ràng KTTN là trụ cột quan trọng nhất về mặt sản xuất kinh doanh nội địa.
Đáng chú ý, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chiếm 97% tổng số DN, đóng góp hơn 50% việc làm phi nông nghiệp, giúp ổn định thị trường lao động. KTTN là khu vực năng động nhất trong đổi mới công nghệ, sáng tạo sản phẩm và dịch vụ. Các DN khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tăng nhanh, từ 1.500 startup năm 2015 lên hơn 3.800 startup vào năm 2023. Năng suất lao động trong khu vực KTTN có sự cải thiện mạnh mẽ, tăng trung bình 4-6%/năm trong giai đoạn 2016-2023, đóng góp đáng kể vào mức tăng trưởng năng suất lao động chung của cả nước (4,9% năm 2023).
"Các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam như Vingroup, Masan, Thaco, FPT… đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường khu vực và toàn cầu. Xuất khẩu của khu vực KTTN trong nước chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu (khoảng 110-120 tỷ USD/năm). Đặc biệt, DN tư nhân đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng nội địa, giúp tận dụng cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP. Các DN tư nhân chiếm hơn 60% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành dệt may (ước đạt 40 tỷ USD năm 2023); Các DN tư nhân như Vinamilk, TH True Milk, PAN Group xuất khẩu mạnh vào thị trường châu Âu, Mỹ”, TS. Mạc Quốc Anh đơn cử.
Năng suất lao động vẫn thấp
Mặc dù có nhiều đóng góp quan trọng trong nền kinh tế, song những năm qua khu vực KTTN vẫn gặp không ít rào cản, hạn chế phát triển. Theo TS. Mạc Quốc Anh, dù chiếm hơn 97% số DN, nhưng DNNVV chỉ tiếp cận được khoảng 25% tổng dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng. "Thủ tục vay vốn phức tạp, yêu cầu tài sản thế chấp cao, trong khi doanh nghiệp tư nhân có hạn chế về tài sản cố định. Kênh huy động vốn từ thị trường chứng khoán còn thấp, khiến các DN tư nhân chiếm chưa đến 10% tổng vốn hóa thị trường”, TS. Mạc Quốc Anh chỉ ra.
Ngoài ra, những khó khăn về môi trường kinh doanh và thủ tục hành chính thời gian qua cũng khiến các DN chưa đủ động lực bứt phá. Chỉ số môi trường kinh doanh của Việt Nam năm 2023 xếp hạng 70/190 quốc gia, thấp hơn một số nước ngay trong khu vực như Thái Lan hay Malaysia. Nhiều DN phản ánh tình trạng thủ tục hành chính phức tạp, thiếu minh bạch, gây khó khăn trong việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ, nhất là các ngành logistics, tài chính, thương mại điện tử…
TS. Mạc Quốc Anh cũng cho rằng, năng suất lao động của khu vực KTTN vẫn thấp hơn so với DN FDI và DN nhà nước. Đặc biệt, quá trình chuyển đổi số ở khu vực này diễn ra chậm, có đến 65% DNNVV chưa có chiến lược ứng dụng công nghệ số, hạn chế khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Trong khi đó, chỉ có khoảng 21% DN tư nhân Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng của doanh nghiệp FDI.
"Các DN lớn như Samsung, LG, Intel… vẫn chủ yếu nhập linh kiện từ nước ngoài, thay vì linh kiện từ DN Việt Nam. Mặc dù Việt Nam là trung tâm sản xuất điện tử lớn, nhưng tỷ lệ nội địa hóa của DN tư nhân chỉ chiếm khoảng 10-20%. Đó là chưa kể nhiều DN tư nhân chưa đủ tiêu chuẩn xuất khẩu trực tiếp vào EU, phải thông qua khâu trung gian”, TS. Mạc Quốc Anh nêu.
Cần chính sách ưu đãi và hỗ trợ phát triển bền vững
Trước những hạn chế kể trên, theo TS. Mạc Quốc Anh, cần có giải pháp đột phá để khu vực KTTN phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai. Trước hết, cần nới lỏng điều kiện tín dụng cho DNNVV, đặc biệt là các DN đổi mới sáng tạo cũng như phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm hỗ trợ startup công nghệ. Cùng với đó là thúc đẩy thị trường vốn, tăng cường khả năng niêm yết DN tư nhân lên sàn chứng khoán.
Điểm cốt yếu trong phát triển KTTN vẫn là cải cách môi trường kinh doanh, vì thế TS. Mạc Quốc Anh cho rằng, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính; Đẩy mạnh chính phủ điện tử, số hóa quy trình thủ tục cấp phép. Nhà nước cần sớm xây dựng các trung tâm hỗ trợ DN tại địa phương, giúp tư vấn về pháp lý, kế toán, thuế; Hỗ trợ DN tư nhân tham gia đấu thầu các dự án công, vì hiện chỉ chiếm 15% tổng giá trị gói thầu nhà nước.
Để tháo gỡ và thúc đẩy chuyển đổi số và nâng cao năng suất lao động, TS. Mạc Quốc Anh đề xuất cần hỗ trợ DN triển khai ERP, AI, Big Data trong quản lý và vận hành. Kết hợp với đào tạo lại lực lượng lao động, đặc biệt là trong ngành sản xuất, chế biến, logistics, tăng cường kết nối DN tư nhân với DN FDI và thị trường toàn cầu, từ đó khuyến khích doanh nghiệp FDI chuyển giao công nghệ cho DN nội địa, tạo điều kiện để DN Việt Nam tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu,...
"DN tư nhân cần các chính sách ưu đãi và hỗ trợ phát triển bền vững, miễn/giảm thuế DN cho các DN đầu tư vào công nghệ xanh, năng lượng tái tạo. Đồng thời, hỗ trợ DN tiếp cận chuẩn ESG để tăng cường khả năng cạnh tranh quốc tế. Kinh tế tư nhân đang là trụ cột quan trọng của nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, để phát huy tối đa tiềm năng, cần có những cải cách mạnh mẽ về vốn, chính sách, công nghệ và chuỗi cung ứng. Nếu thực hiện tốt, khu vực KTTN có thể đóng góp 50% GDP vào năm 2030, trở thành động lực chính đưa nền kinh tế Việt Nam bứt phá”, TS. Mạc Quốc Anh khẳng định.
(Theo VOV)
