Trận mưa lũ vừa qua khiến các sông, suối trên địa bàn tỉnh, nhất là nước sông Hồng, sông Chảy dâng cao kỷ lục, gây ngập úng diện rộng và sạt lở đất. Mưa lũ lên nhanh và sạt lở đất khiến nhiều dự án thủy điện ở các địa phương trong tỉnh bị hư hỏng nặng, phải dừng phát điện.
Nhà máy thủy điện Bảo Nhai bậc 2 nằm trên sông Chảy, có công suất lắp máy 14,5 MW, do Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại 299 đầu tư xây dựng tại xã Cốc Lầu (Bắc Hà) là 1 trong 26 công trình thủy điện trên địa bàn tỉnh bị hư hỏng và phải dừng phát điện.
Đại diện đơn vị cho biết: Hằng năm, các nhà máy thủy điện của đơn vị trên địa bàn huyện Bắc Hà và thị xã Sa Pa đều xây dựng kế hoạch cụ thể, sẵn sàng các tình huống ứng phó nhằm giảm đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra, mục tiêu là đảm bảo cung ứng điện liên tục lên lưới điện quốc gia và cùng các nhà máy thủy điện bậc trên điều tiết nước, phòng, chống lũ.
Tuy nhiên, vào khoảng 8 giờ ngày 9/9, nước thượng nguồn sông Chảy lên nhanh bất thường, tràn vào sàn lắp ráp của nhà máy. Mặc dù các lực lượng cho chạy bơm chống ngập nhưng lượng nước lớn và đổ về nhanh nên chưa đầy 10 phút, toàn bộ sàn, tua bin nhà máy ngập hoàn toàn. Các biện pháp an toàn được thực hiện tức thì, như dừng khẩn cấp các tổ máy, thông báo xin cắt cầu dao điểm đấu để tách nhà máy khỏi lưới điện. Cán bộ, công nhân vận hành kịp thời di chuyển đến nơi an toàn nên không có ảnh hưởng đến con người.
Theo đánh giá sơ bộ, Nhà máy thủy điện Bảo Nhai bậc 2 thiệt hại khoảng 150 tỷ đồng thiết bị. Hiện nay, đơn vị chỉ đạo công nhân bơm thoát nước và vệ sinh khu vực nhà máy, sau đó đánh giá, kiểm định lại toàn bộ thiết bị. Các công việc đang được chỉ đạo gấp rút thực hiện, nếu thuận lợi thì khoảng 3 - 4 tháng tới sẽ phát điện trở lại.
Còn Nhà máy thủy điện Cốc Đàm (tại xã Nậm Lúc, huyện Bắc Hà) bị ngập nước toàn bộ nhà máy. Ông Nguyễn Thư Viện, Giám đốc Nhà máy thủy điện Cốc Đàm cho biết: Sự cố ngập nước nhà máy là tình huống bất khả kháng do thiên tai gây ra, rất may không có thiệt hại về người, còn giá trị thiệt hại của nhà máy khoảng 50 tỷ đồng.
Đường vào khu vực Nhà máy thủy điện Cốc Đàm đang bị chia cắt nên đơn vị chưa thể đưa máy móc, thiết bị vào vệ sinh, sửa chữa và khắc phục sự cố. Dự kiến trong tuần tới sẽ triển khai khắc phục và thời gian phát điện trở lại sau khoảng hơn 4 tháng nữa.
Tương tự, mưa lớn nhiều ngày trên địa bàn đã dẫn tới sạt lở đất, đá từ trên sườn núi xuống gây sập nhà điều hành của Nhà máy thủy điện Đông Nam Á - Nậm Lúc làm 5 người chết, một số người bị thương. Cũng do mưa lũ, sạt lở đất, tuyến Tỉnh lộ 160 Cốc Lầu - Bản Cái và đường vào nhà máy bị đứt gãy nhiều đoạn khiến việc đưa thiết bị, máy móc vào sửa chữa mất nhiều thời gian.
Theo báo cáo của Sở Công Thương, trên địa bàn tỉnh hiện có 74 công trình thủy điện. Trong đợt mưa lũ, sạt lở đất do hoàn lưu của bão số 3, có 26 nhà máy thủy điện bị hư hỏng phải dừng phát điện, với tổng công suất 292,65 MW.
Có 5 nhà máy thủy điện: Bắc Nà 1, Bắc Nà, Bảo Nhai bậc 2, Cốc Đàm, Nậm Lúc bị hư hỏng nặng, nước tràn vào nhà máy phải dừng phát điện từ 3 tháng đến 6 tháng để khắc phục, sửa chữa. Giá trị thiệt hại của các nhà máy thủy điện ước tính hơn 1.000 tỷ đồng.
3 dự án thủy điện đang triển khai thi công bị ảnh hưởng, gồm: Thủy điện Việt Tiến, thủy điện Si Ma Cai và thủy điện Ngòi Nhù 1A; giá trị thiệt hại ước khoảng 2 tỷ đồng.
Ông Hoàng Chí Hiền, Giám đốc Sở Công Thương cho biết: Ngay khi sự cố xảy ra, sở đã cử cán bộ xuống hiện trường kiểm tra thực địa và yêu cầu các chủ đầu tư khắc phục khó khăn, có biện pháp để đưa các nhà máy hoạt động trở lại. Đối với các nhà máy bị ngập nước, các đơn vị đang quyết tâm hoàn thành sửa chữa, lắp đặt thiết bị trong 4 - 5 tháng.
Theo thông tin mới nhất, đến nay có 10 dự án thủy điện bị hư hỏng đã được khắc phục và đưa vào hoạt động trở lại. Hiện còn 16 dự án bị hư hỏng các hạng mục công trình, phải dừng phát điện.
Toàn tỉnh hiện có 130 dự án thủy điện được quy hoạch với tổng công suất lắp máy hơn 1.577 MW, trong đó 74 dự án đã hoàn thành phát điện với tổng công suất lắp máy 1.162,85 MW; 7 dự án đang triển khai thi công với tổng công suất lắp máy 80,1 MW; 11 dự án đã được cấp quyết định chủ trương đầu tư nhưng chưa khởi công, tổng công suất 100 MW; 38 dự án đang nghiên cứu lập hồ sơ đề xuất chấp thuận chủ trương đầu tư với tổng công suất lắp máy 234,6 MW.