Trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) về xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, nhiệm vụ xây dựng con người Việt Nam trong giai đoạn mới được Huyện ủy Văn Bàn cụ thể hóa, gắn với Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và tập trung chỉ đạo thực hiện có kết quả, góp phần tạo ra môi trường văn hóa lành mạnh cho nhân dân.
Phong trào xây dựng gia đình văn hóa đã được huyện triển khai rộng khắp ở tất cả các thôn, bản và được nhân dân hưởng ứng tích cực. Ðảng bộ Văn Bàn đã linh hoạt, sáng tạo trong việc chia địa bàn thành 3 khu vực: Ðô thị (vùng I), nông thôn vùng thấp (vùng II) và nông thôn vùng cao (vùng III) để xây dựng các chỉ tiêu gia đình văn hóa phù hợp với từng vùng. Nhờ vậy, số lượng và chất lượng hộ gia đình đăng ký và được bình xét đạt chuẩn văn hóa không ngừng tăng lên. Năm 1998, huyện có 3.780 hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, chiếm gần 42% tổng số hộ thì năm 2012, Văn Bàn đã có 10.804 hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa, chiếm trên 57%, tăng hơn 15% so với năm 2008. Xuất hiện nhiều mô hình gia đình sản xuất, kinh doanh giỏi, gia đình hiếu học.
Cùng với đó, phong trào xây dựng thôn, làng, tổ dân phố văn hóa, cơ quan, đơn vị, trường học văn hóa đạt được nhiều kết quả nổi bật. Năm 1998, toàn huyện có 15/261 thôn, làng, tổ dân phố đạt danh hiệu văn hóa, chiếm tỷ lệ 5,75%. Sau 15 năm thực hiện Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII), Văn Bàn đã có 148/271 khu dân cư, thôn, làng văn hóa, đạt trên 54,6%, tăng gấp 10 lần so với năm 1998. Ngoài ra, huyện còn có 125 cơ quan, đơn vị, trường học văn hóa, tăng gần 3 lần so với cách đây 15 năm. Ðiều đáng nói là có nhiều mô hình thôn, bản văn hóa gắn với đặc điểm, điều kiện kinh tế của địa phương được nhân rộng thành công. Tiêu biểu như các mô hình: Thôn văn hóa gắn với trang trại vườn, rừng; thôn văn hóa gắn với sản xuất nông sản hàng hóa; thôn văn hóa gắn với chăn nuôi gia súc hàng hóa… ở các xã Văn Sơn, Thẩm Dương, Sơn Thủy… Nhiều thôn, bản vùng thấp của Văn Bàn làm tốt công tác huy động nhân dân phát triển giao thông, thôn văn hóa sức khỏe, thôn văn hóa đi đầu về phong trào giáo dục… tập trung ở Võ Lao, Khánh Yên Trung, Hòa Mạc, Liêm Phú.
Ði đến nhiều thôn, bản từ vùng thấp tới vùng cao của huyện Văn Bàn, thấy rõ nếp sống văn hóa trong việc cưới, việc tang có nhiều chuyển biến rõ rệt. Không còn tình trạng thách cưới cao, tổ chức đám cưới kéo dài nhiều ngày, tảo hôn, kết hôn cận huyết thống hoặc không đăng ký kết hôn diễn ra khá phổ biến. Nếp sống văn minh, tiến bộ đang hiện hữu dần từ thị trấn đến tận những bản làng xa xôi trong huyện.
Ông Nguyễn Văn Thuần, Phó Bí thư Thường trực Huyện ủy Văn Bàn cho biết: Thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII), huyện Văn Bàn chọn nội dung trọng tâm là thực hiện có hiệu quả Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, trong đó phong trào văn hóa, văn nghệ cơ sở được coi là hạt nhân quan trọng. Sau 15 năm thực hiện, toàn huyện đã có gần 200 đội văn nghệ thu hút đông đảo nhân dân tham gia. Tiêu biểu như các đội văn nghệ quần chúng thị trấn Khánh Yên, các câu lạc bộ hát nôm xã Khánh Yên Thượng, Minh Lương, Võ Lao, Làng Giàng… Hằng năm, huyện thường xuyên tổ chức các hội thi, hội diễn văn nghệ quần chúng cấp cơ sở và cấp huyện để khuyến khích phong trào văn hóa, văn nghệ phát triển. Hai năm một lần, Văn Bàn lại tổ chức hội thi văn hóa, thể thao các dân tộc thiểu số, qua đó đã phát hiện nhiều nhân tố mới về văn nghệ, thể thao, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, văn nghệ truyền thống. Nhờ những nỗ lực không ngừng đó, năm 2012, Ðoàn nghệ thuật quần chúng huyện Văn Bàn tham gia Hội diễn nghệ thuật tỉnh đã đoạt giải Nhất… Hoạt động văn hóa, văn nghệ cơ sở diễn ra sôi nổi, phong phú thực sự trở thành động lực để cổ vũ nhân dân phát triển sản xuất, xây dựng đời sống ngày càng no ấm…
Phát huy những kết quả đã đạt được, thời gian tới, huyện Văn Bàn đẩy mạnh hơn nữa Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” gắn với phong trào xây dựng nông thôn mới trên địa bàn toàn huyện, mục tiêu là đem đến cho nhân dân các dân tộc đời sống văn hóa tinh thần phong phú, hình thành nếp sống mới văn minh, tiến bộ./.
