Là vùng đất ven Quốc lộ 279, cách trung tâm huyện Văn Bàn khoảng 19 km về phía Tây Nam, xã Thẳm Dương được thiên nhiên ban tặng nhiều cảnh sắc tươi đẹp như hang Thẩm Hiêm, thác Nậm Miện, cánh đồng Bản Bô, Bản Ngoang, những triền ruộng bậc thang Nậm Miện ngút tầm mắt… cùng nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Tày, Thái, Dao được gìn giữ nguyên vẹn. Thẳm Dương rất giàu tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng.
Trong dòng chảy không ngừng của tiến trình hiện đại hóa, không còn nhiều nơi giữ được nét văn hóa truyền thống giản dị, đặc trưng như ở xã Thẳm Dương. Thôn Bản Bô, thôn Bản Ngoang với nếp nhà sàn truyền thống của người Tày, người Thái xen lẫn màu xanh ruộng đồng, cây cối là bản làng đặc trưng ở Thẳm Dương. Người dân nơi đây sinh sống tập trung với những nếp nhà sàn nép mình dưới chân Pù Tạng (dãy núi có nhiều khe nước nhỏ), nhìn ra cánh đồng lúa xanh mướt, ngút tầm mắt. Cảnh sắc đẹp, yên bình, người dân sống cuộc đời hồn hậu, lạc quan với giấc mơ phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái.
Đến Thẳm Dương, không thể không ghé thăm thôn Bản Ngoang - thôn có nhiều hộ dân tộc Thái sinh sống nhất tỉnh - với nhiều nét văn hóa đặc sắc. Ông La Văn Thủy, thôn Bản Ngoang tâm sự: Người Thái ở Bản Ngoang còn giữ được nhiều nét văn hóa đặc sắc trong đời sống và sinh hoạt. Đó là những nếp nhà sàn truyền thống, phụ nữ giữ nghề dệt, thêu trang phục thổ cẩm bằng vải bông nhuộm chàm. Phụ nữ trưởng thành ở Bản Ngoang hầu hết biết thêu khăn Piêu làm nên thương hiệu của dân tộc Thái. Người Thái ở Bản Ngoang còn giữ được các làn điệu dân ca cổ và chơi tính tẩu truyền thống…
Bản Ngoang còn hấp dẫn với các món ẩm thực độc đáo như thịt treo gác bếp, cơm lam, bánh chưng gù, gà bản nướng, cá gập nướng (pa pỉnh tộp), cá moọc… Bản Ngoang cũng nổi danh với cơm nếp xôi, cốm được chế biến từ gạo nếp đặc sản “Khẩu Tan Đón” đã được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao.
Điểm khác biệt của người dân tộc Thái ở Bản Ngoang là trong quá trình sinh sống lâu đời, nét văn hóa của người Thái có sự giao thoa văn hóa với người Tày.
"Chúng tôi mong được hỗ trợ phát triển bản làng trở thành điểm du lịch cộng đồng để có thể giới thiệu bản sắc văn hóa của người Thái xã Thẳm Dương đến du khách trong và ngoài tỉnh".
Kỳ vọng về việc phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng thể hiện qua việc người dân nơi đây hằng ngày tích cực vệ sinh đường làng, ngõ xóm, tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp. Người dân Bản Ngoang muốn xây dựng cảnh quan làng bản “đẹp không góc chết”, để du khách ghé qua chỉ cần đưa máy lên là có thể lưu lại những bức ảnh ưng ý nhất. Những hộ như ông La Văn Thủy đã đầu tư tu sửa nhà cửa, sẵn sàng biến nhà ở thành homestay phục vụ du khách có nhu cầu lưu trú qua đêm.
“Mở đường” phát triển du lịch cộng đồng, năm 2022, anh Nguyễn Hữu Chính, thôn Bản Bô đã mạnh dạn đầu tư homestay. Anh Chính cho biết: Trong quá trình công tác, được đi nhiều nơi và thấy cảnh sắc quê hương tươi đẹp, giàu bản sắc văn hóa, tôi đã quyết định mở homestay. Mặc dù mới mở nhưng quảng bá qua mạng xã hội, homestay của gia đình đã đón 45 lượt khách lưu trú, trong đó có 5 lượt khách quốc tế.
“Với cơ sở khác thì 45 lượt khách không thể hiện điều gì nhưng với chúng tôi đó là thành công bước đầu để có thể tự tin phát triển, thu hút khách trong tương lai”.
Cũng với mong muốn biến những làng bản của địa phương trở thành điểm du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, Đảng ủy xã đã ban hành nghị quyết về xây dựng, phát triển văn hóa phi vật thể các dân tộc trên địa bàn xã giai đoạn 2023 - 2025, làm nền tảng thúc đẩy phát triển du lịch. Chính quyền phối hợp với các đơn vị chuyên ngành khảo sát tiềm năng du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái. Trên địa bàn xã, ngoài homestay của gia đình anh Chính, hiện có một doanh nghiệp đã khởi động dự án đầu tư về du lịch sinh thái.
Ông Đỗ Quốc Khánh, Chủ tịch UBND xã Thẳm Dương cho biết: Thẳm Dương không thiếu tiềm năng phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng. Chúng tôi đang tiếp tục kêu gọi, thu hút đầu tư để tập trung nguồn lực phát triển du lịch, biến giấc mơ của người dân trở thành sự thật, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội địa phương phát triển.
