LCĐT - Dễ trồng, không mất nhiều công chăm sóc và mang lại giá trị kinh tế cao nên vài năm gần đây, cây sa nhân tím được trồng nhiều ở Bát Xát. Tuy nhiên, việc phát triển “nóng” cây sa nhân tím không theo quy hoạch sẽ ảnh hưởng không nhỏ tới diện tích rừng tự nhiên, rừng phòng hộ.
Cây làm giàu nhanh
Ông Lý Vần Híu là một trong những người trồng cây sa nhân tím đầu tiên ở thôn Cán Tỷ của xã Bản Xèo. Nhờ tìm hiểu kỹ về cây sa nhân tím ngay từ đầu nên ông không gặp bất kỳ khó khăn nào về việc trồng và chăm sóc. Diện tích sa nhân tím mới trồng của gia đình ông sinh trưởng và phát triển tốt, sau 1 năm đã cho hoa và quả. Ông Híu tâm sự: Ngày đó, thấy cây sa nhân hợp với thổ nhưỡng địa phương nên tôi quyết định vay tiền mua thêm cây giống về trồng. Cây sa nhân tím của gia đình tôi được trồng chủ yếu ở rừng sản xuất. Diện tích hiện nay gần 2 ha, mỗi năm cho thu nhập hơn 100 triệu đồng.
 |
| Người dân xã Bản Xèo kiểm tra cây sa nhân tím. |
Xã Phìn Ngan được mệnh danh là “thủ phủ” sa nhân của tỉnh với tổng diện tích gần 200 ha, trong đó khoảng 150 ha cho thu hoạch. Năm 2019, người dân Phìn Ngan thu gần 20 tỷ đồng từ cây sa nhân tím, trong đó gần 18 tỷ đồng là tiền bán quả tươi, số còn lại là bán cây giống cho người dân trong và ngoài tỉnh.
Gia đình ông Tẩn Sành Tỉnh (thôn Sùng Bang) có gần 3 ha cây sa nhân tím. Năm 2019, cây sa nhân tím được mùa, gia đình ông thu về khoảng 2 tấn quả tươi, bán được hơn 400 triệu đồng. Ông Tỉnh cho biết: Nhờ có cây sa nhân tím mà gia đình tôi thoát nghèo. Cây sa nhân tím là cây rất dễ trồng, không tốn nhiều công sức chăm sóc. Một đặc tính nữa là cây chịu được thời tiết khắc nghiệt tốt hơn cây thảo quả, bằng chứng là những đợt rét hại, thậm chí có tuyết thì cây sa nhân vẫn sống khỏe, còn cây thảo quả thì héo khô.
Không chỉ bán quả, người dân Bát Xát còn phân phối cây giống cho nhiều địa phương khác trong và ngoài tỉnh với số lượng lớn. Giá cây sa nhân tím dao động khoảng 3.000 - 6.000 đồng/cây, tùy thuộc vào kích thước, mẫu mã. Theo đánh giá của người dân, sa nhân tím đang là cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất.
Đang phát triển nóng
Cây sa nhân tím được người dân đưa về trồng tại huyện Bát Xát cách đây gần chục năm, tổng diện tích khoảng 250 ha, tập trung chủ yếu ở xã Phìn Ngan (khoảng 200 ha), phần còn lại thuộc các xã: Bản Xèo, Dền Sáng, Sàng Ma Sáo, Nậm Pung… Mặc dù cây sa nhân tím dễ trồng, dễ chăm sóc và cho thu nhập cao nhưng huyện Bát Xát mới chỉ quy hoạch vùng trồng tại xã Phìn Ngan, các xã còn lại là trồng tự phát.
Ông Tẩn Láo Tả, Bí thư Đảng ủy xã Phìn Ngan cho biết: Vẫn biết cây sa nhân tím mang lại hiệu quả kinh tế cao, góp phần xóa đói, giảm nghèo, nhưng địa phương không khuyến khích mở rộng diện tích. Đặc biệt, chúng tôi đã nghiêm cấm việc trồng cây sa nhân tím dưới tán rừng già, rừng phòng hộ… Diện tích cây sa nhân tím trên địa bàn vẫn ổn định trong nhiều năm nay.
Mặc dù đã được tuyên truyền, vận động, thậm chí bị lực lượng chức năng phá bỏ nhưng một số người dân vẫn lén lút trồng cây sa nhân tím trong rừng phòng hộ, rừng già. Ông Sí Trung Kiên, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bát Xát cho biết: Sa nhân tím là một trong những cây trồng có tốc độ phát triển rất nhanh, có thể tàn phá những cây con dưới tán rừng nên chúng tôi đã tuyên truyền, vận động bà con chỉ nên canh tác dưới tán rừng trồng. Đối với những hộ cố tình trồng sa nhân tím trong rừng già, rừng phòng hộ, chúng tôi yêu cầu phá bỏ. Phải quyết liệt như vậy mới bảo vệ được những cánh rừng tự nhiên, rừng phòng hộ sinh trưởng, phát triển bền vững.
Cây sa nhân cũng như cây thảo quả có đầu ra phụ thuộc chủ yếu vào thị trường Trung Quốc, vì thế giá quả sa nhân thường lên - xuống bấp bênh và người dân cần cân nhắc trước khi mở rộng diện tích. Ngành nông nghiệp huyện Bát Xát đang tích cực tìm hiểu, nghiên cứu đưa những cây trồng phù hợp với từng khu vực vào sản xuất, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân.
