Giải C Sách Quốc gia: Giá trị lịch sử của hệ thống Văn Miếu Việt Nam

Văn Miếu Việt Nam - Khảo cứu góp phần vào việc tìm hiểu một nền giáo dục trong quá khứ và khám phá những di tích có giá trị lịch sử.

Hiện nay, có hàng chục công trình nghiên cứu về Văn Miếu. Tuy nhiên, nghiên cứu một cách tương đối bao quát về hệ thống Văn Miếu trong cả nước thì cuốn Văn Miếu Việt Nam - Khảo cứu của tác giả Trịnh Khắc Mạnh (chủ biên) - Dương Văn Hoàn là chuyên khảo đầu tiên. Cuốn sách này được biên soạn nhân 100 năm kết thúc nền khoa cử giáo dục Nho học ở Việt Nam (1919-2019) và vừa đoạt giải C, Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ 4.

Giải C Sách Quốc gia: Giá trị lịch sử của hệ thống Văn Miếu Việt Nam.

Văn Miếu được xây dựng là nơi thờ Khổng Tử, các ông tổ của đạo Nho và cả những bậc thầy trong nền giáo dục Việt Nam. Nếu chùa là nơi tôn thờ đạo Phật thì Văn Miếu là nơi tôn thờ đạo Nho, mang những giá trị nghệ thuật đặc sắc.

Văn Miếu Việt Nam - Khảo cứu được trình bày theo hướng thực chứng tư liệu ghi chép về hệ thống Văn Miếu Việt Nam. Chủ biên Trịnh Khắc Mạnh chia sẻ, trong quá trình biên soạn Văn Miếu Việt Nam - Khảo cứu, ông và cộng sự đã căn cứ vào các tư liệu lịch sử, như: Đại Việt sử ký toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục, Đại Nam thực lục,..., tư liệu địa chỉ: Đại Nam nhất thống chí và địa chí các địa phương; tư liệu văn bia và các công trình nghiên cứu về hệ thống di tích Nho học của các nhà nghiên cứu đi trước, nhằm cung cấp cho độc giả cái nhìn tổng quan về tư liệu, ghi chép một cách hệ thống các di tích Văn miếu Việt Nam.

Cuốn sách được chia làm 5 chương: Vài nét về văn miếu và giáo dục Nho học ở VN; Văn miếu cấp Quốc gia, giới thiếu 2 di tích: Văn Miếu - Quốc Tử Giám Thăng Long - Hà Nội và Văn Miếu - Quốc Tử Giám Huế; Văn Miếu cấp tỉnh, giới thiệu 28 di tích Văn Miếu; Văn Miếu cấp phủ, huyện, tổng, xã, thôn; giới thiệu 444 di tích thờ các bậc Tiên Thánh, Tiên Nho, Tiên Hiền trong hệ thống di tích Nho học ở nước ta; Giá trị lịch sử của hệ thống Văn Miếu Việt Nam.

Qua những nguồn tư liệu khác nhau, các tác giả sách đã thống kê Văn Miếu Quốc gia có 2 di tích (Văn Miếu - Quốc Tử Giám Thăng Long - Hà Nội và Văn Miếu - Quốc Tử Giám Huế); Văn Miếu cấp tỉnh có 28 di tích (Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hưng Hóa (Phú Thọ), Sơn Tây, Hải Dương (Mao Điền), Nam Định, Bắc Ninh, Cao Bằng, Quảng Yên (nay thuộc Quảng Ninh), Hưng Yên (Xích Đằng), Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa (Diên Khánh), Bình Thuận, Trấn Biên (Biên Hòa, Đồng Nai), Gia Định (nay là TP.HCM), Vĩnh Long, An Giang); Văn Miếu cấp phủ, huyện, tổng xã, thôn có 444 di tích.

Bên cạnh trình bày chi tiết hệ thống Văn Miếu, sách Văn Miếu Việt Nam - Khảo cứu còn nêu những giá trị lịch sử của hệ thống Văn Miếu Việt Nam như: Văn Miếu trong văn hóa Việt Nam; một số giá trị của giáo dục khoa cử nho học Việt Nam; những điểm sáng của nền giáo dục khoa cử Nho học Việt Nam...

Với việc trình bày một cách tương đối bao quát về hệ thống Văn Miếu, Văn Miếu Việt Nam - Khảo cứu đã góp phần vào việc tìm hiểu một nền giáo dục Nho học trong quá khứ và khám phá những di tích có giá trị lịch sử trong nền văn hiến dân tộc.