Từ việc hỗ trợ luyện nói, gợi ý kế hoạch ôn tập, đến định hướng nghề nghiệp, AI không chỉ là công cụ kỹ thuật số mà còn là cầu nối khơi dậy cảm hứng học tập mới. Với thầy cô, AI giống như “cánh tay nối dài” trong giảng dạy, giúp giảm áp lực, đồng thời rèn cho học sinh tư duy công nghệ có trách nhiệm.

Tại Trường Phổ thông Dân tộc Nội trú THCS và THPT Mường Khương, nhiều học sinh cấp THCS đã bắt đầu trải nghiệm việc học với AI, đặc biệt là các em mới bước chân vào môi trường nội trú.
Em Nguyễn Bảo Châu, học sinh lớp 6A chia sẻ: Khả năng ngôn ngữ của em cải thiện khá nhiều. Những từ trước đây em phát âm sai, nhờ có AI, em đã luyện nói để điều chỉnh phát âm.
Với Châu, AI giống như người bạn luôn kiên nhẫn lắng nghe, sẵn sàng nhắc nhở và khích lệ em trong học tập.

Em Lý Lâm Huy - bạn cùng lớp với Nguyễn Bảo Châu kể: Khi mới vào lớp 6, em bỡ ngỡ với môi trường mới. Nhờ AI gợi ý giải bài tập khó, em thấy tự tin hơn.
Theo cô Nguyễn Diệu Linh, giáo viên chủ nhiệm lớp 6A, việc sống xa nhà khiến nhiều em dễ thiếu tự tin.
“Tôi giới thiệu AI như một người bạn để các em trò chuyện. Nhờ đó, các em an tâm hơn. Đặc biệt, AI có thể đọc chuẩn tiếng Việt để học sinh nghe lại nhiều lần, giúp các em phát âm đúng" - cô Linh nhấn mạnh.
Lên đến cấp THCS, đặc biệt với học sinh lớp 9 - giai đoạn chuyển tiếp quan trọng, vai trò của AI càng trở nên rõ rệt.
Thầy Nguyễn Mạnh Hùng, giáo viên Tin học, chia sẻ: AI giúp học sinh củng cố kiến thức sau giờ học, giải quyết phần chưa nắm chắc. Tuy nhiên, các em cần được rèn kỹ năng đặt câu hỏi, tư duy phản biện và đối chiếu với sách giáo khoa. Như vậy, mới đảm bảo tính chính xác và không lệ thuộc.
Điều này cho thấy AI không thể thay thế hoàn toàn việc học truyền thống, mà đóng vai trò là công cụ bổ trợ, khuyến khích học sinh chủ động tìm tòi. Từ đó, các em tập dần cách “hỏi thông minh” - một kỹ năng quan trọng trong kỷ nguyên số.

Đối với học sinh THPT, đặc biệt lớp 12, nơi áp lực thi cử và lựa chọn nghề nghiệp hiện rõ, AI được coi như “cố vấn học tập”.
Em Lù Cao Trung Hiếu, học sinh lớp 12B chia sẻ: Trước kia, em học thụ động, nay thấy mình chủ động hơn hẳn. AI giúp em biết đặt câu hỏi thông minh, tự kiểm tra kiến thức, phát hiện lỗ hổng khi không thể giải thích rõ cho AI, đồng thời quản lý thời gian tốt hơn. Việc học là của chính mình, không còn là ép buộc.

Còn em Thền Thị Sen, học sinh lớp 12B đánh giá: AI giúp tóm tắt tài liệu, thiết kế bài thuyết trình sáng tạo và gợi ý ngành học phù hợp với sở thích, điểm mạnh. Nhưng em coi đó chỉ là tham khảo, vì lựa chọn cuối cùng phải dựa vào bản thân.
Ở góc nhìn giáo viên, cô Trần Phương Quy, chủ nhiệm lớp 12B, nhận định: AI chỉ ra lỗ hổng kiến thức cụ thể của từng em, từ đó gợi ý lộ trình ôn tập hiệu quả. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là rèn tư duy phản biện.
AI không làm hộ, mà giúp học sinh tối ưu hóa tư duy. Các em cần học thói quen đặt câu hỏi thông minh và kiểm chứng thông tin.
Theo thầy giáo Lù Văn Thành - Hiệu trưởng nhà trường, việc ứng dụng AI được triển khai bài bản: ban hành quy chế sử dụng gắn với nội quy, bảo mật dữ liệu và an toàn thông tin cá nhân. Quy trình triển khai theo chu trình: thí điểm, đánh giá, mở rộng, kịp thời điều chỉnh hạn chế.
Đặc biệt, nhà trường yêu cầu học sinh nộp ý tưởng và nhật ký sử dụng AI, còn sản phẩm cuối cùng phải kiểm chứng bằng sách giáo khoa để bảo đảm độ tin cậy. AI cũng được dùng như trợ giảng, hỗ trợ ngôn ngữ cho học sinh dân tộc thiểu số. Song song, giáo viên được bồi dưỡng kỹ năng sử dụng AI để trở thành người định hướng.
"Nhà trường phối hợp với phụ huynh gửi hướng dẫn sử dụng an toàn, nhắc nhở quy tắc bảo mật. Sử dụng AI phải minh bạch và có trách nhiệm. Học sinh cần duy trì năng lực tự học, tránh lệ thuộc" - thầy Thành nhấn mạnh.
Trong hành trình đổi mới giáo dục, việc đưa AI đến với học sinh dân tộc thiểu số ở vùng cao Mường Khương là minh chứng rõ ràng rằng chuyển đổi số không chỉ diễn ra ở đô thị mà đã tới từng lớp học nơi bản làng xa xôi. AI không thay thế thầy cô, cũng không làm hộ học sinh, nhưng với vai trò đồng hành, khích lệ, hỗ trợ, AI giúp các em biết cách học tập hiệu quả, chủ động và có trách nhiệm hơn. Đó chính là bước khởi đầu cho một thế hệ học sinh vùng cao tự tin, bản lĩnh, sẵn sàng hội nhập trong kỷ nguyên số.