Đầm Vân Long tọa lạc tại xã Gia Vân, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình, cách Hà Nội 80km. Đây không phải là một đầm nước tự nhiên, mà được hình thành từ việc xây đê chắn lũ dài 30km tại tả ngạn sông Đáy của người dân địa phương. Từ sau đó, Vân Long trở thành một vùng đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ với diện tích hơn 3.500 hecta.
Vân Long được đưa vào khai thác du lịch từ năm 1998 và hiện là một trọng điểm du lịch của Quốc gia Việt Nam, nơi sở hữu 2 kỷ lục của Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam năm 2010 đó là: "Nơi có số lượng cá thể voọc mông trắng nhiều nhất" và "Nơi có bức tranh tự nhiên lớn nhất".
Khu du lịch này tự hào về hệ sinh thái độc đáo bao gồm đất ngập nước và rừng trên núi đá vôi, tạo nên nguồn sống cho hàng ngàn loài động và thực vật đa dạng. Ở đầm Vân Long có 457 loại thực vật bậc cao, trong đó có 8 loài được ghi trong sách Ðỏ Việt Nam như cây lát hoa, kiền, tuế lá rộng, cốt toái bổi…
Nơi đây cũng có 39 loài thú, 72 loài chim, 32 loài bò sát lưỡng cư, 44 loài cá, 39 loài thủy sinh sinh vật, 79 loài côn trùng. Trong số 12 động vật quý hiếm sinh sống ở đây có voọc quần đùi trắng với 72 cá thể, lớn nhất Việt Nam.
Cảnh quan khu du lịch của đầm Vân Long không chỉ bao gồm thiên nhiên tươi đẹp mà còn có cảnh quan lịch sử với những hang động và di tích văn hoá độc đáo. Đến đầm Vân Long, du khách có thể viếng thăm các đền, chùa như đền Thánh Mẫu, chùa Thanh Sơn, đền Địch Lộng...
Những ngôi đền, chùa này thường có lịch sử lâu đời với kiến trúc cổ kính, thừa hưởng từ các triều đại vua chúa khác nhau. Hầu hết các khách thập phương khi đến đây vừa muốn tham quan, cũng vừa cầu bình an cho sức khỏe, hay lắng nghe những câu chuyện lịch sử gắn liền với đền, chùa.
Du khách không nên bỏ qua một “món quà” mà đầm Vân Long mang lại, chính là 1000 hang động, đẹp lung linh đẹp mắt. Bên trong hang có những khối đá thạch nhũ rủ xuống muôn hình vạn trạng, cùng không khí mát lạnh khiến bạn thích thú. Những hang động nổi tiếng có thể “điểm mặt” là Hang Cá, Hang Bóng, Hang Rùa, Hang Chanh…
Ngoài các giá trị về hệ động thực vật học, Vân Long còn sở hữu những bức tranh phong cảnh thủy mặc đẹp tuyệt vời. Ngồi trên chiếc thuyền tre cũ cùng những người bạn được thong dong đi xuyên qua những khe núi, hai bên là những vạt cỏ cao, chen giữa là làn nước. Phong cảnh bình dị khiến mỗi con người đều cảm thấy thư thái và yên bình.
Không những vậy, đầm Vân Long tựa như một chiếc gương trời khổng lồ phản chiếu bức tranh sơn thủy hữu tình, phản chiếu rõ từng nét tạc mạnh mẽ của những khối núi đá vôi mang hình dáng đúng với tên gọi như núi Mèo Cào, núi Mâm Xôi, núi Hòm Sách, núi Đá Bàn, núi Nghiên, núi Mồ Côi, núi Cô Tiên… Tuy nhiên, mặt nước ở đây nước không có màu xanh của biển, mà trong vắt hiện rõ nét những lớp rong rêu dưới đáy. Nơi này từng được các nhà làm phim Hollywood chọn “mặt gửi vàng” xuất hiện trong những cảnh quay chính phim bom tấn Kong - Skull Island.
Với cảnh quan thiên nhiên đa dạng và hệ sinh thái phong phú, đầm Vân Long là điểm du lịch quanh năm. Mỗi mùa đầm nước lại thay đổi màu áo, mang trong mình vẻ đẹp hấp dẫn riêng. Từ tháng 5 đến tháng 6 khi bước vào mùa sen nở, những cụm hoa sen nở rộ điểm tô sắc hồng cho vùng nước non xanh mát. Lúc này, không chỉ có cảnh đẹp, mà không khí cũng được nhuốm hương thơm dịu nhẹ, mang đến cho bạn những giây phút bình yên. Chỉ cần đi thuyền ra đầm nước là du khách đã có thể chụp được “7749” kiểu ảnh đẹp như tranh với sen hồng, nước trong và núi xanh.
Nếu không thể đến Vân Long vào mùa sen nở, vậy du khách có thể tranh thủ đến đây vào mùa khô - mùa động vật tụ hội. Từ tháng 11 đến tháng 4 hằng năm, các loài chim từ phía Bắc tập hợp về làm tổ, và các loài động vật cùng xuống núi để kiếm ăn, tạo nên khung cảnh tràn đầy sức sống. Du khách có thể quan sát các loài động vật, chụp những bức ảnh tuyệt đẹp về thế giới hoang dã, và tận hưởng không khí yên bình nơi đây.
Với khung cảnh yên bình và hoang sơ, đầm Vân Long mang lại một không gian tĩnh lặng và thư thái khác biệt so với những địa điểm du lịch đông đúc, nơi đây thực sự là "chốn bồng lai tiên cảnh", là viên ngọc trên bản đồ du lịch của Ninh Bình.