“Túc mắc lẹ” – trò chơi độc đáo của phụ nữ Tày Văn Bàn

LCĐT - Đánh lẹ, trong tiếng Tày gọi là “Túc mắc lẹ” là trò chơi dân gian được lưu truyền phổ biến của người Tày tại huyện Văn Bàn, thường tổ chức vào các dịp lễ hội, ngày lễ, tết... Nét độc đáo của trò chơi này là chỉ có phụ nữ tham gia.

Phụ nữ dân tộc Tày tham gia đánh lẹ trong sự cổ vũ nhiệt tình của người dân.
Phụ nữ dân tộc Tày tham gia đánh lẹ trong sự cổ vũ nhiệt tình của người dân.

“Túc mắc lẹ” (“túc” được dịch là chân, còn “mắc lẹ” là đánh lẹ hay đá nhanh). Người chơi phải khéo léo đặt hạt lẹ (một loại hạt của cây gỗ lớn, họ đậu mọc ở trong rừng sâu) lên mu bàn chân, sau đó chạy lấy đà 2 bước và hất hạt lẹ về phía 5 hạt lẹ được xếp dựng thành hàng ngang (đánh số từ 1 đến 5) ở cách điểm hất 5 m. Người chơi phải đánh sao cho hạt lẹ trên chân đánh trúng vào những hạt lẹ xếp hàng phía trước để tính điểm; mỗi hạt lẹ đánh trúng được tính 1 điểm. Thường mỗi đội chơi lẹ sẽ có từ 2 đến 5 người tham gia, mỗi người được đánh một lượt với 5 lần đá và lấy điểm phân thắng thua.

Đánh lẹ có 2 cách chơi, cách thứ nhất là đặt hạt lẹ trên mu bàn chân và đá; cách thứ 2 là bắn bằng tay, nhưng người chơi vẫn phải đặt hạt lẹ lên trên đầu gối rồi dùng ngón trỏ để bắn, hay hất con lẹ về phía trước.

Trong không khí vui tươi của ngày diễn ra Đại hội Thể dục - Thể thao xã Võ Lao năm 2017, chị Nguyễn Thị Ca, dân tộc Tày ở thôn Én 2, một vận động viên chơi môn đánh lẹ chia sẻ: “Trò chơi này vui lắm, từ khi mình còn nhỏ đã được mẹ và các cô, các chị trong làng dạy chơi. Chơi lẹ khó đấy, nhưng càng khó thì lại càng tạo sự quyết tâm cho người chơi làm sao để đạt được số điểm cao nhất”. Từ nhiều đời nay, trò chơi này cũng là một cách để rèn luyện sự khéo léo, tính kiên nhẫn của người phụ nữ dân tộc Tày.

Người chơi khéo léo đặt hạt lẹ lên mu bàn chân để đánh lẹ.
Người chơi khéo léo đặt hạt lẹ lên mu bàn chân để đánh lẹ.

Chúng tôi gặp bà Phạm Thị Diễn, ở thôn Loạt 1, xã Võ Lao. Năm nay, bà Diễn đã ngoài 70 tuổi, nhưng dáng vẻ vẫn nhanh nhẹn, bà tâm sự: “Ngày xưa tôi chơi đánh lẹ giỏi lắm, đã từng được chị em trong làng khen hết lời. Trước kia, trò chơi này không chỉ tổ chức để chị em chơi thi trong làng, trong xã vào các dịp lễ, tết mà còn được tổ chức thi với các làng ở các xã khác để giao lưu. Khoảng 3 năm trở lại đây, trò chơi này được chính quyền địa phương chọn làm môn thể thao thi đấu có giải thưởng trong các dịp lễ, tết. Tôi thấy rất vui vì môn “Túc mắc lẹ” không bị mai một”.

Theo kinh nghiệm của những người đánh lẹ giỏi thì người chơi phải thường xuyên luyện tập; hạt lẹ dùng để đánh cũng phải được chọn lựa kỹ. Hạt lẹ tốt là hạt tròn đều, được phơi thật khô, gõ vào có tiếng kêu như một phiến gỗ chắc; hạt dùng để đánh có độ nặng vừa phải mới có thể điều chỉnh hướng bay chuẩn. Điều đặc biệt của môn đánh lẹ là chỉ dành cho phụ nữ chơi nhưng chị em lại không thể lấy được hạt lẹ về mà phải nhờ nam giới, bởi cây lẹ nằm sâu trong rừng già, là cây thân gỗ lớn, nên rất khó lấy hạt.

Hiện, huyện Văn Bàn có 12/23 xã có người dân tộc Tày sinh sống và ở đâu có người Tày thì ở đó trò chơi đánh lẹ diễn ra khá phổ biến, được tổ chức thi đấu thường xuyên. Mấy năm trở lại đây, huyện Văn Bàn luôn quan tâm tuyên truyền nhân dân giữ gìn nét đẹp truyền thống từ những trò chơi dân gian, trong đó có “Túc mắc lẹ”.

Ông Hà Văn Toàn, Phó Chủ tịch UBND huyện Văn Bàn cho biết: Trò chơi “Túc mắc lẹ” gắn với truyền thống văn hóa của dân tộc Tày ở địa phương, do đó trong Đại hội Thể dục - Thể thao huyện Văn Bàn năm 2017, Ban Tổ chức đã quyết định đưa trò chơi này vào thi đấu để tạo không khí phấn khởi cho người dân. Trong thời gian tới, trò chơi “Túc mắc lẹ” sẽ được nghiên cứu để bảo tồn, nhằm phát huy những giá trị văn hóa dân tộc tại địa phương.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Xã Bảo Hà phát huy giá trị di tích, di sản sau hợp nhất

Xã Bảo Hà phát huy giá trị di tích, di sản sau hợp nhất

Sau hợp nhất, xã Bảo Hà mới không chỉ mở ra không gian phát triển mới, mà còn là sự hội tụ của các giá trị văn hóa với 2 di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, 1 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, 2 di tích cấp tỉnh và nhiều giá trị văn hóa khác của địa phương.

Đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng công trình Di tích lịch sử - khảo cổ học Hắc Y xã Tân Lĩnh

Đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng công trình Di tích lịch sử - khảo cổ học Hắc Y xã Tân Lĩnh

Ngày 31/7, Đoàn công tác của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai do đồng chí Dương Tuấn Nghĩa – Phó giám đốc sở làm trưởng đoàn đã có buổi làm việc, kiểm tra tiến độ thi công dự án tu bổ, tôn tạo Di tích lịch sử - khảo cổ học Hắc Y gắn với phát triển du lịch xã Tân Lĩnh.

Xiếc Việt khẳng định vị thế trên đấu trường quốc tế

Xiếc Việt khẳng định vị thế trên đấu trường quốc tế

Trong vòng 3 năm, từ 2022 - 2025, các nghệ sỹ của Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã xuất sắc mang về 9 giải thưởng từ các cuộc thi, liên hoan xiếc nổi tiếng quốc tế. Những giải thưởng này không chỉ khẳng định tài năng và sự dấn thân của các nghệ sỹ Việt, còn khẳng định vị thế của xiếc Việt trên các “đấu trường” quốc tế.

Xây dựng sản phẩm hấp dẫn phục vụ khách du lịch dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9

Xây dựng sản phẩm hấp dẫn phục vụ khách du lịch dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2-9

Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam vừa có văn bản gửi các Sở quản lý du lịch các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương yêu cầu chuẩn bị tốt các điều kiện phục vụ khách du lịch trong dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025).

Phó Thủ tướng chỉ đạo mốc thời gian hoàn thành chuẩn bị Triển lãm kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh

Phó Thủ tướng chỉ đạo mốc thời gian hoàn thành chuẩn bị Triển lãm kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh

Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính yêu cầu bảo đảm chất lượng, tiến độ và toàn bộ công tác chuẩn bị tổ chức Triển lãm nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh phải cơ bản hoàn thành trước ngày 15/8/2025. Dự kiến ngày 20/8/2025, Ban Chỉ đạo sẽ kiểm tra, sơ duyệt trước khi tổng duyệt khai mạc triển lãm.

Mưa đỏ - giải mã những điều chưa kể

Mưa đỏ - giải mã những điều chưa kể

Dựa trên sự kiện 81 ngày đêm giữ Thành cổ Quảng Trị, Mưa đỏ phục dựng một trong những trận đánh khốc liệt nhất của lịch sử chiến tranh Việt Nam. Đây là bộ phim được đầu tư lớn nhất trong vòng 20 năm trở lại đây của Điện ảnh Quân đội, thời gian bấm máy gói gọn trong 81 ngày, bằng với thời gian thực của cuộc chiến.

fb yt zl tw