Tết tháng Bảy của người La Chí

Người La Chí ở Lào Cai còn gìn giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống đặc sắc, trong đó 'Khu Cù Tê' (Tết tháng Bảy) - tín ngưỡng nông nghiệp thờ cúng tổ tiên.

Trò chơi dân gian trong Tết Khu Cù Tê.

Mời tổ tiên về ăn Tết

Ở xã Nậm Khánh, huyện Bắc Hà (Lào Cai) đang diễn ra một cái Tết rất đặc biệt của người La Chí - Tết tháng Bảy.

Người La Chí coi "Khu Cù Tê" là cái tết quan trọng nhất trong năm, trong đó nghi lễ cúng vái tổ tiên và những vong hồn tháng Bảy gắn với lễ rượu khá thú vị. Nhà nào cũng nấu sẵn rượu hoẵng để cúng. Đây là rượu được làm từ gạo nếp, nấu lên để nguội, đem ủ cùng một loại men cổ truyền gồm 12 thứ lá lấy ở trên rừng, có màu trắng đục, vị ngọt rất thơm.

Thời gian ăn Tết của mỗi bản dài hay ngắn do hội đồng già làng, chủ lễ quyết định nhưng không quá 15 ngày. Chủ lễ là người có uy tín, gọi là “Mổ Cóc”, đã lập gia đình, đã có con, gia đình hạnh phúc, chưa từng vi phạm luật lệ của làng bản, gia đình không có người ốm yếu. Hội đồng trưởng tộc của bản sẽ lấy chân gà khô để xem, nếu chân gà tốt thì người đó mới được làm Mổ Cóc để làm chủ lễ và quyết định mọi nghi thức.

Khi đến nhà cộng đồng dự lễ Khu Cù Tê, mỗi người đều mang theo gói xôi, chai rượu và thịt. Nơi lễ cúng có gà luộc, khi tổ tiên và những vong hồn tụ về thì Mổ Cóc sẽ đọc tế, làm lễ, sau đó các già làng, trưởng họ cũng làm lễ theo. "Tổ tiên ăn no rồi, tổ tiên chăm cho chúng con cái ruộng lúa tốt, không bị sâu bọ, chăm cho con trâu con ngựa đẻ đàn sinh sôi...".

Tù và hú vang vọng núi rừng, rồi chiêng trống nổi lên, Mổ Cóc và già làng nâng uống rượu hoẵng, uống nước cà đắng. Mổ Cóc và các trưởng họ làm lễ xong thì động tác như hóa thân giống tổ tiên cùng con cháu ăn cỗ trên khu đất rộng... Sau đó là những trò chơi dân gian, như đi cà kheo, đánh đu... diễn ra vô cùng sôi động.

Tết Khu Cù Tê được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2015. Tuy nhiên Khu Cù Tê, theo các cụ già ở Nậm Khánh, cái Tết này đã giảm dần quy mô do người dân di cư tản tác chứ không còn đầy đủ theo một dòng họ, không có ông “then” đại diện cho mỗi dòng họ, và dân cư ít, đã từng không có nơi vui chơi cộng đồng, thiếu đạo cụ, nhạc cụ... Trước đây Khu Cù Tê diễn ra tại nhà trưởng họ, nay có nhà cộng đồng nên đông vui hơn nhiều.

Phụ nữ La Chí vẫn trồng bông dệt vải

Chăm chỉ trồng bông, dệt sợi, thêu thùa, may áo quần cho cả gia đình như nghề gắn bó mật thiết từ xa xưa của đàn bà, con gái La Chí. Nghề đang dần mai một vì bây giờ quần áo dễ mua ngoài chợ. Vùng sâu xa cuộc sống tự cung tự cấp đã tạo ra những quy chuẩn gắn lên vai trò của người phụ nữ, và cũng nhờ đó, mà người La Chí vẫn giữ được nét bản sắc riêng, tuy rằng nhiều cô gái La Chí không còn trồng bông, xe sợi, dệt vải như xưa nữa. Đa phần những người còn làm các công việc này đều là những người ở độ tuổi trung niên trở lên.

Trong mỗi nếp nhà sàn của người La Chí ở Bắc Hà hầu như đều có một chiếc khung cửi bằng gỗ để dệt vải. Tại đây, những người phụ nữ La Chí từ nhỏ đều được dạy cách để tự làm nên trang phục cho bản thân và gia đình. Công việc này cũng là tiêu chí đánh giá sự khéo léo và chăm chỉ của người phụ nữ trong cộng đồng. Với một điểm đến được nhiều người biết tới như Bắc Hà, nét văn hóa này hoàn toàn có thể tạo ra giá trị gắn với phát triển du lịch.

Trong cuộc sống hiện đại, người La Chí vẫn không quên dành những phần đất tốt nhất để trồng bông, trồng chàm. Ngoài dịp lễ Tết, những bộ trang phục tạo nên từ những nguyên liệu mộc mạc ấy còn được người La Chí mặc cả trong sinh hoạt hàng ngày, góp phần duy trì, giữ gìn bản sắc văn hóa tốt đẹp, thêm đa dạng sắc màu trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Người La Chí ở Lào Cai, dù ngày nay đời sống vật chất, tinh thần có nhiều đổi mới, song vẫn tổ chức lễ mừng cơm mới như người Mông, người Thái khi nương lúa hè thu bắt đầu chín rộ. Mâm cơm mới để cúng báo tổ tiên, tạ ơn trời đất, và thường tổ chức vào ngày con rồng (ngày Thìn). Mâm cúng ngoài cơm xôi còn thịt trâu sấy khô, thịt lợn hoặc gà, vịt luộc, cá suối nướng, chim nướng cùng với 5 chiếc bát, 5 đôi đũa và tiền vàng mã. Mời tổ tiên về làng ăn tết Khu Cù Tê, làm lễ cơm mới xin tổ tiên bảo vệ ruộng nương, phù hộ cho con cháu. Đây là nét văn hóa và tín ngưỡng đậm chất nông nghiệp của người La Chí đã bền vững qua hàng nghìn năm.

Báo Đại đoàn kết null

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Khi điện ảnh trở thành bài học lịch sử sống động cho thế hệ trẻ

Khi điện ảnh trở thành bài học lịch sử sống động cho thế hệ trẻ

Trong nỗ lực đổi mới phương pháp giáo dục, nhiều trường học đã tìm đến điện ảnh như một kênh trực quan giúp học sinh tiếp cận lịch sử. Qua hình ảnh, âm thanh và câu chuyện từ quá khứ, các em không chỉ tiếp thu kiến thức mà còn nuôi dưỡng tình yêu quê hương, ý thức trách nhiệm với Tổ quốc.

Gia đình Haha - Vì một Việt Nam hạnh phúc

Gia đình Haha - Vì một Việt Nam hạnh phúc

Sáng 13/9, UBND xã Bản Liền phối hợp với Trung tâm Truyền thông Tài nguyên và Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức chương trình “Du lịch trải nghiệm và hoạt động thiện nguyện trồng tre Lục Trúc, dẻ Trùng Khánh” trong khuôn khổ chương trình thiện nguyện xã hội “Gia đình Haha – Vì một Việt Nam hạnh phúc”.

Luồng sinh khí mới của phim chiến tranh cách mạng

Luồng sinh khí mới của phim chiến tranh cách mạng

Phim đề tài chiến tranh là một phần đặc biệt quan trọng trong di sản điện ảnh cách mạng Việt Nam, đã chứng minh được giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật với thời gian, cũng như những đóng góp tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa hai bên chiến tuyến, từ đó hàn gắn vết thương chiến tranh, tăng cường hợp tác hữu nghị.

Tìm lại ký ức xưa qua đồ chơi truyền thống

Tìm lại ký ức xưa qua đồ chơi truyền thống

Giá trị truyền thống trong những món đồ chơi Trung thu cổ truyền tưởng chừng bị lãng quên trong thời gian dài, nay bỗng trở lại và được nhiều người đón nhận. Những ngày gần tới Rằm Trung thu, trên khắp phố phường Hà Nội, đặc biệt là tại khu phố cổ, nhiều cửa hàng bắt đầu trưng bày đồ chơi trung thu với sắc màu rực rỡ, đủ loại đồ chơi truyền thống, dệt nên mùa trăng rằm vừa hoài niệm, vừa tươi mới.

Trend book club lan tỏa trong giới trẻ

Trend book club lan tỏa trong giới trẻ

Không chỉ dừng lại ở thói quen đọc sách cá nhân, ngày nay nhiều bạn trẻ tìm đến các book club (câu lạc bộ sách) như một không gian gặp gỡ, chia sẻ và nuôi dưỡng đam mê tri thức. Từ những quán cà phê nhỏ, thư viện cộng đồng đến các nhóm trực tuyến, phong trào sinh hoạt câu lạc bộ sách đang trở thành một xu hướng văn hoá mới, góp phần khơi dậy tinh thần đọc và hình thành cộng đồng gắn kết bằng tri thức.

Xếp hạng 4 di tích quốc gia đặc biệt

Xếp hạng 4 di tích quốc gia đặc biệt

Theo thông tin từ Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính vừa ký Quyết định số 1959/QĐ-TTg ngày 11/9/2025 về việc xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt (đợt 18, năm 2025) đối với 4 di tích.

Khai mạc Trại sáng tác Văn học - Nghệ thuật tại xã Võ Lao

Khai mạc Trại sáng tác Văn học - Nghệ thuật tại xã Võ Lao

Chiều 11/9, tại xã Võ Lao, Hội Liên hiệp Văn học - Nghệ thuật tỉnh phối hợp với chính quyền địa phương tổ chức khai mạc Trại sáng tác văn học - nghệ thuật. Đây là trại sáng tác cấp xã đầu tiên được triển khai theo hình thức phối hợp giữa Hội với cơ sở, sau khi hệ thống tổ chức bộ máy được sắp xếp theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Người “giữ lửa” văn hóa Cao Lan

Người “giữ lửa” văn hóa Cao Lan

Ở tuổi 76, nghệ nhân ưu tú Lạc Tiên Sinh vẫn say mê công việc bảo tồn và phát huy văn hóa dân tộc Cao Lan. Ông được ví như người "giữ lửa" cho làn điệu Sình ca, một loại hình dân ca độc đáo của dân tộc Cao Lan đang có nguy cơ mai một.

fb yt zl tw