Cá độn cơm là sau khi nướng xong cạo sạch hết vảy, gỡ xương cho vào chõ xôi đồ lên, sau khi đã chín cho xôi nếp vào trộn đều với cá.
Món cá mọc, cá được bọc vào trong bột gạo nếp có từ 3 đến 5, 7, 9 con cá làm nhân, cho vào chõ xôi xôi lên.
Món cá nướng cũng vậy, kẹp tre kẹp 3 đến 5, 7 hoặc 9 con vào từng cặp cho lên bếp than hồng, nướng chín đến đâu lại tẩm một chút mỡ lên bề mặt cá cho cá khô và dậy mùi thơm rất hấp dẫn. Sau khi đã làm xong các món cá này, họ bày lên mâm, con cá đầu mâm được để vào giữa, các món khác để xung quanh, người chủ nhà ăn mặc chỉnh tề, chắp tay cúng. Xong lễ, mâm cỗ được hạ xuống, mọi người quây quần bên nhau cùng ăn uống vui vẻ, nhưng trước khi ăn, họ phải có lời chúc tụng lẫn nhau đại ý:
“Năm mới đến chúc nhau thêm tuổi mới,
"Chúc cho con cháu đầy nhà
Chúc cho ngô lúa đầy bồ
Chúc cho trâu bò đầy gầm sàn
Chúc cho bản làng ấm no - hạnh phúc”.
Ở Mường Lò, người Thái còn có tục rửa mặt vào sáng mồng Một tết để trút bỏ những xúi rủi của năm cũ, đón nhận cái may mắn của năm mới. Sáng sớm ngày mồng Một tết, khi thức dậy, già, trẻ, gái, trai cùng nhau ra các con suối, tay cầm một cành lá (lộc); đến suối, mỗi người hớp một hụm nước suối xúc miệng rồi rửa mặt. Làm xong các động tác này, họ nhúng cành lá mang theo xuống nước và vẩy lên khắp người, trong lúc rửa mặt cũng như lúc vẩy nước suối lên người ai cũng nhẩm đọc những câu ca quen thuộc như:
"Ta đến kéo cái xấu trong người ta ra
Đổ cái xấu trong người ta cho sạch
Gái tơ nói điều xấu ta bỏ đi
Ông tạo bỏ thuốc độc vào cho ta, ta phủi đi".
Làm xong lễ rửa mặt, mọi người mới trở về nhà, chuẩn bị đón cái tết vui vẻ, đầm ấm.
Đặng Phương Lan
