Pí Lè - báu vật của người Tày

Người Tày có nền văn hóa giàu bản sắc, trong đó nhạc cụ truyền thống góp phần quan trọng làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của họ, nổi bật và sáng tạo nhất là cây kèn Pí Lè. Với người Tày, Pí Lè được coi như một báu vật. Vì vậy, họ quan niệm giữ được tiếng kèn Pí Lè là giữ được bản sắc văn hóa dân tộc mình.

Từ thành phố Lào Cai vượt quãng đường gần trăm cây số, chúng tôi tìm đến nhà ông Hoàng Văn Tường ở thôn Làng Chút, xã Hòa Mạc, huyện Văn Bàn - người hơn 30 năm gắn bó với tiếng kèn Pí Lè.

Vừa pha trà mời khách, ông Tường vừa tâm sự: Kèn Pí Lè là tên gọi gộp của cây kèn Pí và cây kèn Lè. Là nhạc cụ không thể thiếu trong việc hiếu, hỉ và lễ hội văn hóa của người Tày. Nhạc cụ này có thể tạo ra gần 40 giai điệu khác nhau, tùy thuộc vào các sự kiện được tổ chức.

249.jpg

Cầm cây kèn Pí và kèn Lè trong tay, ông Tường cho biết: Hai chiếc kèn này rất giống nhau, đều có đầu thổi, thân kèn và loa kèn. Điểm khác biệt là thân của cây kèn Pí được làm bằng sừng trâu còn thân cây kèn Lè được làm bằng gỗ khoan rỗng, chiều dài 30 - 40 cm, chia thành các đốt có khoảng cách bằng nhau, mỗi đốt có lỗ nhỏ hình tròn.

Mặc dù cấu tạo đơn giản, nhưng đây lại là nhạc cụ khó chinh phục, mới nghe lý thuyết thì nhanh, nhưng thực hành lại rất khó. Do đó, chỉ yêu thích tiếng kèn thôi chưa đủ, mà người học phải say mê, kiên trì, trải qua quá trình khổ luyện mới thành công. “Học thổi kèn Pí Lè không qua sách vở, không có nốt trắng, nốt đen như nhạc cụ hiện đại, mà qua cách cảm thụ, truyền miệng. Để nâng cao kỹ năng về âm vực, tiết tấu, chúng tôi phải luyện tập nhiều mới tự rút kinh nghiệm và đúc kết thành bài học” - ông Tường tâm sự.

251.jpg

Không chỉ là nghệ nhân thổi kèn Pí Lè, ông Tường còn là đội trưởng của Đội trống kèn của dòng họ Hoàng ở Làng Chút, có trọng trách thờ tổ kèn, trao truyền nét văn hóa này cho mọi người trong dòng họ.

Anh Hoàng Đình Tom, thành viên Đội trống kèn chia sẻ: Nghe những giai điệu tấu lên từ kèn Pí Lè, tôi như được đắm chìm trong không gian văn hóa của dân tộc Tày. Dần dần tôi đam mê những giai điệu ấy và cố gắng học hỏi để gìn giữ bản sắc dân tộc mình.

Cùng chung đam mê nhạc cụ kèn Pí Lè, 12 thành viên Đội trống kèn thôn Làng Chút thường tranh thủ thời gian luyện tập, giữ gìn nét văn hóa đặc sắc này. Mỗi ngày vui, đội kèn thường thổi các bài: “Sỉnh say”, “Năm xu”, “Chén tửu”… Còn ở đám tang, đội lại biểu diễn những bài: “Bản khèn”, “Thanh thọ”, “Đàng hạ”, “Thái bình”…

250.jpg

Tôi mong lớp trẻ chịu khó học tập, gìn giữ nhạc cụ và điệu kèn để thế hệ sau biết đến cái gốc, cái tinh túy của kho báu văn hóa dân gian dân tộc mình.

Ông Hoàng Văn Tường

Điệu kèn Pí Lè vẫn vang lên mỗi khi thôn Làng Chút có chuyện vui, chuyện buồn. Tiếng kèn như lời nhắn gửi, nhắc nhở của thế hệ trước với đời sau, với thế hệ trẻ về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Tày không bị mai một theo thời gian.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Đầu Xuân Ất Tỵ tản mạn chuyện con rắn

Đầu Xuân Ất Tỵ tản mạn chuyện con rắn

Vậy là năm con rồng đã qua đi để bước vào năm con rắn, một trong những loài vật linh thiêng trong 12 con giáp. Năm mới Ất Tỵ, giữa ngày xuân thênh thang, cùng nhau ngồi nhâm nhi chén trà, ngắm hoa đào, hoa mai nở, tản mạn chuyện con rắn cũng có nhiều điều thú vị.

Tết Nguyên đán của người Pa Dí

Tết Nguyên đán của người Pa Dí

Người Pa Dí ở Lào Cai gọi tết Nguyên đán là “đừn chèng”, tết Tháng giêng là “kin chung”. Tết Nguyên đán với nhiều nghi lễ, phong tục truyền thống mang đậm nét văn hóa của tộc người. Đó là dịp con cháu thể hiện lòng thành kính, hiếu thảo với tổ tiên, ông bà, cha mẹ, thể hiện đạo hiếu uống nước nhớ nguồn; đồng thời cũng là dịp đoàn viên, sum họp cùng hướng tới một năm mới với nhiều điều may mắn, thuận lợi.

Lào Cai rộn rã chào Xuân mới

Lào Cai rộn rã chào Xuân mới

Chương trình nghệ thuật “Chào Xuân mới - Xuân Ất Tỵ 2025” tổ chức vào tối 28/1, tức 29 tháng Chạp tại Quảng trường phố đi bộ, phường Cốc Lếu (thành phố Lào Cai) đã thực sự trở thành “bữa tiệc” văn hóa với những thanh âm rộn rã, sôi nổi chào Xuân.

Tết Nguyên đán là dịp để con cháu thể hiện tấm lòng hiếu thảo với ông bà, bố mẹ. Ảnh: Internet

Giữ gìn đạo hiếu ngày Xuân

Tết Nguyên đán không chỉ là dịp gia đình quây quần, đoàn viên mà còn chứa đựng biết bao giá trị văn hóa truyền thống người Việt truyền dạy con cháu mỗi dịp Tết đến, Xuân về.

Trưng bày gần 300 ấn phẩm, tư liệu kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

Trưng bày gần 300 ấn phẩm, tư liệu kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

Từ ngày 20/1 - 7/3/2025 (tức ngày 21 tháng Chạp năm Giáp Thìn đến ngày 8 tháng 2 năm Ất Tỵ), tại Thư viện tỉnh Lào Cai diễn ra Trưng bày triển lãm tài nguyên thông tin mừng Xuân Ất Tỵ 2025 và kỷ niệm 95 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2025), 78 năm ngày thành lập Đảng bộ tỉnh Lào Cai (5/3/1947 - 5/3/2025).

Lan tỏa văn hóa đọc dịp đầu xuân từ không gian sách Hồ Văn - Văn Miếu Quốc Tử Giám

Lan tỏa văn hóa đọc dịp đầu xuân từ không gian sách Hồ Văn - Văn Miếu Quốc Tử Giám

Những ngày này, đến thăm không gian vừa nên thơ, vừa cổ kính của Hồ Văn thuộc Khu di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội), công chúng và du khách không chỉ được tham gia vào nhiều hoạt động ý nghĩa của Hội chữ Xuân Ất Tỵ 2025, mà còn được hòa mình vào không gian văn hóa đọc, nơi mỗi người có thể tìm kiếm những phút giây sâu lắng, thư thái khi làm bạn cùng sách.

Sống cùng nghệ sỹ những ngày cuối năm

Sống cùng nghệ sỹ những ngày cuối năm

Những ngày cuối năm, ai cũng muốn trở về nhà sắm sửa, chuẩn bị Tết, sum họp với gia đình để cùng bước qua năm cũ, đón chào năm mới. Thế nhưng, với ca sỹ, diễn viên của Đoàn Nghệ thuật Dân tộc tỉnh thì đây lại là thời điểm bận rộn, tất bật với công việc nhất.

Hành trình đặc biệt mang tên về quê ăn tết. Ảnh: Internet

Tết là để trở về

Vậy là vòng xoay bốn mùa của năm cũ đã đi qua. Khi hàng cây bắt đầu trút lớp vỏ xù xì, trơ trọi sau những ngày đông tháng giá, từ dòng nhựa ấm dưỡng nuôi, chồi non, lộc biếc bắt đầu hé mở, ấy cũng là lúc mùa xuân đã gõ cửa thế gian. Giữa những ngày cuối năm chộn rộn, lặng nhìn sự đổi thay của vạn vật đương buổi giao mùa, ta như nghe thấy thanh âm đầy thương nhớ, diết da của ngày tết cận kề. Đó là tiếng gọi của sự trở về.

Từ núi Hoàng Liên vươn ra thế giới

Từ núi Hoàng Liên vươn ra thế giới

Trên dãy Hoàng Liên Sơn hùng vĩ của Sa Pa, nơi đất trời giao thoa trong mây mờ, những cây chè Shan tuyết cổ thụ vài trăm năm tuổi lặng lẽ vươn cao. Chính tại nơi này, ông Nguyễn Cao Sơn, nghệ nhân văn hóa ẩm thực trà Việt Nam chia sẻ hành trình đầy tâm huyết để đưa trà Shan tuyết Hoàng Liên Sơn từ vùng núi cao ra thế giới.

Những nếp nhà sàn ngập tràn tình thương

Những nếp nhà sàn ngập tràn tình thương

Ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3 năm 2024 đã gây thiệt hại nặng nề trên địa bàn xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, khiến hàng chục ngôi nhà sàn của đồng bào Tày bị sập đổ và hỏng nghiêm trọng. Được sự hỗ trợ của Nhà nước và chung tay của cả cộng đồng, bà con người Tày nơi đây đã quyết tâm khôi phục lại những ngôi nhà sàn - biểu tượng văn hóa truyền thống bao đời nay.

Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết

Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết

Trong văn hóa tâm linh của người Việt, mâm ngũ quả ngày Tết giữ một vị trí quan trọng, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên và đạo lý uống nước nhớ nguồn.

Phong tục tết của người Phù Lá

Phong tục tết của người Phù Lá

Khi hoa mận nở trắng cao nguyên Bắc Hà báo hiệu một mùa xuân mới đang về, người Phù Lá tạm gác lại mọi công việc phía sau để cùng nhau đón tết đoàn viên, mừng năm mới.

fb yt zl tw