Pí Lè - báu vật của người Tày

Người Tày có nền văn hóa giàu bản sắc, trong đó nhạc cụ truyền thống góp phần quan trọng làm phong phú đời sống văn hóa tinh thần của họ, nổi bật và sáng tạo nhất là cây kèn Pí Lè. Với người Tày, Pí Lè được coi như một báu vật. Vì vậy, họ quan niệm giữ được tiếng kèn Pí Lè là giữ được bản sắc văn hóa dân tộc mình.

Từ thành phố Lào Cai vượt quãng đường gần trăm cây số, chúng tôi tìm đến nhà ông Hoàng Văn Tường ở thôn Làng Chút, xã Hòa Mạc, huyện Văn Bàn - người hơn 30 năm gắn bó với tiếng kèn Pí Lè.

Vừa pha trà mời khách, ông Tường vừa tâm sự: Kèn Pí Lè là tên gọi gộp của cây kèn Pí và cây kèn Lè. Là nhạc cụ không thể thiếu trong việc hiếu, hỉ và lễ hội văn hóa của người Tày. Nhạc cụ này có thể tạo ra gần 40 giai điệu khác nhau, tùy thuộc vào các sự kiện được tổ chức.

249.jpg

Cầm cây kèn Pí và kèn Lè trong tay, ông Tường cho biết: Hai chiếc kèn này rất giống nhau, đều có đầu thổi, thân kèn và loa kèn. Điểm khác biệt là thân của cây kèn Pí được làm bằng sừng trâu còn thân cây kèn Lè được làm bằng gỗ khoan rỗng, chiều dài 30 - 40 cm, chia thành các đốt có khoảng cách bằng nhau, mỗi đốt có lỗ nhỏ hình tròn.

Mặc dù cấu tạo đơn giản, nhưng đây lại là nhạc cụ khó chinh phục, mới nghe lý thuyết thì nhanh, nhưng thực hành lại rất khó. Do đó, chỉ yêu thích tiếng kèn thôi chưa đủ, mà người học phải say mê, kiên trì, trải qua quá trình khổ luyện mới thành công. “Học thổi kèn Pí Lè không qua sách vở, không có nốt trắng, nốt đen như nhạc cụ hiện đại, mà qua cách cảm thụ, truyền miệng. Để nâng cao kỹ năng về âm vực, tiết tấu, chúng tôi phải luyện tập nhiều mới tự rút kinh nghiệm và đúc kết thành bài học” - ông Tường tâm sự.

251.jpg

Không chỉ là nghệ nhân thổi kèn Pí Lè, ông Tường còn là đội trưởng của Đội trống kèn của dòng họ Hoàng ở Làng Chút, có trọng trách thờ tổ kèn, trao truyền nét văn hóa này cho mọi người trong dòng họ.

Anh Hoàng Đình Tom, thành viên Đội trống kèn chia sẻ: Nghe những giai điệu tấu lên từ kèn Pí Lè, tôi như được đắm chìm trong không gian văn hóa của dân tộc Tày. Dần dần tôi đam mê những giai điệu ấy và cố gắng học hỏi để gìn giữ bản sắc dân tộc mình.

Cùng chung đam mê nhạc cụ kèn Pí Lè, 12 thành viên Đội trống kèn thôn Làng Chút thường tranh thủ thời gian luyện tập, giữ gìn nét văn hóa đặc sắc này. Mỗi ngày vui, đội kèn thường thổi các bài: “Sỉnh say”, “Năm xu”, “Chén tửu”… Còn ở đám tang, đội lại biểu diễn những bài: “Bản khèn”, “Thanh thọ”, “Đàng hạ”, “Thái bình”…

250.jpg

Tôi mong lớp trẻ chịu khó học tập, gìn giữ nhạc cụ và điệu kèn để thế hệ sau biết đến cái gốc, cái tinh túy của kho báu văn hóa dân gian dân tộc mình.

Ông Hoàng Văn Tường

Điệu kèn Pí Lè vẫn vang lên mỗi khi thôn Làng Chút có chuyện vui, chuyện buồn. Tiếng kèn như lời nhắn gửi, nhắc nhở của thế hệ trước với đời sau, với thế hệ trẻ về giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Tày không bị mai một theo thời gian.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Gìn giữ nét đẹp đám cưới người Tày

Gìn giữ nét đẹp đám cưới người Tày

Đám cưới là nghi lễ thiêng liêng trong đời người. Với đồng bào Tày, đây không chỉ là sự gắn kết của hai cá nhân, hai gia đình mà còn là sự tiếp nối những giá trị văn hóa, phong tục truyền thống. Giữa nhịp sống hiện đại, người Tày ở xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai vẫn gìn giữ trọn vẹn nét đẹp ấy, góp phần làm giàu bản sắc văn hóa dân tộc.

Đồng bào dân tộc thiểu số Lào Cai bền bỉ giữ nghề thủ công truyền thống

Đồng bào dân tộc thiểu số Lào Cai bền bỉ giữ nghề thủ công truyền thống

Giữa nhịp sống hiện đại đang lan tỏa tới từng bản làng vùng cao, đồng bào các dân tộc tỉnh Lào Cai vẫn kiên trì gìn giữ nghề thủ công truyền thống. Không chỉ là sinh kế, những nghề như dệt lanh, thêu thổ cẩm, đan lát còn chứa đựng tri thức bản địa, bản sắc văn hóa và ký ức cộng đồng, được trao truyền qua nhiều thế hệ.

Dấu tích người Việt cổ bên suối Ngòi Nhù

Dấu tích người Việt cổ bên suối Ngòi Nhù

Lào Cai là vùng đất thượng nguồn sông Hồng, cũng là nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt. Ở các bản làng ven sông, các nhà khảo cổ đã phát hiện nhiều hiện vật cho thấy cách đây hàng chục nghìn năm, nơi đây từng là địa bàn sinh sống của người Việt cổ. Đặc biệt, tại khu vực thôn An Thắng bên dòng Ngòi Nhù, một di chỉ khảo cổ học quan trọng hiện vẫn còn lưu giữ nhiều dấu vết của người xưa.

“Giữ lửa” văn hóa Tày

“Giữ lửa” văn hóa Tày

Trong những năm gần đây, khi đô thị hóa diễn ra, bản làng của người Tày cũng bị tác động không nhỏ, nhiều nét văn hóa bị mai một, thậm chí mất dần... 

Mùa thêu thổ cẩm trên bản Hà Nhì

Mùa thêu thổ cẩm trên bản Hà Nhì

Vào mùa đông, khi việc thu hoạch lúa, ngô trên nương đã xong, phụ nữ người Hà Nhì ở các thôn, bản vùng cao khu vực huyện Bát Xát cũ bắt tay vào việc thêu thổ cẩm để chuẩn bị những bộ trang phục đẹp nhất cho dịp tết cổ truyền và lễ hội đầu năm của dân tộc.

Trang phục của người Dao Đỏ, Tả Phìn trong dòng chảy công nghiệp văn hóa

Trang phục của người Dao Đỏ, Tả Phìn trong dòng chảy công nghiệp văn hóa

Trong khuôn khổ hội thảo quốc tế “Engaging with Vietnam năm 2025”, do Trường Khoa học Liên ngành và Nghệ thuật, Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức từ ngày 12 - 16/12, Thạc sĩ Điền Thị Hoa Hồng, giảng viên Trường Đại học Mở Hà Nội, đã có nhiều chia sẻ tâm huyết xoay quanh chủ đề “Ứng dụng các yếu tố văn hóa trên trang phục người Dao Đỏ trong bối cảnh công nghiệp văn hóa tại Tả Phìn, Lào Cai”.

"Đánh thức" không gian văn hóa Tày ở Mậu A

"Đánh thức" không gian văn hóa Tày ở Mậu A

Cộng đồng người Tày ở Mậu A chiếm gần 12,8% dân số của xã. Trải qua nhiều thế hệ, đồng bào dân tộc Tày nơi đây vẫn duy trì văn hóa truyền thống giàu bản sắc. Việc xã Mậu A ra mắt Câu lạc bộ Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Tày đã khẳng định quyết tâm của chính quyền và Nhân dân trong việc bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.

Phát động Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) tỉnh Lào Cai

Phát động Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) tỉnh Lào Cai

UBND tỉnh Lào Cai vừa ban hành kế hoạch tổ chức Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) tỉnh Lào Cai nhằm lựa chọn mẫu logo chính thức sử dụng trong các hoạt động thông tin, tuyên truyền, phục vụ nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, đối nội và đối ngoại của tỉnh.

Lào Cai đoạt 3 giải tại Cuộc thi “Cùng Đức Việt và O'Food thắp sáng những Ngôi sao buổi sớm”

Lào Cai đoạt 3 giải tại Cuộc thi “Cùng Đức Việt và O'Food thắp sáng những Ngôi sao buổi sớm”

Trong hai ngày (13 - 14/12), tại Thủ đô Hà Nội, vòng chung kết toàn quốc Cuộc thi Nghệ thuật “Cùng Đức Việt & O’Food thắp sáng những Ngôi sao buổi sớm” lần thứ XI đã diễn ra sôi nổi, giàu cảm xúc, quy tụ hàng trăm tài năng nghệ thuật nhí đến từ nhiều tỉnh, thành trên cả nước.

fb yt zl tw