Tháng 5/2024, tại bản 1, xã Điện Quan xảy ra sự việc cháu Đặng Thị H. (sinh năm 2008) đang đi học lớp 10 thì bỏ học. Nguyên nhân là trong khi đi học, cháu H. có tình cảm yêu đương với nam thanh niên tên C., là người thôn Bản Trang.
Lo sợ con gái đi học xa nhà sẽ không làm chủ được bản thân khi gần người yêu nên gia đình cháu H. không cho con đi học nữa. Tuy nhiên, do H. và C. yêu nhau nên C. vẫn thường xuyên đến chơi và ở lại nhà H. Hai gia đình không khuyên ngăn được nên phải đồng thuận, chuẩn bị tổ chức đám cưới cho hai con.
Biết được sự việc trên, chị Lý Thị Hồng, Bí thư Chi bộ, Tổ trưởng Tổ Truyền thông cộng đồng bản 1 đã bàn với các thành viên trong tổ tập trung tuyên truyền không để cháu H. tảo hôn.
Các thành viên Tổ Truyền thông cộng đồng bản 1 đã đến tận nhà cháu H. để tuyên truyền, phối hợp với Đoàn Thanh niên và Tổ Truyền thông cộng đồng thôn Bản Trang để cùng vận động. Nhờ đó, hai gia đình đã nhận ra tác hại của tảo hôn và đồng ý khi nào các con đủ tuổi mới tổ chức cưới.
Bản 1 có 107 hộ dân, 100% là đồng bào Dao. Từ năm 2010 trở về trước, tình trạng nam nữ tảo hôn, phụ nữ sinh con trước 18 tuổi diễn ra khá phổ biến; những năm gần đây, tình trạng tảo hôn có xu hướng giảm. Năm 2022, Tổ Truyền thông cộng đồng bản 1 được thành lập, với 10 thành viên, gồm bí thư chi bộ, trưởng bản, trưởng ban công tác mặt trận, đại diện các đoàn thể và người dân.
"Ngay sau khi thành lập, các thành viên trong tổ tích cực truyên truyền về bình đẳng giới, phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết, vì sự tiến bộ của phụ nữ. Nhờ đó, trong 2 năm qua, bản 1 chỉ có 1 trường hợp tảo hôn, 1 trường hợp phụ nữ sinh con trước 18 tuổi"- chị Lý Thị Hồng chia sẻ.
Chúng tôi đến bản 5 đúng lúc anh Trần Hữu Phong, Trưởng bản, Tổ trưởng Tổ Truyền thông cộng đồng đang trò chuyện với một số phụ nữ người Mông trong bản. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, anh Phong đang vận động chị Vàng Thị Sáo về bình đẳng giới, phòng chống tảo hôn.
Chị Sáo sinh năm 1988 nhưng đến nay đã sinh 8 con gái, trong đó con gái cả đã lấy chồng khi chưa đủ tuổi kết hôn.
Sau khi được tuyên truyền, chị Sáo cho biết sẽ động viên chồng không cố gắng sinh bằng được con trai và gia đình từ nay không cho con gái tảo hôn.
Theo anh Trần Hữu Phong, bản 5 có 78 hộ dân, gồm 5 thành phần dân tộc, trong đó, đa số phụ nữ người Mông từ 40 tuổi trở lên không biết tiếng phổ thông. Do đó, vai trò của tổ truyền thông cộng đồng trong nâng cao nhận thức của người dân về bình đẳng giới, phòng chống tảo hôn là rất quan trọng.
Các thành viên của Tổ Truyền thông cộng đồng bản 5 đều là cán bộ nòng cốt của bản, nắm rõ tình hình địa bàn, gần gũi với bà con, hiểu rõ phong tục, tập quán, thông thạo về ngôn ngữ đồng bào nên việc tuyên truyền đã đem lại hiệu quả cao. Từ năm 2023 đến nay, bản 5 vẫn còn phụ nữ sinh con thứ 3 trở lên nhưng không có trường hợp tảo hôn.
Chị Phan Thị Liên, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Điện Quan cho biết: Là xã vùng cao, địa bàn rộng với 4 bản đặc biệt khó khăn (bản 1, bản 4, bản 5, bản Khao), đa số là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, tình trạng tảo hôn, phụ nữ sinh con khi chưa đủ 18 tuổi vẫn diễn ra phức tạp trên địa bàn trong những năm qua.
Thực hiện Dự án 8, từ năm 2022 đến nay, Hội Phụ nữ xã đã thành lập được 4 tổ truyền thông cộng đồng tại 4 bản đặc biệt khó khăn với 40 thành viên; 1 câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi" gồm 30 thành viên tại Trường THCS xã Điện Quan; thành lập mô hình “Địa chỉ tin cậy tại cộng đồng”. Từ khi thành lập đến nay, thành viên các tổ truyền thông cộng đồng, mô hình, câu lạc bộ đã tổ chức nhiều hoạt động truyền thông về bình đẳng giới, phòng chống tảo hôn cho người dân các thôn, bản.
Trong thời gian qua, các tổ truyền thông cộng đồng xã Điện Quan hoạt động khá hiệu quả, thường xuyên tuyên truyền về phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, bình đẳng giới lồng ghép trong các cuộc họp thôn, sinh hoạt chi hội phụ nữ, các hoạt động tập thể của thôn, bản. Qua đó, dần nâng cao nhận thức cho phụ nữ người dân tộc thiểu số về tác hại của tảo hôn, sinh con trước 18 tuổi, sinh con thứ 3.
Từ năm 2022 đến nay, số vụ tảo hôn giảm mạnh, các tổ truyền thông cộng đồng đã ngăn chặn được 2 vụ tảo hôn trên địa bàn xã.
Chị Phan Thị Liên cho biết thêm, trong thời gian tới, Hội Phụ nữ xã Điện Quan tiếp tục triển khai tốt các hoạt động của Dự án 8, phát huy hơn nữa vai trò các tổ truyền thông cộng đồng trong truyền thông về dân số, kế hoạch hóa gia đình, nhằm kéo giảm tảo hôn, phụ nữ sinh con trước 18 tuổi. Qua đó, giúp phụ nữ nói chung, phụ nữ người dân tộc thiểu số nói riêng ngày càng tiến bộ, có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
