"Em có bạn gái chưa?" - "Dạ, em chưa có ạ, nhưng tuổi của chúng em là bắt đầu biết cảm mến nhau rồi. Thế nào là tình cảm đúng với độ tuổi của mình, các kiến thức về giới tính, việc phải biết tôn trọng các bạn nữ, xóa bỏ tư tưởng trọng nam khinh nữ, thế nào là bình đẳng giới, chúng ta có thể tham gia như thế nào vào việc thực hiện bình đẳng giới… Đây chỉ là một trong rất nhiều nội dung được thảo luận trong các buổi sinh hoạt Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” trong các trường tiểu học và trung học cơ sở vùng cao, vùng sâu, vùng xa.
Với tỉnh Lào Cai, Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” được xây dựng theo hướng là nơi chia sẻ thông tin, giúp học sinh vùng khó khăn, học sinh dân tộc thiểu số có thêm kiến thức về tâm lý lứa tuổi, giới tính, kỹ năng giao tiếp. Thông qua các buổi sinh hoạt, các kiến thức và kĩ năng có được sẽ giúp các em học sinh thay đổi nhận thức, xoá bỏ định kiến giới, lan toả những thông tin, thông điệp tích cực tới cộng đồng.
Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” là một trong những mô hình điểm của Dự án 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết một số vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn 1: 2021 - 2025. CLB đã góp phần trang bị cho học sinh nhiều kiến thức, kỹ năng hữu ích để các em nói lên tiếng nói của mình.
Hành trình gieo mầm thay đổi
Tham gia câu lạc bộ, các em học sinh sẽ được tiếp cận với nhiều kỹ năng bảo vệ bản thân và cộng đồng.
Một buổi chiều cuối thu, sân Trường Tiểu học & Trung học cơ sở Suối Giàng, xã Văn Chấn (tỉnh Lào Cai), rộn ràng hơn thường lệ. Trên sân khấu nhỏ dựng tạm, các em học sinh say sưa diễn tiểu phẩm về câu chuyện “tảo hôn”. Khán giả không chỉ là bạn bè cùng trường, mà còn có phụ huynh, thầy cô, bà con trong xã đến xem. Những tiếng cười, tràng pháo tay vang lên, nhưng sau đó là những ánh mắt trầm ngâm, suy nghĩ. Đó chính là thành quả của Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” - mô hình đang lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng.
Tháng 10/2023, Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” Trường Tiểu học & Trung học cơ sở Suối Giàng được thành lập với hơn 30 thành viên là học sinh từ khối 6 đến khối 9. Đa số các em là người dân tộc thiểu số, vốn còn rụt rè, nhút nhát. Ngay từ buổi đầu, các em đã được tập huấn, trang bị kiến thức về bình đẳng giới, phòng chống bạo lực trẻ em, xâm hại tình dục, hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống…
Không chỉ nghe giảng, mỗi buổi sinh hoạt của câu lạc bộ đều mang không khí sôi nổi với nhiều hình thức như: thảo luận nhóm, đóng kịch, trò chơi, vẽ tranh, sân khấu hóa. Ngoài giờ học, nhóm Zalo, Facebook của câu lạc bộ trở thành “diễn đàn nhỏ” để các em trao đổi thông tin, chia sẻ câu chuyện và truyền tải thông điệp tích cực.
![baolaocai-br_28-9-suoigiang2.jpg](https://cdn.baolaocai.vn/images/17c8581885b2519570d33f08b947815105618169fb22aedc429179c7264bab8c83b594fed90759e4fc0729278e05f562c596d0afd42ebe6a2ff8a791d55a2182/baolaocai-br_28-9-suoigiang2.jpg "Câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi" Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Suối Giàng được thành lập đầu tiên trong toàn tỉnh Yên Bái (cũ).")
Thầy giáo Đào Duy Hưng - người trực tiếp đồng hành cùng câu lạc bộ, chia sẻ: “Ban đầu, nhiều học sinh và phụ huynh còn e dè, nhất là với những chủ đề nhạy cảm như sức khỏe sinh sản hay xâm hại tình dục. Chúng tôi chọn cách bắt đầu từ những trò chơi, những câu chuyện gần gũi, rồi dần dần các em tự tin hơn, biết đặt câu hỏi và tìm sự hỗ trợ khi cần. Cứ như vậy, mỗi tháng một lần sinh hoạt, nhưng các thành viên câu lạc bộ luôn tích cực tham gia và bàn luận sôi nổi, nhiều ý kiến được đề xuất có nhiều tính gợi mở.”
Khi những thủ lĩnh nhỏ cất tiếng nói
Trong số các thành viên, em Phạm Thị Kim Dung - học sinh lớp 9A, Chủ nhiệm Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Tân Nguyên, xã Bảo Ái chia sẻ: Trước đây em rất ngại đứng trước lớp, nhưng giờ em có thể cùng các bạn đóng kịch hoặc thuyết trình. Tham gia các hoạt động của Câu lạc bộ không chỉ trang bị kiến thức, mà còn giúp em rèn luyện kỹ năng mềm, gắn kết tập thể và lan tỏa thông điệp một cách tự nhiên, dễ tiếp nhận.
Chia sẻ về những trải nghiệm khi tham gia câu lạc bộ, em Hảng Thị Dinh - học sinh lớp 9A1, Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Dế Xu Phình, xã Púng Luông đã có nhiều thay đổi rõ rệt. Dinh kể: Trước đây em rất ngại nói về những vấn đề riêng tư. Từ khi tham gia câu lạc bộ, em học cách phân biệt hành vi đúng - sai, biết tìm đến thầy cô hoặc người lớn tin cậy khi cần. Giờ em còn có thể đứng trước nhiều bạn nhỏ để tuyên truyền qua kịch, video. Em thấy mình tự tin hơn rất nhiều.
Không chỉ Dung, Dinh, nhiều bạn gái ở Suối Giàng, Púng Luông hay Tân Nguyên nay đã mạnh dạn tham gia ban chủ nhiệm, trở thành “thủ lĩnh” thực thụ. Điều trước đây hiếm khi xảy ra ở vùng cao, nơi quan niệm “trọng nam khinh nữ” vẫn còn tồn tại.
Kết quả từ sự đồng hành
Theo thống kê từ Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Lào Cai, từ năm 2023 đến nay, toàn tỉnh đã thành lập 168 câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” với trên 5.740 thành viên tại các trường tiểu học & trung học cơ sở và tại thôn, bản tham gia. Các câu lạc bộ tổ chức sinh hoạt định kỳ hàng tháng, 100% thành viên câu lạc bộ có trách nhiệm tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, họp, sinh hoạt; hỗ trợ lẫn nhau, tích cực thực hiện tốt nhiệm vụ.
Hằng năm, câu lạc bộ đều tổ chức được diễn đàn đối thoại với cấp ủy, chính quyền địa phương cùng với cha mẹ, các thầy cô giáo với chủ đề bình đẳng giới và chủ đề bảo vệ trẻ em, phòng chống tệ nạn xã hội, tảo hôn…
Tại các buổi sinh hoạt, 100% thành viên được trang bị kiến thức, kỹ năng liên quan đến bình đẳng giới và bảo vệ trẻ em, được tạo điều kiện để trải nghiệm và phát huy các sở trường của mình, tích cực tham gia các hoạt động của câu lạc bộ tại trường học, tại địa phương.
Cô Hoàng Thu Phiêu - Hiệu trưởng Trường Tiểu học & trung học cơ sở Tân Nguyên đánh giá: Trường Tiểu học & THCS Tân Nguyên hiện có gần 900 học sinh, phần lớn là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Trước đây, công tác tuyên truyền về bình đẳng giới và các vấn đề liên quan đến trẻ em gặp nhiều khó khăn. Các hoạt động truyền thông chủ yếu do giáo viên thực hiện, cách truyền đạt chưa thật sự gần gũi nên hiệu quả tác động đến nhận thức và hành vi của học sinh còn hạn chế. Nhiều em vẫn rụt rè, ngại bày tỏ và ít có cơ hội khẳng định bản thân. Từ khi tham gia Câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi", các em không chỉ thay đổi bản thân mà còn lan tỏa nhận thức mới trong cộng đồng. Khi chính học sinh đứng ra truyền tải, thông điệp trở nên gần gũi, dễ tiếp nhận hơn nhiều.
Các em học sinh hoàn toàn có thể trở thành nhân tố tích cực trong truyền thông cộng đồng. Khi được tin tưởng, trao cơ hội, các em không chỉ thay đổi bản thân mà còn tác động đến gia đình, xã hội. Đây là hướng đi bền vững, phù hợp với mục tiêu phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Được biết, những năm qua, thông qua hoạt động Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi”, thu hút sự tham gia sôi nổi của học sinh tham gia Cuộc thi “Sáng tác sản phẩm truyền thông nâng cao nhận thức về bình đẳng giới dành cho trẻ em vùng dân tộc thiểu số và miền núi”, với nhiều sản phẩm sáng tạo, như: video clip, tranh vẽ. Các tác phẩm tiêu biểu được chọn tham gia thi cấp tỉnh và gửi về Trung ương. Kết quả, Lào Cai được trao giải thưởng tập thể và nhiều giải cá nhân ở cả hai thể loại tranh và video. Tỉnh đã tổ chức tổng kết, trao giải cho tác giả và nhóm tác giả, chương trình được phát trực tiếp trên các nền tảng trực tuyến của Đài Phát thanh - Truyền hình (cũ), Đoàn Thanh niên và Hội Liên hiệp Thanh niên tỉnh…
Thời gian tới, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh sẽ xây dựng kế hoạch tổ chức các lớp tập huấn nhằm nâng cao năng lực cho thành viên các câu lạc bộ và câu lạc bộ điểm nhằm trang bị cho trẻ em kỹ năng học tập, vui chơi, chăm sóc sức khỏe và tham gia các hoạt động tại trường cũng như gia đình. Thông qua sinh hoạt câu lạc bộ, trẻ em trở nên tự tin, chủ động hơn trong việc nêu ý kiến, chia sẻ với thầy cô, cha mẹ và bạn bè. Đồng thời, phối hợp tổ chức giao lưu giữa các câu lạc bộ, góp phần tạo môi trường học hỏi và gắn kết.
Từ những buổi sinh hoạt giản dị nơi sân trường vùng cao, những “thủ lĩnh nhỏ tuổi” dần khẳng định vai trò của mình. Các em không chỉ biết cách tự bảo vệ bản thân, rèn luyện kỹ năng sống mà còn trở thành những người gieo mầm thay đổi trong cộng đồng. Ước mơ về một thế hệ trẻ tự tin, bình đẳng, văn minh ở vùng cao vì thế ngày càng gần hơn.
Câu lạc bộ “Thủ lĩnh của sự thay đổi” không chỉ là sân chơi bổ ích mà còn là nơi chia sẻ thông tin, giúp học sinh vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số được trang bị thêm kiến thức về tâm lý lứa tuổi, giới tính, kỹ năng giao tiếp trong gia đình và nhà trường. Quan trọng hơn, các em trở thành những “hạt nhân” tiên phong trong việc thay đổi nhận thức, xóa bỏ định kiến giới, đồng thời lan tỏa những thông điệp tích cực đến cộng đồng.
![[Infographic] 5 vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em cần được giải quyết ngay](https://cdn.baolaocai.vn/images/dc97b4a78b0142909a51fdeec5ad062fd5eaf47bc6af99ada07a6ef7b9e80f3d0084c409e2922a23b621a389d7a28ddf2ce7021c9073da1a48fe4c126fd205ae/thump.png.webp)
