Nhà xuất bản Tổng hợp TP.HCM vừa ra mắt bạn đọc tác phẩm Người Việt nói tiếng Việt của tác giả, nhà báo Nguyễn Quang Thọ.
Tác giả ghi nhận ban đầu về sự vắng mặt của các thành ngữ theo quy luật không ngừng phát triển của xã hội. Trong khi vốn tiếng Việt lại vô cùng phong phú, nhiều từ ngữ mới xuất hiện, dãy thành ngữ cần tìm ra giải nghĩa trọn vẹn ngày một nhiều hơn. Đây là một thách thức vừa khó nhằn, vừa thú vị mà nhà báo Nguyễn Quang Thọ muốn dấn thân để tìm cho ra lời giải.
Chất liệu làm nên cuốn sách Người Việt nói tiếng Việt là trong khoảng thời gian chừng 10 năm, tác giả đặt mình vào vai trò “con mọt sách” để “gặm nhấm” một loạt từ điển đã ấn hành.
Qua đó, ông phát hiện ra còn nhiều câu thành ngữ, tục ngữ bị bỏ sót, hoặc đã thâu nhận nhưng cách giải thích chưa thỏa đáng, cần hiểu theo cách khác. Tác giả mày mò, cặm cụi một cách nhẫn nại ghi chép và bắt đầu quá trình viết từ 1 từ đến hơn 100.000 từ. Dần dà, ông thấy cần đối chiếu với từ điển của các tác giả khác.
Tác giả, nhà báo Nguyễn Quang Thọ.
"Càng nhiều lần sử dụng từ điển, chúng ta sẽ càng học được nhiều hơn, hiểu kỹ hơn và yêu quý hơn tiếng mẹ đẻ, nhưng đồng thời cảm giác tiếc nuối, xót xa xen lẫn lo âu cũng lớn dần lên khi thấy nhiều từ ngữ bị bỏ sót hoặc giải nghĩa sai lệch", nhà báo Nguyễn Quang Thọ chia sẻ.
Cuốn sách Người Việt nói tiếng Việt dày hơn 380 trang, sưu tập hơn 600 thành ngữ và tục ngữ không có mặt trong từ điển, mặc dù rất thông dụng trong đời sống.
Sách gồm ba phần chính: Mắt thấy tai nghe; Nói gần nói xa, chẳng qua nói thật; Đánh trống qua cửa nhà sấm.
Trong đó, có nhiều cụm từ tác giả cho rằng chưa chính xác như: Nhạt như nước ốc ao bèo; Bầu sao nấu nước ao cũng ngọt; Làm ruộng thì gia, làm nhà thì tốn; Bảo hoàng hơn vua; Mồm như cái tỉ vịt… Hoặc có các cụm từ thú vị mà chúng ta sẽ bắt gặp và nghe thấy đâu đó trong đời sống thường ngày như: Để Mị nói cho mà nghe; Ăn cơm trước kẻng; Chạy mất dép; Tiền trao cháo múc; Nằm mơ giữa ban ngày; Mảnh tình vắt vai; Xuống dốc không phanh; Cạp đất mà ăn; Hái ra tiền; Nói cho vuông; Cầm đèn chạy trước ô tô; Nhà mặt phố, bố làm quan; Nóng chảy mỡ; Thấy thương luôn; Thở oxy; Liều ăn nhiều; Khóc tiếng Miên; Ngon nhức nách; Tới luôn đi bác tài; Được ăn cả, ngã nằm luôn; Hồng nhan bạc tỉ; Máy bay bà già, phi công trẻ; Trả dép tôi về; Lặn không sủi tăm…
“Cuốn sách này không giúp bạn trả lời được hết mọi câu hỏi. Thậm chí, còn làm cho người đọc đặt ra nhiều câu hỏi hơn. Tôi hy vọng đem đến cho độc giả một cách tiếp cận mới với những vấn đề còn đang vướng mắc. Vốn từ của một dân tộc vô cùng lớn, không ai biết hết được. Muốn biết nhiều phải học nhiều. Học từ lúc nằm nôi cho tới khi xuống lỗ. Mỗi ngày sống là một ngày điền dã”, tác giả tâm sự.
Nhận xét về cuốn sách, nhà văn, nhà báo Lê Minh Quốc cho rằng: “Nhà báo Nguyễn Quang Thọ đã bổ sung thêm một loạt từ mới/cách nói mới vừa xuất hiện trong đời sống gần đây, đa dạng, biến hóa tài tình trong hành trình phát triển của tiếng Việt. Không chỉ kỳ công mà còn là một trong những cách thể hiện tấm lòng mình về tình yêu máu thịt dành cho tiếng Việt. Một khi yêu lấy tiếng Việt tận xương tủy cũng chính là yêu lấy non sông gấm vóc nước Việt”.
Nhà báo Nguyễn Quang Thọ.
Tốt nghiệp khoa Ngữ văn Đức tại trường Đại học Tổng hợp Các Mác, thành phố Leipzig, Cộng hòa Dân chủ Đức năm 1979 (nay là Đại học Tổng hợp Leipzig).
Biên tập viên NXB Thanh Niên.
Chủ biên tập san Văn hóa & Đời sống, NXB Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh (1991-1992) Tốt nghiệp cao học với đề tài “Thành ngữ so sánh tiếng Đức (đối chiếu với tiếng Việt)”, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh (2005).
Tổng Biên tập báo Yêu Trẻ từ 1997 - 2010.
Hiện sống tại Thành phố Hồ Chí Minh.
![[Ảnh] Ngón huyền trên cung đàn tính ở thôn Phẻo](https://cdn.baolaocai.vn/images/cece56d10ad220abccc4c6d9ae2c6d28b158c3596a01f3b3e76bb36c2d0c693dd41e15617ead837564be3147b26474942e8ce2b7627ed5f52503ce76147ab7d2711554d708568aad4f4c5b4c551e4d3a/img-0326-6000.jpg.webp)
