Người dân khốn khổ
Mới 16h30' mà trời đã nhá nhem. Ông Hoàng Văn Giáp ở thôn Bản Chuân, xã Xuân Hòa vội đi đón 2 cháu học tại Trường Tiểu học Xuân Hòa về trên Tỉnh lộ 160. Chiếc xe máy chở 3 ông cháu ngập trong bùn đặc quánh tới nửa bánh xe, lúc xiêu bên nọ, lúc nghiêng bên kia. Gương mặt ông Giáp gồng cứng theo tay lái, 2 chân rê trên bùn nhão để giữ thăng bằng. Đứa em ngồi giữa bấu chặt lấy ông, đứa chị ngồi sau vòng tay qua người em túm vào áo ông, ánh mắt đầy sợ hãi.
Mặt đỏ gay, ông Giáp nói như quát: Ngày nào, tôi cũng đưa đón bọn trẻ 2 lượt. Chẳng biết khi nào đường sá mới xong, chúng tôi nản lắm rồi!
Ít ai ngờ là 2 năm trước, ông Giáp và nhiều người dân trong xã đã rất phấn khởi và hy vọng khi dự án cải tạo, nâng cấp Tỉnh lộ 160, đoạn Quốc lộ 279 đi Xuân Thượng được triển khai. Khi được tuyên truyền, vận động, gia đình ông Giáp là một trong những hộ đầu tiên ở xã Xuân Hòa (cũ) tự nguyện chặt cây để bàn giao gần 300 m2 đất cho dự án. Ông còn đứng ra vận động các hộ trong thôn sớm bàn giao mặt bằng. Đánh giá cao sự chủ động và tinh thần gương mẫu của gia đình ông, UBND xã Xuân Hòa (cũ) đã gửi thư cảm ơn.
Không chỉ riêng ông Giáp, mà hầu hết người dân xã Xuân Hòa, đặc biệt là các hộ sống ven tuyến Tỉnh lộ 160 bức xúc vì phải chịu cảnh "nắng bụi, mưa lầy" .
Trong buổi sinh hoạt thường kỳ tháng 11/2025, Chi bộ thôn Mai Thượng, xã Xuân Hòa (thôn có Tỉnh lộ 160 chạy qua) đã thảo luận và nhất trí đưa nội dung phản ánh sự chủ động, tích cực của người dân trong việc phối hợp với cơ quan chức năng cải tạo, nâng cấp Tỉnh lộ 160 vào tham luận trình bày tại Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc.
Ông Trưởng Hồng Ánh - Phó Bí thư Chi bộ tin tưởng việc thôn Mai Thượng được xã Xuân Hòa chọn tổ chức điểm ngày hội sẽ có sự tham dự của lãnh đạo các cấp, vì thế, kiến nghị của người dân liên quan đến Tỉnh lộ 160 sẽ sớm được giải quyết.
Đi tìm nguyên nhân
Gần 18h, cuộc họp do UBND xã Xuân Hòa chủ trì nhằm tháo gỡ vướng mắc liên quan đến Tỉnh lộ 160 mới kết thúc. Ông Vũ Hồng Quỳnh - Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Hòa cho biết: Đây chỉ là một trong nhiều cuộc họp và thời gian tới vẫn sẽ phải họp tiếp.
Qua tìm hiểu, dự án cải tạo, nâng cấp Tỉnh lộ 160 đoạn Quốc lộ 279 đi Xuân Thượng (Km41 - Km63) được UBND tỉnh Lào Cai (cũ) phê duyệt tại Quyết định 406 ngày 27/2/2023, với tổng chiều dài 22 km, tổng mức đầu tư 138 tỷ đồng, trong đó 18 tỷ đồng dành cho đền bù, giải phóng mặt bằng; thời gian thực hiện đến năm 2025.
Dự án do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông tỉnh Lào Cai làm chủ đầu tư, với mục tiêu nâng cao hiệu quả khai thác tuyến đường, đảm bảo an toàn giao thông, đáp ứng nhu cầu vận chuyển hàng hóa, đi lại của người dân, từng bước hoàn thiện mạng lưới giao thông, góp phần củng cố quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế - xã hội.
Theo tìm hiểu của phóng viên, nguyên nhân cơ bản khiến tiến độ thi công chậm là do khâu giải phóng mặt bằng. Đây cũng là lý do khiến các nhà thầu chưa thể triển khai đồng bộ, thậm chí lấy đó làm nguyên nhân để trì hoãn, bao biện cho việc chưa tập trung nhân lực và thiết bị thi công. Như đoạn từ ngã 3 Bản Sáo đến xóm Hạ hiện vẫn chưa thi công mặc dù đã có khoảng 60% mặt bằng bàn giao theo kiểu “xôi đỗ”.
Trên thực tế, 100% hộ bị ảnh hưởng bởi việc giải phóng mặt bằng phục vụ dự án thuộc xã Xuân Hòa. Theo báo cáo của UBND xã, tuyến đường thi công có 12,5 km đi qua xã, ảnh hưởng đến 301 hộ thuộc 14 thôn. Đến ngày 09/11/2025, mới có 196 hộ được phê duyệt kinh phí giải phóng mặt bằng.
Báo cáo của xã nêu rõ: Công tác giải phóng mặt bằng do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Bảo Yên thực hiện còn rất chậm, thiếu khoa học, làm đến đâu không dứt điểm đến đó, dẫn đến chưa đảm bảo yêu cầu tiến độ.
Ông Vũ Hồng Quỳnh - Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Hòa cho biết: Mặc dù chỉ có vai trò chính là thẩm định và phê duyệt, nhưng UBND xã vẫn phân công 1 lãnh đạo UBND xã và một số cán bộ, công chức xã tham gia công tác giải phóng mặt bằng, thường xuyên thăm nắm trực tiếp, phối hợp tháo gỡ khó khăn.
Được biết, khi triển khai dự án, công tác đền bù, giải phóng mặt bằng do Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Bảo Yên (cũ) thực hiện. Từ 01/3/2025, trung tâm này sáp nhập vào Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Bảo Yên (nay là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Bảo Yên).
Để tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến chậm trễ trong giải phóng mặt bằng, phóng viên đã đến Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Bảo Yên. Trao đổi với chúng tôi, ông Đoàn Văn Phong - Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Bảo Yên lý giải: Tháng 6/2024, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Bảo Yên (cũ) tiếp nhận hồ sơ giải phóng mặt bằng từ Hội đồng Bồi thường huyện Bảo Yên (cũ), phải rà soát lại nhiều nội dung. Từ ngày 01/3/2025, Trung tâm sáp nhập vào Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Bảo Yên (cũ), nên lại mất thêm thời gian. Đến ngày 01/7/2025, thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, đồng thời ban hành quy định bộ đơn giá về bồi thường, hỗ trợ tái định cư mới nên việc xây dựng phương án hỗ trợ phải tính toán lại.
Ông Đoàn Văn Phong khẳng định: Trong tháng 12/2025, chúng tôi sẽ phê duyệt nốt phương án đền bù cho 105 hộ còn lại và bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư.
Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp hoàn thành giải phóng mặt bằng trong tháng 12, tiến độ dự án cải tạo, nâng cấp Tỉnh lộ 160 cũng không thể “về đích” ngày 31/12/2025 như kế hoạch ban đầu. Trung tuần tháng 8, Ban Quản lý Dự án các công trình giao thông tỉnh Lào Cai cho biết đã bồi thường giải phóng được mặt bằng cho 192/301 hộ, vậy mà sau 3 tháng chỉ tăng thêm 4 hộ.
Không chỉ riêng Dự án cải tạo, nâng cấp Tỉnh lộ 160, mà với tất cả những dự án tương tự, giải phóng mặt bằng luôn là yếu tố tiên quyết. Nếu khâu này chậm, tất cả các khâu khác đều tắc. Mọi sự chậm trễ đều ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân.
Việc cần nhất lúc này là có giải pháp khắc phục sự chậm trễ bởi nếu không sẽ làm giảm niềm tin và kỳ vọng của người dân về một diện mạo giao thông mới - điều mà dự án đã từng hứa hẹn ngay từ những ngày đầu triển khai.