Hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam - Mỹ thông qua điện ảnh

Nói về các vấn đề được đề cập đến trong Hội thảo, Thứ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết, Hội thảo là diễn đàn để các chuyên gia, nhà nghiên cứu, quản lý, nhà làm phim, nghệ sĩ và công chúng yêu điện ảnh cùng trao đổi, nhìn nhận toàn diện hơn về giá trị di sản điện ảnh nói chung, đặc biệt là tác phẩm điện ảnh Việt Nam đề tài chiến tranh nói riêng, qua các khía cạnh: Nghệ thuật, bảo quản, lưu trữ, khai thác và phổ biến.

Cùng với đó, những nội dung về giá trị lịch sử của hình ảnh tư liệu, dấu ấn riêng của điện ảnh Việt Nam thể hiện khát vọng hòa bình, độc lập dân tộc trong hành trình kết nối văn hóa, góp phần thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hợp tác cùng phát triển giữa Việt Nam - Mỹ… cũng là những vấn đề trọng tâm sẽ được tập trung thảo luận tại Hội thảo.

Thứ trưởng Tạ Quang Đông cũng nhấn mạnh, trong dòng chảy xuyên suốt của lịch sử, văn hóa luôn là nhịp cầu nối bền chặt và sâu sắc giữa các quốc gia. Nghệ thuật điện ảnh, với sức lan tỏa mạnh mẽ, khả năng lưu giữ ký ức và phản ánh chân thực đời sống, đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự hiểu biết, tôn trọng và hợp tác giữa các quốc gia. Đặc biệt, trên hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam - Mỹ, điện ảnh đã trở thành một kênh giao lưu hữu hiệu, mở ra không gian đối thoại và thấu cảm giữa hai nền văn hóa tưởng chừng rất khác biệt.

Phiên 1 Hội thảo có chủ đề: “Di sản điện ảnh - Giá trị nghệ thuật, lưu trữ, khai thác, phổ biến phim” với sự điều hành của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Lệnh Hùng Tú - Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam.

Phiên 2 có chủ đề: “Điện ảnh - cầu nối thúc đẩy giao lưu văn hóa Việt Nam-Mỹ” với sự điều hành của TS. Nguyễn Văn Tình - Nguyên Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Xen giữa mỗi phiên là các clip về một số hình ảnh giới thiệu khái lược di sản điện ảnh chiến tranh cách mạng Việt Nam, cùng các hoạt động gìn giữ và phát huy giá trị di sản điện ảnh trên nhiều phương diện của Viện Phim Việt Nam trong hành trình hợp tác văn hóa Việt Nam-Mỹ.

Hội thảo đã thu hút rất nhiều ý kiến tâm huyết từ các nhà làm phim, đại biểu…

Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên chia sẻ: “Bộ phim ‘Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối’ là một bất ngờ khi có được sự thành công không chỉ về tài chính. Thành công lớn nhất chính là đã tiếp cận được số lượng lớn khán giả trẻ. Họ là thế hệ khán giả làm chủ được công nghệ thông tin, có vốn hiểu biết rất phong phú kể cả đối với những phim lịch sử. Câu hỏi đặt ra cho tôi là khi mình làm phim lịch sử, trình độ nghiên cứu của mình đã đủ hay chưa, trong đó nguồn tư liệu gốc rất là quan trọng. Vấn đề coi phim như một di sản cũng quan trọng như văn hóa, tinh thần và đặc biệt chúng ta khi chạm được vào tâm hồn thì giới trẻ sẽ đồng cảm”.

Đạo diễn, Nghệ sĩ nhân dân Đặng Nhật Minh chia sẻ từ góc độ bộ phim “Đừng đốt” của ông, với những kỷ niệm đẹp khi thông điệp từ bộ phim đã góp phần "chữa lành" những vết thương, những cảm xúc. Di sản điện ảnh với sứ mệnh đặc biệt đã kết nối, đưa các nền văn hóa vốn cách xa xích lại gần nhau.

Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thanh Hiệp, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội nhìn nhận: “Đề tài kháng chiến, chiến tranh cách mạng dù có cách tiếp cận, khai thác khác nhau nhưng luôn có một vị trí đặc biệt xuyên suốt lịch sử điện ảnh Việt Nam trong thời kỳ chiến tranh và sau chiến tranh. Cùng với các bộ phim tài liệu, nhiều bộ phim truyện Việt Nam cũng đã mang đến cho bạn bè quốc tế sự thật về cuộc chiến đấu của nhân dân ta, giúp người xem hiểu về cuộc chiến đấu giành độc lập thống nhất của Việt Nam”.

Bên cạnh những tham luận của các đại biểu trong nước còn có sự chia sẻ tâm huyết của các đại biểu nước ngoài như đạo diễn Aaron Toronto và diễn viên Charle Win khi đề cập đến vấn đề cởi mở của chính phủ Việt Nam trong việc chào đón và hỗ trợ các nhà làm phim Mỹ cũng như điện ảnh Mỹ khi đến với Việt Nam.

Tháng 4/1989, lần đầu tiên sau chiến tranh, điện ảnh Việt Nam đã có sự hiện diện ở Mỹ với tháng phim Việt Nam mang chủ đề “Cuộc chiến tranh Việt Nam”, gồm các bộ phim “Cánh đồng hoang”, “Anh và em”, “Thị trấn yên tĩnh”, “Bao giờ cho đến tháng 10”, “Chuyện cổ tích cho tuổi 17”, “Em bé Hà Nội” và phim tài liệu “Chiến thắng Điện Biên Phủ”.

Sau khi chiến tranh khép lại và mối quan hệ giữa hai nước được bình thường hóa, đã có nhiều hoạt động trao đổi điện ảnh giữa hai nước. Ngoài các tuần phim, liên hoan phim quốc tế, các chương trình chiếu phim tại hai nước, nhiều đoàn làm phim Holywood đã sang Việt Nam để thực hiện những bộ phim bom tấn, như “Kong, The Skull Island”, “Pan”, “Người Mỹ trầm lặng”… Ngược lại, một số nhà sản xuất, nhà làm phim Việt Nam cũng đã quay phim lấy bối cảnh ở Mỹ, hoặc tự phát hành phim tại Mỹ và rất thành công, như Trấn Thành, Lý Hải…

Điện ảnh được coi như một trong những cây cầu nối quan trọng trong giao lưu văn hóa giữa hai quốc gia Việt Nam - Mỹ. Khuyến khích các nhà làm phim, đặc biệt là các nhà làm phim thế hệ sau cất lên tiếng nói của mình để đem lại sự thấu hiểu, sẻ chia giữa hai bên, cũng như đưa các tác phẩm điện ảnh về lịch sử đến với công chúng trẻ là việc cần thiết, nhất là trong thời đại công nghệ phát triển như hiện nay.