Độc đáo bộ khuôn đúc lưỡi cày của người Mông

LCĐT - Bộ khuôn đúc lưỡi cày là một hiện vật độc đáo, gắn liền với đời sống của đồng bào Mông ở Lào Cai từ lâu đời. Sản phẩm này được làm hoàn toàn thủ công.

Khuôn đúc lưỡi cày có bộ khung hình tam giác, phần khuôn dưới làm một điểm khuyết hình tam giác để tra đế cày. Đế to hay nhỏ tùy thuộc vào người sử dụng. Bộ phận này gọi là “nủ” và có vai trò quan trọng trong việc quyết định độ cong và lưỡi cày có “ăn” đất hay không.

Nguyên liệu để làm khuôn đúc là gỗ và đất trắng. Đây là loại đất có màu trắng chịu được nhiệt độ cao, do người dân lấy tại xã Bản Liền, Bắc Hà - nơi có trữ lượng không nhiều. Việc chế tác khuôn đúc lưỡi cày cần độ chính xác cao. Người thợ dùng khuôn gỗ dày khoảng 7 cm. Họ lấy đất trắng nhào nặn kỹ lọc bỏ toàn bộ hạt sạn, sau đó trộn với bột than rồi đắp dần vào khuôn gỗ, quét qua mặt khuôn, tỉ mẩn miết những chỗ lồi, lõm trên khuôn đúc. Lớp đất được phết dày khoảng 1 cm có độ ẩm vừa phải. Công đoạn này rất tỉ mỉ, kéo dài cả tuần.

Độc đáo bộ khuôn đúc lưỡi cày của người Mông ảnh 1
Bộ khuôn đúc lưỡi cày của người Mông tại Bảo tàng tỉnh.

Để có độ bền cho khuôn đúc cần một bộ khung cố định đặt khuôn lên. Người Mông thường chồng 2 mảnh của khuôn đúc, cố định và hàn lớp đất trắng bịt kín khuôn đúc. Mỗi bộ khuôn đúc hoàn chỉnh có cân nặng khoảng 60 đến 70 kg, trong đó đất chịu nhiệt chiếm tới 80% trọng lượng.

Độc đáo bộ khuôn đúc lưỡi cày của người Mông ảnh 2
Đất chịu nhiệt để chế tác.

Với vốn kinh nghiệm qua bao thế hệ cùng sự sáng tạo trong lao động, người Mông đã tạo ra bộ khuôn đúc lưỡi cày mang những nét riêng. Những lưỡi cày này vừa phải đảm bảo tiêu chí gọn, nhẹ lại vừa phải chắc chắn, có khả năng “trườn mình” trên đá, phục vụ cho công việc làm nương, rẫy. Lưỡi cày của người Mông đã trở thành một trong những vật dụng không thể thiếu của bà con vùng cao.

Ngày nay, người dân Lào Cai đã biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, do đó, một số nghề làm công cụ sản xuất truyền thống, trong đó có nghề làm khuôn đúc lưỡi cày của người Mông cũng dần mai một. Những bộ khuôn đúc lưỡi cày làm bằng gỗ và đất đã không còn được sử dụng, thay vào đó, đồng bào sử dụng những bộ khuôn đúc bằng sắt. Tuy nhiên, Bảo tàng tỉnh Lào Cai hiện nay vẫn lưu giữ hai bộ khuôn đúc lưỡi cày cổ của người Mông. Hiện vật này được Bảo tàng tỉnh sưu tầm từ năm 2016. Chủ nhân của nó là ông Sùng Seo Nhà ở xã Bản Phố, huyện Bắc Hà. Theo ông Nhà, bộ khuôn đúc này đã được lưu truyền qua 3 thế hệ trong dòng họ của ông, vì thế đây là một trong những hiện vật có giá trị văn hóa.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Hanoi Free Tour Guides: Cách người trẻ làm du lịch cộng đồng cho khách quốc tế

Hanoi Free Tour Guides: Cách người trẻ làm du lịch cộng đồng cho khách quốc tế

Trên chiếc ghế đá ven hồ Gươm, một cô sinh viên Việt Nam đang say sưa kể cho vị khách Ba Lan về truyền thuyết Rùa Vàng. Không giáo án, không kịch bản, người hướng dẫn viên mang đến cho du khách sự háo hức và nụ cười sảng khoái. Khoảnh khắc giản dị ấy chính là lát cắt chân thực của Hanoi Free Tour Guides (HFTGs) – nơi những người trẻ góp phần làm mới diện mạo du lịch Thủ đô bằng sự thân thiện, gần gũi.

Hứa hẹn bùng nổ du lịch hè

Hứa hẹn bùng nổ du lịch hè

Giữa vô vàn lựa chọn, Yên Bái - cửa ngõ miền Tây Bắc đang nổi lên như một điểm hẹn đầy mê hoặc, không chỉ để “giải nhiệt” mà còn để khám phá những giá trị nguyên bản và sâu sắc. Với những con số tăng trưởng ấn tượng và sự chuyển mình mạnh mẽ trong chiến lược phát triển, du lịch hè Yên Bái 2025 hứa hẹn một mùa bùng nổ.

Yên Bái xây dựng hệ thống du lịch thông minh

Yên Bái xây dựng hệ thống du lịch thông minh

Trong thời gian qua, tỉnh Yên Bái đã tích cực triển khai các chương trình ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và xây dựng hệ thống du lịch thông minh, nhằm nâng cao tính cạnh tranh công nghệ của ngành du lịch, tạo ra dịch vụ có giá trị gia tăng cao và tăng tiện ích cho người dân và du khách.

Nam Kang Ho Tao - hành trình giữa đại ngàn

Nam Kang Ho Tao - hành trình giữa đại ngàn

Ẩn mình giữa dãy Hoàng Liên kỳ vĩ, Nam Kang Ho Tao hiện lên như viên ngọc thô giữa đại ngàn, giữ trọn vẻ đẹp hoang sơ, thầm lặng. Không phô trương như Fansipan, cũng chẳng náo nhiệt như những cung trekking quen thuộc, chính sự lặng lẽ, huyền bí và nguyên bản ấy đã thôi thúc tôi cùng đoàn khám phá lên đường chinh phục đỉnh núi cao 2.881 m này.

[Ảnh] Mùa hoa sim ở Làng Nủ

[Ảnh] Mùa hoa sim ở Làng Nủ

Khu tái định cư Làng Nủ (xã Phúc Khánh, huyện Bảo Yên) nằm yên bình giữa những triền đồi tím biếc, đang bước vào mùa hoa sim rực rỡ nhất trong năm. Khung cảnh ấy không chỉ làm say lòng người mà còn mở ra những tiềm năng mới, giúp người dân xây dựng cuộc sống ổn định và phát triển kinh tế bền vững.

Một nơi tại Việt Nam được chọn vào tour du lịch sang trọng vòng quanh thế giới

Một nơi tại Việt Nam được chọn vào tour du lịch sang trọng vòng quanh thế giới

Kỷ niệm 60 năm thành lập, một công ty du lịch hàng đầu thế giới đã tạo ra chuyến đi đặc biệt "Vòng quanh thế giới trong 60 ngày" trải dài trên 4 châu lục. Trong hành trình này, Hội An là điểm đến được thiết kế để du khách lưu lại lâu nhất, ngoài các chuyến đi ngắn tại TP.HCM và trải nghiệm du thuyền trên sông Mekong.

Tăng cường quảng bá tuyến du lịch chinh phục đỉnh Fansipan

Tăng cường quảng bá tuyến du lịch chinh phục đỉnh Fansipan

Nhằm tăng cường quảng bá và khai thác hiệu quả tuyến du lịch chinh phục đỉnh Fansipan - “nóc nhà Đông Dương”, vừa qua, Trung tâm Du lịch và Bảo tồn sinh vật Hoàng Liên đã tổ chức sự kiện giới thiệu tuyến du lịch này đến các công ty lữ hành, đại lý du lịch, đại diện chính quyền và cộng đồng dân cư địa phương.

Bắc Hà mùa quả ngọt

Bắc Hà mùa quả ngọt

Mùa này, mận chín rải rác khắp các xã, từ vùng thấp đến vùng cao. Trong những vườn mận, vườn đào, tiếng nói cười rộn ràng, nông dân đang hối hả, nhanh tay thu hoạch quả chín. Những quả đào hồng rực, quả mận tím đỏ lúc lỉu trong tán lá xanh mướt... mới thấy sự trù phú mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất này. Từ trung tâm thị trấn Bắc Hà đến các xã Na Hối, Bản Phố, Thải Giàng Phố… đều đã bắt đầu vào vụ thu hoạch mận. Năm nay được mùa nên cây mận nào cũng sai quả.

Phong Dụ Thượng - “bức họa” thiên nhiên tươi đẹp

Phong Dụ Thượng - “bức họa” thiên nhiên tươi đẹp

Từ trung tâm huyện Văn Yên, chúng tôi vượt hơn 40km đường đèo quanh co, xuyên qua những rừng quế xanh ngút ngàn để đến Phong Dụ Thượng - một xã vùng cao mang vẻ đẹp hoang sơ, đầy tiềm năng, như một “nàng sơn nữ” đang say giấc chờ được đánh thức.

fb yt zl tw