"Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi" - những ẩn ý của người xưa

Tập tục “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” vào dịp Tết Nguyên đán có từ lâu đời, chứa đựng nhiều triết lý sâu sắc về cuộc sống của cha ông ta và vẫn giữ nguyên giá trị đến tận ngày nay.

1.jpg
“Đầu năm mua muối”.

Tết Nguyên đán khởi đầu một Năm mới đối với người Việt rất thiêng liêng, bởi vậy mà có rất nhiều phong tục cũng như sự kiêng kỵ được chú trọng trong những ngày Tết.

Ở vùng đồng bằng Bắc Bộ có một câu thành ngữ, cũng là một tập tục cổ được người dân thực hành trong dịp Tết, vẫn được lưu truyền đến tận ngày nay, đó là “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi”.

Hai mặt hàng này về màu sắc đều cùng màu trắng, nhưng về tính chất thì một loại thuộc gia vị, một loại thuộc vật liệu xây dựng, vì sao mà lại được đặt cạnh nhau trong cùng một không gian hành động được khuyến nghị?

Tục “Đầu năm mua muối, cuối năm mua vôi” cũng như các phong tục ngày Tết khác đều có sự liên quan đến nhau và cùng chung ý nghĩa mong cầu một Năm mới thật nhiều may mắn, gia đình gắn kết, thuận hòa, cuộc sống no đủ, viên mãn.

Những ẩn ý đằng sau phong tục mua vôi, mua muối này cũng là những triết lý sâu sắc về cuộc sống của cha ông ta và giữ nguyên giá trị đến tận ngày nay.

Đầu năm mua muối: May mắn, gắn kết và no đủ

Vào sáng mùng 1 Tết, hầu như không có ai đi ra đường trong buổi sớm mai đầu Năm mới ngoài những người bán muối rong. Các gia đình sẽ mua muối vào thời điểm này để lấy may cho cả năm.

Muối được vun cao có ngọn, tượng trưng cho sự đầy đặn, sung túc.
Muối được vun cao có ngọn, tượng trưng cho sự đầy đặn, sung túc.

Muối được đong vun có ngọn, không gạt ngang, tượng trưng cho tài lộc dồi dào, đầy đặn. Trong tâm thức dân gian, các tinh thể muối màu trắng trong, mang tính dương, tượng trưng cho sự sạch sẽ và tinh khiết, có thể chống lại xú uế, xua đuổi tà ma, giúp gia chủ gặp hung hóa cát, đón thêm may mắn về nhà vào ngày đầu Năm mới.

Muối còn là biểu trưng cho tình cảm tốt đẹp, được ví với sự mặn nồng thắm thiết trong các mối quan hệ gia đình, tình nghĩa đôi lứa, vợ chồng. Mua muối đầu năm không chỉ để duy trì các mối quan hệ trong gia đình luôn đậm đà gắn kết mà còn rộng hơn thế, mong muốn cho mọi mối quan hệ từ họ hàng, xóm giềng đến các mối quan hệ bạn bè, làm ăn, buôn bán… đều được tốt đẹp, thuận lợi.

Ở góc độ thực tế cuộc sống, muối là gia vị thiết yếu trong bữa ăn hàng ngày của tất cả mọi người, không ai có thể sống mà thiếu muối. Bởi vậy, mua muối vào khoảnh khắc đầu năm cũng hàm ý để cả năm dồi dào thực phẩm, cuộc sống sung túc, thịnh vượng.

Song, cho dù mong cầu có nhiều thực phẩm, người xưa vẫn ẩn ý trong việc mua muối là không được lãng phí trong việc ăn uống mà nên tiết kiệm, “ăn dè,” dành dụm tiền để thực hiện hành động của vế sau câu thành ngữ “cuối năm mua vôi” xây nhà cũng như thực hiện các nghi thức kết thúc năm.

Cuối năm mua vôi: Dọn dẹp, trừ tà và xây dựng tương lai

Cuối năm, thời tiết hanh khô thuận lợi cho việc xây cất nhà cửa mà vôi là một trong các vật liệu chính dùng trong việc xây dựng. Nếu không xây mới thì các gia chủ cũng phải dọn nhà, quét lại vôi cho nhà cửa sáng sủa, tươm tất để chuẩn bị đón Tết.

Đó chính là ý nghĩa đầu tiên của phong tục mua vôi cuối năm.

Những lọ vôi được bày bán vào cuối năm.
Những lọ vôi được bày bán vào cuối năm.

Trên thân cây nêu được trang trí các loại cờ, phướn, đèn lồng, câu đối, niêu đất chứa vôi, chuông gió. Bên dưới gốc rắc bột vôi trắng tạo thành vòng tròn hoặc rắc hình cánh cung, mũi tên hướng ra phía cổng để xua đuổi tà ma.

Trong cuốn “Hội hè lễ Tết của người Việt,” học giả Nguyễn Văn Huyên cho rằng vôi có tác dụng trừ tà, ngăn ma quỷ. Mua vôi bột về rắc xung quanh nhà với ý nghĩa xua đuổi ma quỷ ra khỏi lãnh thổ của gia đình mình, cũng là xua đuổi những rủi ro, đen đủi của năm cũ.

Vôi còn được dùng để người Việt xưa ăn trầu. Không có vôi, trầu không đỏ, không nồng, miếng trầu vô vị, nên mới có câu ca dao: “Có trầu, có vỏ không vôi/ Có chăn có chiếu không người nằm chung”.

Vôi ăn trầu phải là vôi tôi để lâu, vì thế để có “miếng trầu là đầu câu chuyện” khi tiếp khách đến chúc Tết, gia chủ phải mua vôi để thêm vào ông bình vôi từ trong Tết.

Ông bình vôi được tiếp đầy vôi từ trước Tết.
Ông bình vôi được tiếp đầy vôi từ trước Tết.

Ông bình vôi là bình đựng vôi ăn trầu, được coi là vật thiêng trong nhà, nên gia chủ bảo quản rất cẩn thận, không để cho bình vôi bị thiếu hay hết vôi, sẽ giống như trong nhà bị cạn tài lộc.

Tuy nhiên, cũng có thành ngữ “bạc như vôi”, nên người xưa kiêng thêm vôi cho ông bình vôi vào đầu Năm mới mà bắt buộc phải tiếp cho ông no đủ từ trước Tết.

Theo chỉ dạy của người xưa, người Việt nhiều đời sau vẫn tiếp tục duy trì tập tục mua vôi-mua muối vào hai thời điểm khác nhau trong dịp Tết như một hình thức xua đuổi những điều xấu, đón vận may, nghênh tài lộc, bình an cho Năm mới.

Theo vietnamplus.vn

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Tưng bừng Lễ hội đền Phúc Khánh Xuân Ất Tỵ 2025

Tưng bừng Lễ hội đền Phúc Khánh Xuân Ất Tỵ 2025

Sáng 7/2 (tức mùng 10 tháng Giêng), UBND thị trấn Phố Ràng phối hợp với Ban Quản lý Di tích và Phát triển du lịch huyện Bảo Yên tổ chức Lễ hội đền Phúc Khánh Xuân Ất Tỵ năm 2025. Dự lễ hội có lãnh đạo một số sở, ngành của tỉnh; đại diện cấp ủy đảng, chính quyền huyện Bảo Yên, thị trấn Phố Ràng và đông đảo người dân, du khách thập phương.

Ngôi đền cổ linh thiêng, nơi thờ thần rắn

Ngôi đền cổ linh thiêng, nơi thờ thần rắn

Đền Kinh Hạ là một trong những ngôi đền cổ kính tại thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà tĩnh. Đền có biểu tượng độc đáo với tín ngưỡng thờ thần Rắn - một trong những tín ngưỡng sơ khai của người Việt cổ, là điểm đến để người dân bày tỏ lòng thành kính với mong muốn mưa thuận gió hòa.

Đưa tiếng sáo từ bản làng ra thế giới

Đưa tiếng sáo từ bản làng ra thế giới

Theo dòng chảy thời gian, những nhạc cụ dân tộc đã và đang có nguy cơ bị mai một. Thế nhưng, chàng thanh niên trẻ Giàng A Hải lại ngược về cội nguồn, đắm say với những bản hòa tấu sáo Mông sâu lắng được tạo nên từ chất liệu thô sơ của núi rừng quê hương. Mạnh dạn sáng tạo các hình thức biểu đạt mới trên nền nhạc truyền thống là cách Hải đang làm để đem văn hóa bản địa tiếp cận khán giả quốc tế.

Phim của đạo diễn Hoàng Nam tạo cơn sốt phòng vé

Phim của đạo diễn Hoàng Nam tạo cơn sốt phòng vé

Tối 5/2, tại Hà Nội diễn ra sự kiện ra mắt phim "Đèn Âm hồn". Vào cuộc chậm hơn một nhịp so với mùa phim Tết 2025, song tính hấp dẫn của dự án phim đã thu hút đông đảo sự quan tâm của công chúng, truyền thông và giới làm nghề.

Nét đẹp văn hóa trong Hội “Hát qua làng” tại xã Bản Phiệt

Nét đẹp văn hóa trong Hội “Hát qua làng” tại xã Bản Phiệt

Cứ mỗi độ xuân về, người Dao tuyển ở xã Bản Phiệt, huyện Bảo Thắng lại mong chờ Hội "Hát qua làng" để gặp gỡ, chúc phúc, mừng năm mới qua các câu hát giao duyên và tham gia trò chơi dân gian. Đây là phong tục truyền thống mang đậm nét văn hóa độc đáo của đồng bào dân tộc Dao tuyển tại xã Bản Phiệt.

Phở là kết nối

Phở là kết nối

Phở là món ăn của sự kết hợp, kết nối tài tình: Kết hợp giữa các màu sắc, mùi vị, chất liệu, kết nối giữa các mùa, các không gian khác nhau, và cả kết nối giữa ký ức, hiện tại, tương lai.

Tết Gạ Ma O trên bản Hà Nhì

Tết Gạ Ma O trên bản Hà Nhì

Sau tết Nguyên đán hằng năm, đồng bào Hà Nhì ở các thôn, bản trên một số xã vùng cao của huyện Bát Xát lại náo nức tổ chức tết Gạ Ma O cầu năm mới bình an, nhà nhà mạnh khỏe, mùa màng bội thu.

Tài năng trẻ Nguyễn Đức Kiên giành giải Nhất cuộc thi Piano quốc tế Fujairah

Tài năng trẻ Nguyễn Đức Kiên giành giải Nhất cuộc thi Piano quốc tế Fujairah

Tài năng trẻ Nguyễn Đức Kiên, học sinh của Học viện Âm nhạc quốc gia vừa giành giải Nhất cuộc thi Piano quốc tế Fujairah lần thứ 6 tại Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE). Nguyễn Đức Kiên đã vượt qua vòng loại tại Việt Nam, hai vòng thi trực tiếp tại Fujairah và 24 thí sinh khác đến từ hơn 10 quốc gia khác nhau trong có những thí sinh rất mạnh đến từ Nga, Trung Quốc, Pháp, Mỹ, Ai Cập, Azerbaijan, Armenia.....

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh dâng hương tại một số di tích lịch sử - văn hóa

Các đồng chí lãnh đạo tỉnh dâng hương tại một số di tích lịch sử - văn hóa

Ngày 4/2 (tức mùng 7 tháng Giêng năm Ất Tỵ), Đoàn đại biểu tỉnh Lào Cai do đồng chí Vũ Xuân Cường, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh làm Trưởng đoàn đã đến dâng hương tại đền Mẫu Âu Cơ (huyện Hạ Hòa) và Đền Hùng (thành phố Việt Trì), tỉnh Phú Thọ; đền Bảo Hà (huyện Bảo Yên), tỉnh Lào Cai.

Vui hội đền Làng Lúc

Vui hội đền Làng Lúc

Ngày 4/2 (tức mùng 7 tháng Giêng), UBND xã Bảo Hà (huyện Bảo Yên) phối hợp với Ban Quản lý di tích và Phát triển du lịch huyện Bảo Yên tổ chức Lễ hội đền Làng Lúc xuân Ất Tỵ 2025.

Giới thiệu cuốn sách của Tổng Bí thư Tô Lâm

Giới thiệu cuốn sách của Tổng Bí thư Tô Lâm

Cuốn sách có giá trị to lớn về lý luận và thực tiễn, là tư liệu quý báu phản ánh sinh động thành tựu và bài học kinh nghiệm lịch sử của Đảng ta trong lãnh đạo sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung...

Sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình

Sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam trong kỷ nguyên vươn mình

Trong thế giới hội nhập sâu rộng ngày nay, sức mạnh mềm văn hóa đang ngày càng trở nên quan trọng, chi phối các yếu tố chính trị và kinh tế của từng quốc gia. Việc củng cố, khai thác, phát huy sức mạnh mềm văn hóa ngày càng được các nước chú trọng nhằm mở rộng tầm ảnh hưởng ra thế giới.

fb yt zl tw