Những con số biết nói
Mười năm một hành trình không dài nhưng đủ để khẳng định vị thế, định hình phong cách và mở ra khát vọng phát triển bền vững cho du lịch Lào Cai. Năm 2014, Lào Cai đón khoảng 1,4 triệu lượt khách du lịch, tổng thu từ du lịch đạt chưa đầy 4.000 tỷ đồng. Khi đó, cơ sở hạ tầng còn hạn chế, các sản phẩm du lịch còn mang tính tự phát, điểm nhấn gần như chỉ gói gọn trong Sa Pa. Nhưng bằng tầm nhìn chiến lược, sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền địa phương, sự nỗ lực không ngừng từ người dân đến doanh nghiệp, ngành du lịch Lào Cai đã "cất cánh” ngoạn mục.
Đến năm 2024, tổng lượng khách du lịch đã vượt mốc 7 triệu lượt, trong đó có gần 500.000 lượt khách quốc tế. Tổng doanh thu đạt gần 25.000 tỷ đồng, tăng hơn 6 lần so với 10 năm trước. Cùng với đó là sự bứt phá mạnh mẽ về hạ tầng: cao tốc Nội Bài - Lào Cai, tuyến đường kết nối vùng cao vùng thấp, hệ thống khách sạn, homestay, khu nghỉ dưỡng ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại.
Tuy nhiên, giá trị thực sự của du lịch Lào Cai không chỉ nằm ở những con số. Đó là hành trình đánh thức tiềm năng bản địa, giữ gìn bản sắc văn hóa và đưa người dân trở thành trung tâm trong phát triển.
Không thể không nhắc đến Sa Pa - nơi hội tụ giữa kỳ vĩ của tự nhiên và giàu có của văn hóa. Một thập kỷ qua, Sa Pa như khoác lên mình tấm áo mới, vừa rực rỡ vừa thâm trầm. Những công trình hiện đại như tuyến cáp treo Fansipan dài nhất thế giới, tổ hợp Sun World Fansipan Legend, các khách sạn 5 sao bên triền núi... không làm mất đi vẻ mộc mạc vốn có, mà trở thành cầu nối đưa du khách đến gần hơn với thiên nhiên và con người nơi đây.
Tháng 1/2020, thị xã Sa Pa chính thức được thành lập, là thị xã du lịch quốc gia đầu tiên tại miền núi phía Bắc. Đây không chỉ là sự ghi nhận cho những nỗ lực đổi mới, mà còn đặt ra yêu cầu phát triển bền vững, lấy bảo tồn làm nền tảng.
Hiện nay, Sa Pa không chỉ hút khách với đỉnh Fansipan, mà còn bởi những bản làng như: Cát Cát, Tả Van, Lao Chải, Tả Phìn nơi du khách có thể trải nghiệm cuộc sống người H’Mông, Dao đỏ, Giáy bằng những hoạt động thực sự chạm vào văn hóa: Ở nhà sàn, ăn cơm cùng người bản địa, thêu thùa thổ cẩm, nghe khèn môi, múa xòe.
Mở ra kỳ vọng mới
Không chỉ Sa Pa, các huyện vùng cao như: Bắc Hà, Bát Xát, Si Ma Cai, Mường Khương, Văn Bàn cũng dần bước vào "bản đồ” du lịch của du khách trong và ngoài nước. Đó là kết quả của chủ trương "phát triển du lịch toàn diện, không để địa phương nào đứng ngoài”.
Bắc Hà thủ phủ của người Mông trắng, nay đã trở thành điểm đến hấp dẫn với phiên chợ Bắc Hà cuối tuần, lễ hội đua ngựa truyền thống, rừng mận trắng vào tháng 3, mùa lúa chín vàng vào cuối thu. Bắc Hà cũng là một trong những địa phương tiên phong làm du lịch cộng đồng, đưa văn hóa trở thành "sản phẩm chính”.
Y Tý nằm trên vùng núi đá có độ cao hơn 2.000m so với mực nước biển, có địa hình phức tạp, bị chia cắt bởi các dãy núi cao tạo nên nhiều cảnh đẹp, núi non hùng vĩ, nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú.
Si Ma Cai vùng đất từng rất ít người biết đến, nay gây ấn tượng mạnh với du khách thích khám phá bởi những cung đường đèo ngoạn mục, ruộng bậc thang tầng tầng lớp lớp, các bản làng như: Lử Thẩn, Sán Chải, Lầu Thí Ngài… vẫn còn nguyên nét hoang sơ và đậm đà bản sắc. Si Ma Cai đang từng bước trở thành điểm đến của du lịch sinh thái và trekking.
Bát Xát, với Y Tý được ví như "thiên đường săn mây”, là nơi lưu giữ những di sản văn hóa đặc sắc của người Hà Nhì, H’Mông đen. Bát Xát vinh dự là địa phương đạt giải "Điểm đến du lịch bền vững ASEAN” năm 2022 một minh chứng rõ ràng cho hướng phát triển hài hòa giữa bảo tồn và khai thác.
Một trong những dấu ấn quan trọng của du lịch Lào Cai là sự chuyển đổi vai trò của người dân từ đối tượng được hỗ trợ sang chủ thể sáng tạo sản phẩm. Hàng trăm hộ dân đã trở thành chủ homestay, hướng dẫn viên bản địa, người làm nghề truyền thống phục vụ du lịch.
Thay vì bị "đô thị hóa” theo lối mòn, các bản du lịch cộng đồng như: Tả Van (Sa Pa), Na Hối (Bắc Hà), Nậm Đét (Văn Bàn) được quy hoạch theo hướng giữ lại nếp nhà truyền thống, sử dụng nguyên vật liệu thân thiện với môi trường, lồng ghép văn hóa trong mọi hoạt động trải nghiệm.
Lào Cai cũng là tỉnh đi đầu trong việc đưa yếu tố văn hóa trở thành trục xuyên suốt các sản phẩm du lịch. Hơn 1.000 lễ hội dân gian được rà soát, phục dựng có chọn lọc; các nghề truyền thống như dệt lanh, rèn dao, nấu rượu ngô, làm khèn được khôi phục và đưa vào tour trải nghiệm.
Trước những thách thức về môi trường và biến đổi khí hậu, Lào Cai đã sớm đặt mục tiêu phát triển du lịch theo hướng xanh - bản sắc - chất lượng cao. Nhiều mô hình mới như "du lịch không rác thải”, "du lịch sức khỏe”, "du lịch nông nghiệp gắn với OCOP” được xây dựng, từng bước đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn thực sự.
Tỉnh cũng tăng cường ứng dụng công nghệ số trong quảng bá du lịch, xây dựng bản đồ du lịch số, ứng dụng thuyết minh tự động tại các điểm đến, kết nối dữ liệu lưu trú và trải nghiệm. Các sự kiện lớn như Lễ hội hoa hồng, Festival cao nguyên trắng, Tuần lễ văn hóa du lịch các dân tộc thiểu số… ngày càng chuyên nghiệp, góp phần nâng cao hình ảnh Lào Cai trên trường quốc tế.
Theo định hướng đến năm 2030, Lào Cai đặt mục tiêu đón 10 triệu lượt khách, trong đó 1 triệu khách quốc tế, doanh thu du lịch đạt 40.000 tỷ đồng, tỷ trọng đóng góp vào GRDP tỉnh vượt 15%.
Mười năm qua, du lịch Lào Cai không chỉ là câu chuyện tăng trưởng của những con số, mà là hành trình kiến tạo đầy bản lĩnh và nhân văn. Đó là một Sa Pa ngập tràn hoa cỏ nhưng vẫn giữ được nhịp chày giã bánh dày đêm Giao thừa. Là một Bắc Hà rực rỡ trong sắc áo Mông, vang vọng tiếng vó ngựa, tiếng khèn. Là một Si Ma Cai hay Y Tý vẫn chênh vênh giữa đại ngàn, nhưng ấm áp tình người đón khách phương xa.
Dấu ấn du lịch Lào Cai 10 năm qua không nằm ở chỗ đông khách đến rồi đi, mà nằm ở cách mỗi vùng đất biết kể lại câu chuyện của mình bằng ngôn ngữ của văn hóa, của thiên nhiên, và của chính những con người đã gìn giữ nó suốt bao đời.
(Theo Báo Xây dựng)
