
Ngôi nhà của anh Lý Văn Tấn có hàng chục vết nứt khắp nhà.
Khu tái định cư thôn Đất Đèn được TP. Lào Cai xây dựng làm nơi ở mới cho 216 hộ dân trên địa bàn, thuộc diện di chuyển, giải phóng mặt bằng thi công đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Khu tái định cư Đất Đèn hình thành nhờ việc xẻ vạt một phần quả đồi để tạo mặt bằng, được chia làm 3 tầng với 6 dãy dân cư. Việc phân lô, cắm đất ở, cấp phép xây dựng nhà cho các hộ dân được thực hiện từ cuối năm 2012.
Đến khoảng tháng 3/2013, các hộ dân mới làm nhà tại đây đã phát hiện có hiện tượng lạ, khu đất rộng tại đầu phía Bắc của khu tái định cư bỗng tụt xuống thấp hơn so với độ cao hiện tại. Hiện tượng lạ rõ rệt nhất xảy ra với những ngôi nhà xây cấp IV bị nứt nhiều chỗ, những ngôi nhà khung gỗ bị kênh, nứt nhiều điểm; thậm chí chỉ trong thời gian ngắn có ngôi nhà bỗng di chuyển ra phía trước đến hàng chục cm.
Anh Vi Văn Quang, một hộ tái định cư vừa xây xong ngôi nhà cấp IV thì bỗng nhiên phát hiện có nhiều viết nứt, ngang dọc các bức tường. Nhiều người nghĩ tới việc làm móng và quá trình xây dựng “có vấn đề”, nhưng anh Quang cho biết: “Nhà tôi làm trên nền đất gốc, chỉ có phần nhỏ phía sau nhà dành xây công trình phụ là đất đào đắp. Bố vợ tôi nhận xây nhà, cả đời ông làm cai thầu xây dựng, đã xây mấy trăm ngôi nhà cho thiên hạ mà không có vấn đề gì thì làm sao có thể xây nhà cho con gái ẩu được chứ!?”.

Toàn cảnh khu tái định cư thôn Đất Đèn, xã Cam Đường.
Anh Lý Văn Tấn nhượng mảnh đất và ngôi nhà đang ở tại thôn Tát II, xã
Cạnh đó, nhà anh Lý Văn Cao cũng rơi vào tình trạng tương tự. Ngôi nhà anh Cao làm mới từ đầu năm 2013, cách đây khoảng 1 tháng bỗng nhiên gia đình phát hiện có nhiều viết nứt ở tường, góc nhà và khu bếp, khu vệ sinh. Rồi chẳng biết tự lúc nào ngôi nhà của anh “biết đi”, tiến về phía trước đến cả gang tay.
Điều đáng nói là phần đất anh Cao và anh Tấn làm nhà trên đất gốc do quá trình san gạt đồi mà có. Phần mặt bằng này có nhiều tầng đá và đất rất cứng.

Tại tuyến đường nội bộ khu tái định cư thôn Đất Đèn phía sau nhà anh Cao và anh Tấn nay xuất hiện hiện tượng sụt một diện tích đất rất lớn, tầng sụt cắt ngang tuyến đường và đến nay đã chênh tới hơn 10cm, có vết sụt kéo dài đến vài chục mét (ảnh dưới).
Nguy hiểm hơn, trên lưng đồi phía sau khu tái định cư, một vết nứt rộng từ 20 đến 50 cm kéo dài cả trăm mét chạy ngang thân đồi đang ngày một rộng và dài hơn. Nhiều người dân nơi đây cho biết, vết nứt này đã xuất hiện tại đây từ đầu năm 2013, xảy ra vào mùa khô và nó trở nên rộng và dài hơn vào mùa mưa.
Có nhiều điểm vết nứt sâu hoắm, người dân địa phương cắm cả con sào nứa dài vẫn chưa tới đáy. Nhiều người dự đoán, nếu trâu, bò, thậm chí là người không may thụt chân xuống đây có thể sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng.
Theo biên bản kiểm tra hiện trường ngày 11/9 của các cơ quan chức năng, gồm: Sở Xây dựng, Sở Giao thông – Vận tải, Sở Tài chính, UBND thành phố Làc Cai, doanh nghiệp tư vấn xây dựng và chính quyền xã Cam Đường thì “Hiện khu tái định cư Đất Đèn có khoảng 20 hộ đã làm nhà, trong đợt mưa vừa qua đã làm tuyến đường T2 và T3 tại khu tái định cư xuất hiện một số vết nứt mặt bằng, vết nứt trên đường và nứt kè ốp mái ta luy xây đá hộc làm ảnh hưởng đến một số hộ dân. Cụ thể, gây nứt tường đối với 3 hộ xây nhà cấp IV và 2 nhà gỗ có hiện tượng bị đẩy ra phía ngoài đường 10 cm”.
Trước mắt, Đoàn kiểm tra chưa xác định được nguyên nhân của hiện tượng này và giao cho cơ quan chức năng của thành phố Lào Cai, chính quyền địa phương theo dõi chặt chẽ sự chuyển vị các vết nứt để có phương án đối phó. Đoàn kiểm tra đề nghị sớm tổ chức khoan thăm dò địa chất và đề nghị tạm ngừng cấp phép xây dựng nhà với các hộ dân trước khi có kết luận chính thức.
Được biết, trước đó tại đường T3, khu tái định cư thôn Đất Đèn, thành phố Lào Cai đã thực hiện thống kê, đền bù và yêu cầu lập tức di chuyển khỏi nơi ở đối với một hộ dân mới làm nhà do xảy ra các hiện tượng sụt lún, nứt nhà gây nguy hiểm.

Theo một số người dân sống tại đây nhiều năm, thì khu tái định cư Đất Đèn xây dựng trên khu đất có nhiều mạch nước ngầm phun lên quanh năm. Đến nay, nhiều người dân vẫn sử dụng nguồn nước này để sinh hoạt, cắm vòi nước vào một mạch nhỏ trên mặt đất là đã có thể sử dụng nguồn nước mạch ngầm trong thời gian dài.
Nhiều người cho rằng hiện tượng sụt lún trên nền đất gốc tại khu tái định cư chưa nguy hiểm bằng dấu hiệu từ vết nứt, sụt có bề rộng tương đối và kéo dài trên lưng đồi.
Có mặt tại hiện trường, chúng tôi nhận thấy quả đồi sau lưng khu tái định cư không cao nhưng bề mặt khá dốc, do cắt tầng để làm khu tái định cư nên độ chênh từ vết nứt với khu dân cư là khá lớn.
Nếu hiện tượng sụt, trượt xảy ra không chỉ đe dọa tới đời sống, tính mạng của những người dân sống tại Khu tái định cư mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng, gây vùi lấp tuyến đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai theo chiều cắt ngang.
Được biết, khu tái định cư thôn Đất Đèn có tổng mức đầu tư xây lắp 27 tỷ đồng, hoàn thành vào cuối năm 2012.