Chỉ trong vài phút, dòng máu bị ngưng trệ có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Điều đáng nói là tình trạng này có thể xảy ra với bất kỳ ai, ở bất kỳ độ tuổi nào - kể cả người chưa từng được chẩn đoán bệnh tim mạch trước đó.
Ba dấu hiệu điển hình giúp nhận diện ngừng tuần hoàn đột ngột là: mất ý thức đột ngột, ngừng thở hoặc thở ngáp, và không bắt được mạch cảnh hay mạch bẹn. Một số người có thể có triệu chứng báo trước như đau ngực, khó thở, hồi hộp, chóng mặt - nhưng phần lớn các trường hợp đều xảy ra mà không có dấu hiệu nào rõ rệt.
Nguyên nhân phổ biến nhất là bệnh động mạch vành, khi mạch máu nuôi tim bị tắc nghẽn, làm rối loạn hoạt động điện học trong tim. Ngoài ra, các bệnh lý tim cấu trúc (suy tim, bệnh van tim, bệnh cơ tim...), rối loạn dẫn truyền điện bẩm sinh (như hội chứng Brugada), hay những tình trạng cấp tính như hen phế quản nặng, đuối nước, điện giật cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến ngừng tuần hoàn.
Khi phát hiện một người có dấu hiệu ngừng tuần hoàn (mất ý thức, không thở bình thường), việc đầu tiên cần làm là gọi người hỗ trợ và gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Sau đó, tiến hành ép tim ngoài lồng ngực ngay tại chỗ, không chờ đợi hay do dự. Đặt nạn nhân nằm trên nền cứng, hai tay đan chéo ép mạnh vào 1/3 dưới xương ức với tốc độ 100 - 120 lần/phút, độ sâu khoảng 5cm, để lồng ngực được nảy hoàn toàn sau mỗi lần ép. Duy trì liên tục, hạn chế gián đoạn cho đến khi nhân viên y tế đến nơi hoặc nạn nhân có dấu hiệu thở lại.
Nếu có máy khử rung tim tự động (AED) ở nơi công cộng, hãy sử dụng ngay theo hướng dẫn của thiết bị. Đây là một công cụ hữu ích, giúp sốc điện để đưa nhịp tim trở lại bình thường trong một số trường hợp rối loạn nhịp gây ngừng tuần hoàn.
Phòng tránh ngừng tuần hoàn đột ngột không chỉ là việc của bác sĩ. Người có tiền sử đau ngực, cao huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, béo phì hay hút thuốc lá cần được theo dõi sát và điều trị tích cực các yếu tố nguy cơ. Ngoài ra, những người có triệu chứng như đánh trống ngực, ngất, khó thở… nên đi khám sớm để phát hiện bất thường tim mạch tiềm ẩn.
