Thách thức đặt ra không chỉ là đổi mới phương pháp truyền đạt kiến thức mà người thầy phải trở thành nguồn cảm hứng, khơi dậy khát vọng học tập và hình thành tư duy bậc cao cho học sinh trong môi trường giáo dục hiện đại.
Chia sẻ về vấn đề này, PGS, TS Nguyễn Hoàng Hải, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, môn Toán học vốn rất thú vị vì gắn bó mật thiết với đời sống hằng ngày, nhưng để học sinh cảm nhận được điều đó, trước hết chính giáo viên, giảng viên cần thay đổi cách tiếp cận, phải suy nghĩ đến tận cùng để mỗi bài giảng mang lại giá trị thực chất.
PGS, TS Nguyễn Hoàng Hải cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cập nhật các thành tựu nghiên cứu mới, hiện đại vào bài giảng, giúp học sinh thấy được ý nghĩa và khả năng ứng dụng của Toán học trong thực tiễn, khi đó học sinh sẽ chủ động tìm tòi, khám phá.
Cùng quan điểm, nguyên Trưởng phòng Toán-Tin, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, PGS, TS Tôn Thân nêu rõ, nhìn lại giai đoạn đổi mới giáo dục, có thể thấy văn hóa dạy và học Toán là dạy theo tinh thần tư tưởng, tư duy Toán học và thấm nhuần trong từng bài giảng.
Tuy nhiên, ông chỉ ra phương pháp dạy học hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế; công tác bồi dưỡng giáo viên về phương pháp chưa thật sự hiệu quả, đôi khi mang tính phong trào, hình thức. Thực tế vẫn còn tình trạng thầy giảng-trò chép, khiến học sinh tiếp nhận kiến thức một cách thụ động.
Nếu thực hiện được khẩu hiệu "Đừng bắt học sinh uống, hãy làm các em khát", người thầy không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn trở thành người truyền cảm hứng, khơi dậy đam mê học tập và tạo dựng môi trường sư phạm hấp dẫn.
Người thầy không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn trở thành người truyền cảm hứng, khơi dậy đam mê học tập và tạo dựng môi trường sư phạm hấp dẫn.
Thầy giữ vai trò chủ đạo, trò giữ vai trò chủ động, biến nhu cầu dạy của thầy chuyển hóa thành nhu cầu học của trò. Đây là nguyên tắc quan trọng cần được quán triệt trong quá trình đổi mới phương pháp giảng dạy, đồng thời phải tránh tình trạng hình thức hóa trong các chương trình bồi dưỡng giáo viên.
Tuy nhiên, PGS, TS Tôn Thân lưu ý, cần đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá để phù hợp trình độ, phân loại học sinh tốt hơn; tránh lạm dụng hình thức thi trắc nghiệm vốn dễ dẫn đến học đối phó.
Môn Toán đòi hỏi lập luận và tư duy chặt chẽ, không thể chỉ dừng ở mẹo giải nhanh. Hiện nay, một số kỳ thi vẫn nặng về kỹ thuật, tuyển chọn học sinh giỏi nhưng ít chú trọng tư duy, như vậy sẽ không đánh giá được học sinh có năng lực mà chỉ tuyển được “thợ giải Toán”.
PGS, TS Nguyễn Vũ Lương, Trường THPT Chuyên Khoa học tự nhiên, Trường đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội phân tích, văn hóa dạy kiến thức nền tảng và văn hóa dạy học sinh giỏi là 2 cách tiếp cận hoàn toàn khác nhau. Song nếu muốn có tiêu chí đánh giá khách quan thì cần dựa vào kết quả của các kỳ thi quốc tế.
Ở những nơi tạo điều kiện để học sinh học theo sở thích, không áp đặt, các em thường học tập sôi nổi, hứng thú hơn. Một người thầy giỏi có vai trò vô cùng quan trọng, nhưng để đào tạo ra học trò giỏi lại là cả một nghệ thuật.
Dù trí tuệ nhân tạo phát triển mạnh mẽ, vai trò của người thầy vẫn không thể thay thế, bởi chính họ là những người truyền cảm hứng và khơi dậy khát vọng học tập cho học trò.
Tiếp nối quan điểm về vai trò then chốt của người thầy, Tiến sĩ Nguyễn Phụ Hoàng Lân, Trường đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho rằng, một giáo viên xuất sắc phải tạo động lực để học sinh dám hỏi và dám học, điều vốn chưa phổ biến ở học sinh Việt Nam.
Giáo viên cần kiến tạo văn hóa học tập suốt đời, biết sử dụng thành thạo công nghệ, nhưng không phụ thuộc hoàn toàn vào nó; đồng thời hướng dẫn học sinh khai thác công nghệ đúng cách trên nền tảng Toán học vững chắc.
Học sinh cần được rèn luyện khả năng đặt câu hỏi đúng và biết đánh giá xem câu hỏi đó mang lại giá trị gì, áp dụng được trong tình huống nào. Đây chính là chìa khóa để hình thành năng lực tự học và phát triển suốt đời trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng.
Từ những chia sẻ của các chuyên gia, đổi mới văn hóa dạy và học là con đường giúp Toán học trở nên gần gũi, thú vị và thiết thực hơn trong thời đại số.
