Trong cuộc bầu cử chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền tại Nhật Bản, chính sách đối với người nước ngoài đã nổi lên thành một chủ đề tranh luận rất được cử tri quan tâm.
Mặc dù các ứng cử viên tranh cử đều kêu gọi siết chặt quản lý người nước ngoài nhưng trong bối cảnh Nhật Bản thiếu hụt lao động, thì việc xây dựng một chiến lược bao gồm cả chính sách chung sống với người nước ngoài là điều không thể thiếu.
Vấn đề người nước ngoài trở thành chủ đề trọng tâm trong chính trị Nhật Bản bắt nguồn từ cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng 7 vừa qua. Khi đó, đảng Tham chính đã nêu khẩu hiệu “Người Nhật trước tiên," phản đối việc tiếp nhận quá mức người nước ngoài, qua đó trở thành một trong những nguyên nhân giúp đảng này giành được nhiều phiếu hơn. Trước nguy cơ mất đi lực lượng ủng hộ truyền thống, LDP nhấn mạnh khẩu hiệu “Không còn người nước ngoài bất hợp pháp."
Trong các hoạt động tranh cử lần này, các ứng cử viên liên tục đề cập đến vấn đề người nước ngoài như một điểm nhấn chính. Cựu Bộ trưởng Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Takuyuki Kobayashi cho biết: “Chúng ta phải siết chặt chính sách đối với người nước ngoài."
Còn Cựu Tổng Thư ký LDP Toshimitsu Motegi cho rằng: “Đối với những người nước ngoài không tuân thủ pháp luật thì cần có biện pháp nghiêm khắc."
Chánh Văn phòng Nội các Hayashi Yoshimasa cho rằng về trung và dài hạn “cần kiểm soát tổng số người nước ngoài được tiếp nhận và chỉ tiếp nhận số lượng cần thiết."
Một số ứng cử viên khác kêu gọi cần tăng cường chức năng của “Trụ sở chỉ huy” trong chính sách người nước ngoài. Đây là một phòng trực thuộc Văn phòng Nội các, được Chính phủ Nhật Bản thống nhất phương án thành lập trong thời gian diễn ra bầu cử Thượng viện. Bộ phận này có khoảng 80 nhân viên thuộc Cục Quản lý Xuất nhập cảnh và Lưu trú, Bộ Y tế Lao động và Phúc lợi, Bộ Nội vụ và truyền thông… tất cả đều là kiêm nhiệm.
Tuy nhiên, việc thành lập một cơ quan kiểm soát chung dường như chỉ mang tính tình thế mà điều quan trọng là phải xây dựng một chiến lược quốc gia về tiếp nhận người nước ngoài, xem xét từ nhiều góc độ và cần sự tham gia của nhiều bộ ngành để giảm các xung đột chính sách và các vấn đề xã hội.
Một cán bộ cấp cao của Cục Quản lý Xuất nhập cảnh và lưu trú, cơ quan vốn đảm nhiệm chủ yếu việc hoạch định chính sách người nước ngoài cho biết xây dựng chiến lược cần thảo luận với sự tham gia của các bộ ngành khác.
Báo cáo của Bộ Tư pháp Nhật Bản công bố hồi tháng 8 cũng nhấn mạnh cách tiếp nhận người nước ngoài từ trước đến nay không phải là một chính sách nhất quán được xây dựng trên cơ sở chiến lược, mà chỉ mang tính ứng phó tình huống trước mắt.
Tính đến cuối năm 2024, số người nước ngoài cư trú tại Nhật Bản là gần 3,8 triệu người, mức cao kỷ lục. Trung bình, người nước ngoài chiếm khoảng 3% dân số Nhật Bản, thậm chí tại một số địa phương, đã vượt 10% tổng dân số.
Nếu trở thành Thủ tướng Nhật Bản, tân Chủ tịch LDP được kỳ vọng sẽ phát huy vai trò lãnh đạo trong việc xây dựng chiến lược tiếp nhận người nước ngoài trong trung và dài hạn.
