Quay về E-magazine Theo dõi Báo Lào Cai trên Google News
Trăn trở giữ nghề truyền thống

Trăn trở giữ nghề truyền thống

Ở một góc nhỏ trong thôn người Nùng Dín ở xã Nấm Lư, huyện Mường Khương vẫn có đôi tay miệt mài, chăm chỉ cầm kim khâu và chỉ thêu, may vá mỗi ngày với trái tim yêu văn hóa truyền thống, đam mê nghề thủ công của dân tộc mình.

z6072552808148-142fd0c926bc597dd1dabb328e17932d.jpg
Bà Lù Thị Hà đã có hơn 35 năm theo nghề may trang phục truyền thống của dân tộc Nùng Dín.

Đang độ tuổi “ngũ thập tri thiên mệnh” nên bà Lù Thị Hà ở thôn Cốc Chứ, xã Nấm Lư còn khỏe mạnh, đôi tay nhanh nhẹn và đôi mắt tinh tường. Mỗi ngày, ngoài lên nương trồng ngô, cấy lúa, chăm sóc gia đình, bà Hà dành phần nhiều thời gian cho niềm đam mê, yêu thích của riêng mình. Biết cầm kim may quần áo, thêu địu, làm mũ vải, giày vải từ năm 17 tuổi, đến giờ, bà Hà đã có “thâm niên” hơn 35 năm theo nghề may trang phục truyền thống của dân tộc Nùng Dín.

Nhớ lại những ngày "chập chững" thêu thùa, may vá, bà Hà kể: Hồi mới theo nghề, được mẹ và bà dạy từng đường chỉ may, dạy thêu ghép từng vuông vải theo kỹ thuật truyền thống của người Nùng Dín, tôi cũng phải mất quãng thời gian dài để học, làm đi làm lại nhiều lần mới thành. Lúc đó, thêu được mảnh đẹp thì tôi mới dám khoe với mọi người, còn mảnh nào mà đường kim mũi chỉ chưa thẳng, mảnh thêu ghép vải còn vụng, tôi đem “giấu biệt”…

Cũng chính vì khao khát được làm ra sản phẩm ngày một đẹp hơn, nên tôi cứ theo đuổi và gắn bó mãi với nghề may thủ công. Càng làm tôi càng cảm thấy yêu thích, có những hôm, mải làm quên cả đêm khuya, đến khi trời sáng mới buông kim.

- Bà Lù Thị Hà chia sẻ -

z6072944220218-56782efd6eba14f72c329a1aba45e14c.jpg

Ban đầu là đường may cơ bản, đường thêu đơn giản, sau dần là hoa văn khó hơn, zíc zắc và phối nhiều màu sắc hơn, những mẫu thêu hoa văn cầu kỳ hơn… Nhất là các mẫu hoa văn phượng hoàng - một mẫu hoa văn đặc trưng truyền thống của dân tộc Nùng Dín để may trên địu, túi vải và mũ trẻ em. Mỗi lần tự mình “chinh phục” được mẫu thêu, mẫu hoa văn khó, càng làm cho tôi yêu thích công việc của mình. Cứ có thời gian rảnh, bà Hà lại cầm kim chỉ để may, để thêu, để được thỏa niềm đam mê đang chảy trong huyết quản, trong trái tim mình.

Bà Hà không chỉ tự may trang phục cho mình, cho các con và người thân trong gia đình, mà còn may sẵn những bộ trang phục truyền thống, giày vải, may những chiếc địu, những chiếc mũ vải trẻ em rồi mang ra chợ phiên bán. Cũng bởi đam mê, yêu thích chứ tính kinh tế thì thu nhập từ công việc này không đáng là bao, bởi các công đoạn may thêu hoàn toàn thủ công, mất rất nhiều thời gian mới thành sản phẩm hoàn chỉnh…

Thế nhưng, với bà Hà, được làm công việc mình yêu thích từ tuổi thanh xuân cho đến bây giờ là một niềm vui, niềm hạnh phúc của cuộc đời. Hơn thế, còn là nỗi niềm trăn trở của bà Hà về việc gìn giữ nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Bà Hà chỉ suy nghĩ đơn giản một điều rằng, mình làm để giáo dục thế hệ trẻ và mai sau luôn biết trân trọng giá trị văn hóa, tri thức nghề truyền thống của cha ông trao truyền lại.

z6072914945211-3bb2d73b381b963959a81456b750cca9.jpg
Phụ nữ Nùng Dín ở Nấm Lư vẫn giữ nghề may thêu mũ, túi, địu trẻ em và trang phục theo phong tục truyền thống của dân tộc mình.

Theo truyền thống của người Nùng Dín, phụ nữ biết làm địu để mình địu con khi về nhà chồng, biết làm mũ cho cháu ngoại, biết may túi cho trẻ em đựng quà trong Tết tháng Bảy. Thế nên, cũng giống như bao phụ nữ ở bản người Nùng Dín, bà Hà cũng được tiếp nối truyền thống văn hóa ấy từ mẹ, từ bà rồi lại trao truyền cho con gái, cho cháu gái của mình.

Mặc dù, trong thôn người Nùng Dín, phụ nữ đều biết khâu, biết may, thêu trang phục truyền thống, nhưng các bà, các cô, các chị em chủ yếu tranh thủ lúc nông nhàn để tự phục vụ chính nhu cầu của bản thân cũng như của gia đình mình. Nhiều người bận rộn với công việc thì thường đặt may hoặc ra chợ phiên mua đồ may sẵn… Thế nên, những người làm nghề may trang phục truyền thống và “nặng lòng” như bà Lù Thị Hà hiện không còn nhiều.

z6072523993885-3851bd7a86c99a62fb956d1cce4a60b3.jpg
Từ nghề may trang phục truyền thống, bà Lù Thị Hà có thêm thu nhập khi hằng tuần mang sản phẩm do mình thêu may ra chợ phiên bán, phục vụ bà con dân tộc Nùng Dín.

Bà Lù Thị Hà tâm sự: Ngoài nghề may trang phục truyền thống, người Nùng Dín cũng còn một số nghề thủ công như đan lát (gùi, mẹt), làm trang sức bạc (vòng cổ, vòng tay, trang sức trên trang phục váy áo, mũ…) cũng đã dần mai một theo năm tháng. Trong các thôn, bản người Nùng Dín không còn nhiều người biết làm nghề và theo đuổi nghề. Lâu dần nếu không duy trì và phát huy trong đời sống hiện tại, về sau nghề truyền thống dần dần sẽ mất đi… Tôi mong rằng, địa phương sẽ có một số chương trình liên quan đến công tác bảo tồn và phát huy giá trị nghề truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số, trong đó có nghề truyền thống đặc trưng của đồng bào Nùng Dín.

z6072520125946-7870f5ca45117fb4dd59488bbce9423f.jpg

Trăn trở của bà Hà cũng là nỗi lòng của những người đang công tác trong ngành văn hóa, cũng như cấp ủy đảng, chính quyền địa phương. Mặc dù thời gian qua, ngành văn hóa địa phương cũng đã triển khai một số chương trình, dự án liên quan đến bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống (trang phục, hoa văn thổ cẩm, dân ca dân vũ, ẩm thực, phong tục lễ hội…).

"Tuy nhiên, vẫn cần có sự vào cuộc tích cực của các cấp, các ngành trong việc nghiên cứu sâu về văn hóa truyền thống, từ đó xây dựng chiến lược bảo tồn, đặc biệt là phải phát huy được giá trị văn hóa truyền thống ấy trong đời sống đương đại" - bà Nguyễn Thị Điều, Phó trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Mường Khương chia sẻ.

Hơn nữa, cần có cơ chế chính sách để khuyến khích và tôn vinh những người đam mê tâm huyết giữ nghề truyền thống, yêu văn hóa truyền thống dân tộc mình như bà Lù Thị Hà.

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Giấy bản – mạch nối ký ức vùng cao

Giấy bản – mạch nối ký ức vùng cao

Ẩn mình giữa núi rừng vùng cao, những tấm giấy bản mỏng nhẹ nhưng dai bền vẫn lặng lẽ gìn giữ kho tàng tri thức dân gian của đồng bào dân tộc thiểu số. Giấy bản không chỉ là chất liệu, mà còn là minh chứng sống động cho một nghề thủ công giản dị, âm thầm bền bỉ trước sự bào mòn của thời gian.

Phụ nữ dân tộc Mông với nghề dệt lanh truyền thống

Phụ nữ dân tộc Mông với nghề dệt lanh truyền thống

Giữa lòng Cao nguyên đá hùng vĩ có một câu chuyện về văn hóa bản địa và hành trình vươn lên mạnh mẽ của những người phụ nữ dân tộc Mông. Từ sợi lanh truyền thống, họ đã và đang bền bỉ dệt nên sự bình đẳng, nâng tầm vị thế của mình trong cộng đồng.

[Ảnh] Phụ nữ vùng cao giữ nghề truyền thống

[Ảnh] Phụ nữ vùng cao giữ nghề truyền thống

Những tri thức dân gian làm nghề truyền thống của các dân tộc vùng cao Lào Cai đã có từ ngàn đời nay. Trong nhịp sống hiện đại, những tri thức ấy vẫn được đồng bào gìn giữ và lưu truyền, tạo nên nét đẹp độc đáo của mỗi dân tộc. 

[Ảnh] Đồng bào các dân tộc vùng cao Bát Xát giữ nghề đan lát

[Ảnh] Đồng bào các dân tộc vùng cao Bát Xát giữ nghề đan lát

Huyện Bát Xát có 23 nhóm, ngành dân tộc với bản sắc văn hóa phong phú. Trải qua nhiều thế hệ, các dân tộc trên vùng cao Bát Xát đã sáng tạo và lưu giữ nhiều nghề thủ công truyền thống, trong đó có nghề đan lát. Từ đôi bàn tay khéo léo và sự chăm chỉ, cần mẫn, các nghệ nhân ở thôn, bản đã sáng tạo nhiều sản phẩm thủ công đan lát phục vụ đời sống hằng ngày và nhu cầu của cộng đồng.

Giữ nghề nơi bản nhỏ

Giữ nghề nơi bản nhỏ

Sinh ra và lớn lên trong cái nôi văn hóa Tày, bà Nguyễn Thị San, ở bản Nà Khương là một trong số ít người ở xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên còn am hiểu và gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Bà đã và đang nỗ lực truyền dạy lại cho lớp trẻ, vừa để giữ gìn văn hóa truyền thống, vừa phục vụ phát triển du lịch cộng đồng.

Lão nông Hà Nhì 30 năm giữ nghề đan mâm

Lão nông Hà Nhì 30 năm giữ nghề đan mâm

Từ những thanh gỗ pơ mu cũ kỹ bị vùi trong lớp đất mục tưởng như bỏ đi hoặc chỉ dùng vào việc chẻ ra nhóm bếp, ông Chu Xe Gió, người Hà Nhì, xã Nậm Pung (Bát xát) có thể tách ra thành những chiếc nan mỏng như tấm bìa giấy để đan mâm theo kỹ thuật truyền thống của dân tộc Hà Nhì. Điều đáng nói, ông Chu Xe Gió là truyền nhân duy nhất của xã Nậm Pung có thể đan mâm bằng nan gỗ pơ mu trong khi một số người khác chỉ đan được bằng nan tre quen thuộc.

Sức sống di sản nghề cói Kim Sơn

Sức sống di sản nghề cói Kim Sơn

Sau khi được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nghề cói Kim Sơn (Ninh Bình) đã có bước phát triển rõ rệt. Người dân hưởng lợi trực tiếp từ việc tăng giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường và phát triển du lịch làng nghề.

[Ảnh] Tinh hoa nghề gốm Bát Tràng

Hành trình dọc sông Hồng: [Ảnh] Tinh hoa nghề gốm Bát Tràng

Theo Đại Việt sử ký toàn thư và Dư địa chí của Nguyễn Trãi, làng gốm Bát Tràng được hình thành từ thời nhà Lý, vào khoảng thời gian vua Lý Thái Tổ dời đô từ Thăng Long ra Hoa Lư. Các sản phẩm gốm Bát Tràng đã phát triển, lưu thông rộng rãi trong nước từ thế kỷ XV, đến thế kỉ XVI, XVII phát triển mạnh mẽ và xuất khẩu ra nước ngoài. Trải qua thăng trầm của lịch sử, làng gốm Bát Tràng vẫn luôn giữ được nét đẹp truyền thống, tự hào là làng nghề gốm sứ lâu đời và nổi tiếng nhất của cả nước.

Hoa văn phượng hoàng trên trang phục của người Nùng Dín

Hoa văn phượng hoàng trên trang phục của người Nùng Dín

Một trong những đặc điểm nhận diện rõ nhất trong trang phục truyền thống của người Nùng Dín ở huyện vùng cao Mường Khương chính là vẻ đẹp tinh tế và đầy màu sắc của hoa văn phượng hoàng thêu trên váy áo, khăn đội đầu, giày vải, địu và mũ của trẻ em…

[Ảnh] Làng Vị Khê - nơi trồng cây cảnh nổi tiếng nhất Nam Định

Hành trình dọc sông Hồng: [Ảnh] Làng Vị Khê - nơi trồng cây cảnh nổi tiếng nhất Nam Định

Đến làng cây cảnh Vị Khê (xã Điền Xá, nay là xã Nam Điền, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định), nhiều người không khỏi trầm trồ trước sự khéo léo của các nghệ nhân chăm sóc những cây cảnh tiền tỷ. Đặc biệt, làng cây cảnh này đã có lịch sử tồn tại gần 1.000 năm.

[Ảnh] Đến Hà Nam thăm làng nghề trống Đọi Tam

Hành trình dọc sông Hồng: [Ảnh] Đến Hà Nam thăm làng nghề trống Đọi Tam

Làng nghề trống Đọi Tam ở xã Tiên Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam là làng nghề có lịch sử phát triển hơn 1.000 năm và là làng nghề nổi tiếng với sản phẩm trống truyền thống. Ngoài việc giữ gìn những giá trị văn hóa độc đáo, làng nghề còn linh hoạt đổi mới để đáp ứng nhu cầu thị trường, từ đó tạo ra nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ cho người tiêu dùng.

Bài 4: Độc đáo những làng nghề bên dòng sông mẹ

Sông Hồng – Hành trình di sản Bài 4: Độc đáo những làng nghề bên dòng sông mẹ

Cùng với những di tích khảo cổ, những lịch sử - văn hóa mang nhiều giá trị bên sông Hồng, đi đến những vùng đất nơi sông Hồng chảy qua, chúng tôi còn được tham quan, trải nghiệm không gian văn hóa của nhiều làng nghề nổi tiếng hàng trăm năm tuổi ven sông Hồng, tạo nên nét đặc trưng của nền văn minh lúa nước của cư dân người Việt.

Đi tìm "hồn trống" tang sành của người Dao

Đi tìm "hồn trống" tang sành của người Dao

Trống tang sành (hay còn gọi là trống đất) là nhạc cụ độc đáo của cộng đồng người Dao ở Lào Cai. Cuộc sống có nhiều thay đổi, giờ đây nghề làm trống tang sành bị thất truyền, số trống còn lại trên địa bàn tỉnh cũng không nhiều. Tuy vậy, hồn trống tang sành vẫn còn vẹn nguyên trong các dịp lễ, tết của đồng bào Dao như lễ cấp sắc, pút tồng, mừng cơm mới...

"Mở cánh cửa" đưa các làng nghề ở Hà Nội vươn tầm quốc tế

"Mở cánh cửa" đưa các làng nghề ở Hà Nội vươn tầm quốc tế

Theo thống kê, TP Hà Nội hiện nay có khoảng một nghìn làng nghề truyền thống, tập trung đông đảo các thợ thủ công, nghệ nhân lành nghề. Các làng nghề ở Hà Nội vẫn còn lưu giữ được rất nhiều nét văn hóa độc đáo của mảnh đất Tràng An xưa kia, đây là động lực góp phần phát triển du lịch Thủ đô.

fb yt zl tw