Phát huy vai trò cầu nối trên tuyến hành lang kinh tế

LCĐT- Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2020 - 2025 xác định kinh tế cửa khẩu là một trong những lĩnh vực đột phá. Tỉnh Lào Cai đã xây dựng Đề án phát triển Khu Kinh tế cửa khẩu giai đoạn 2021 - 2025 với mục tiêu hình thành một không gian kinh tế tổng hợp, có hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, là hạt nhân kinh tế, tạo động lực thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh và trở thành trung tâm trung chuyển hàng hóa, phát huy vai trò cầu nối trên tuyến hành lang kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh.

Lào Cai và Vân Nam (Trung Quốc) đã có quan hệ kinh tế thương mại từ rất sớm. Ngay từ thế kỷ XIII hai bên đã có quan hệ trao đổi sản vật qua tuyến sông Hồng. Côn Minh là thủ phủ của tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), nằm ở thượng nguồn Sông Hồng chảy qua hai nước Việt - Trung.

Từ Côn Minh, đường ra biển Đông ngắn nhất là đi theo đường sắt đã được xây dựng từ thế kỷ 19, qua Lào Cai (tỉnh biên giới của Việt Nam) và thẳng tiến đến thành phố cảng Hải Phòng nằm trên bờ biển Vịnh Bắc Bộ. Con đường huyết mạch này là cơ sở hạ tầng thương mại vững chắc để phát triển mạnh mẽ quan hệ hợp tác toàn diện giữa hai nước láng giềng và rộng hơn là quan hệ kinh tế thương mại toàn khu vực.

Hành lanh kinh tế Côn Minh - Lào Cai - Hà Nôi - Hải Phòng - Quảng Ninh được Việt Nam (HLKT) đưa ra tháng 5/2004, trong chuyến thăm Trung Quốc của nguyên Thủ tướng Phan Văn Khải.

Trong giai đoạn 2004 - 2010, sau 6 năm hình thành và phát triển, 5 tỉnh, thành phố trên tuyến HLKT cơ bản khai thác được lợi thế của mỗi địa phương, đã triển khai nhiều nội dung hợp tác phong phú, chất lượng để nắm bắt thời cơ, ứng phó thách thức nhằm góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương, khẳng định tầm quan trọng và ý nghĩa thiết thực của tiến trình hợp tác trên tuyến HLKT này.

Quan hệ kinh tế - thương mại giữa Vân Nam và Việt Nam liên tục phát triển. Kim ngạch thương mại hai chiều, số lượng các dự án đầu tư giữa Việt Nam - Vân Nam  tiếp tục duy trì ở mức cao.

Việc thu hút và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư là một trong những điểm sáng hàng đầu về hợp tác phát triển kinh tế trên tuyến HLKT, hàng năm nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội của mỗi địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, xóa đói giảm nghèo. Điểm nổi bật trong hoạt động thu hút đầu tư, đó là các địa phương trên tuyến HLKT này luôn quan tâm và triển khai tốt việc thu hút và sử dụng vốn đầu tư nước ngoài.

Riêng đối với tỉnh Lào Cai, đã phát huy tối đa lợi thế về vị trí “điểm đầu”, “cầu nối” trên tuyến HLKT, là trung tâm thương mại và trung chuyển hàng hoá. Năm 2010, tỉnh Lào Cai hiện có 21 dự án FDI của Trung Quốc/30 dự án FDI còn hiệu lực, với tổng vốn đầu tư cam kết đạt 408 triệu USD. Kim ngạch xuất nhập khẩu qua cặp cửa khẩu quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu có bước tăng trưởng mạnh mẽ, đạt 800 triệu USD tăng 23% so với năm 2009.

Giai đoạn 2010 - 2020, tổng giá trị hàng hóa xuất nhập khẩu qua các cửa khẩu của Lào Cai đạt 22,41 tỷ USD trong đó, xuất khẩu đạt 10,049 tỷ USD, nhập khẩu đạt 7,76 tỷ USD, các loại hình khác đạt 4,601 tỷ  USD.

Các mặt hàng xuất nhập khẩu qua cặp cửa khẩu Lào Cai - Hà Khẩu có tính bổ trợ thể hiện thế mạnh của mỗi địa phương hai nước, đó là Việt Nam xuất khẩu các mặt hàng: nông sản, thủy sản, cà phê, bánh kẹo, giày dép, khoáng sản,… Trung Quốc xuất khẩu các mặt hàng: than cốc, phân bón, hóa chất, máy móc thiết bị, năng lượng điện…

Trong lĩnh vực đầu tư, trên địa bàn tỉnh có 5 dự án FDI đến từ tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) với tổng vốn đầu tư 376,6 triệu USD. Các dự án FDI Trung Quốc chủ yếu đầu tư lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, thương mại, đã đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế, tạo công ăn việc làm cho người lao động trên địa bàn. 

Năm 2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 lần thứ 4, song tổng giá trị xuất nhập khẩu, mua bán, trao đổi hàng hoá qua các cửa khẩu trong 9 tháng đầu năm ước đạt 2.659,07 triệu USD tăng 23,74% so với cùng kỳ 2020.

Tỉnh Lào Cai đã làm tốt việc đàm phán với tỉnh bạn Trung Quốc để thông thương các mặt hàng nông sản như vải, thanh long, chuối… góp phần giải quyết đầu ra cho mặt hàng nông sản tại thời điểm thu hoạch

Hai tỉnh Lào Cai và Vân Nam thường xuyên hợp tác trao đổi thông tin về cơ chế chính sách và thị trường của mỗi bên; đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu; thực hiện kiểm tra hải quan một lần đối với hàng hoá xuất nhập khẩu qua cặp cửa khẩu Lào Cai - Hà Khẩu.

Về hợp tác giao thông và thông quan, hai bên đã ký Bản ghi nhớ thực hiện thí điểm thông quan “Kiểm tra một lần”. Hợp tác về biên phòng, hải quan và kiểm dịch cũng đạt được một số kết quả. Biên phòng giữa hai nước đã thành lập cơ chế trao đổi định kỳ, Hải quan Hà Khẩu và Hải quan Lào Cai cũng bắt đầu trao đổi thực hiện quy định đối với người dân ngoại tỉnh.

Hợp tác về lĩnh vực tài chính, ngân hàng giữa các địa phương trên tuyến HLKT là một trong những điểm sáng không thể thiếu để góp phần thúc đẩy vùng biên cương phát triển phồn thịnh. Điển hình là công tác thanh toán biên mậu qua cửa khẩu Lào Cai - Hà Khẩu đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh doanh, xuất nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trong nước với tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.

Hoạt động xúc tiến thương mại biên giới giữa tỉnh Lào Cai và tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) từ năm 2001 đã được hai bên quan tâm chỉ đạo. Hai bên phối hợp luân phiên tổ chức hội chợ hàng năm tại mỗi bên, qua đó, đã thu hút, hỗ trợ cho các doanh nghiệp của các địa phương trên tuyến HLKT tích cực tham gia giới thiệu sản phẩm hàng hóa, ký kết hợp đồng hợp tác kinh doanh.

Đặc biệt, thỏa thuận khung về đẩy nhanh hợp tác nghiên cứu và xây dựng “Khu hợp tác kinh tế biên giới thành phố Lào Cai (Việt Nam) - Hà Khẩu (Trung Quốc)” được ký kết giữa hai tỉnh Lào Cai - Vân Nam đã đáp ứng lợi ích cho mỗi bên. Do đó, hai bên tích cực hoàn thành các trình tự, thủ tục trình Chính phủ hai nước xem xét phê duyệt, làm động lực thúc đẩy hợp tác trên tuyến hành lang kinh tế.

Theo Sở Công thương Lào Cai, để phát huy tốt hơn nữa vai trò của tỉnh Lào Cai trên tuyến hành lang kinh tế, giai đọan tới tỉnh Lào Cai sẽ tiếp tục tập trung thúc đẩy và nâng cao hiệu quả liên kết giữa tỉnh Lào Cai với các địa phương khác trong nước để khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế của từng địa phương.

Tăng cường liên kết để Lào Cai là nơi tập trung, thu hút hàng hóa từ các địa phương trong nước, các nước ASEAN nói chung, các địa phương trên tuyến HLKT xuất khẩu sang Trung Quốc và trung chuyển hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc đến các địa phương trong nước (và xa hơn nữa là các nước ASEAN).

Thay đổi cơ cấu hàng xuất khẩu theo hướng tăng tỷ trọng các sản phẩm chế biến sâu và sản phẩm có giá trị gia tăng cao, nhập khẩu các mặt hàng có hàm lượng công nghệ cao để phát triển sản xuất.

Nâng cao chất lượng các loại hình dịch vụ hỗ trợ hoạt động xuất nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu.

Xây dựng đội ngũ thương nhân có năng lực, trình độ, kinh nghiệm trong kinh doanh dịch vụ xuất nhập khẩu nhằm tăng cường hợp tác, liên doanh liên kết với các thương nhân trong và ngoài nước tham gia vào chuỗi xuất nhập khẩu qua địa bàn tỉnh Lào Cai để khai thác vị trí ”cầu nối” của Lào Cai trên tuyến hành lang kinh tế.

*Bài viết sử dụng tài liệu cuốn "Phát triển thương mại trên hành lang kinh tế" của NXB Thống kê và "Lào Cai sáng tạo" của Tỉnh ủy Lào Cai.