Đợt thiên tai vừa qua không chỉ gây ngập lụt, sạt lở mà còn tạo áp lực lớn lên hệ thống cầu đường. Nhiều cây cầu đã phải đối mặt với dòng nước lũ xối xả, kéo theo đất đá và các vật cản làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết cấu hạ tầng.
Điển hình là cây cầu sắt Mường Hum nối xã Mường Hum với xã Dền Sáng. Trong mùa mưa lũ vừa qua, nước lũ dâng cao đến tận mặt cầu, dòng chảy mạnh khiến cây cầu rung lên dữ dội.
Cây cầu này đã được xây dựng cách đây khoảng 30 năm và những năm qua chưa có đợt bảo dưỡng, sửa chữa lớn nào. Vì vậy những trận lũ bất thường thời gian qua ảnh hưởng đáng kể đến kết cấu cây cầu này. Để đảm bảo an toàn, chính quyền địa phương đã cắm biển cảnh báo và cấm lưu thông qua cầu trong thời gian mưa lớn.
Hiện nay, cầu Mường Hum đã được đưa vào vận hành trở lại nhưng nguy cơ tiềm ẩn vẫn còn đó. Công tác đánh giá hiện trạng sau mưa lũ chủ yếu dựa vào quan sát trực quan trong khi phần trụ cầu nằm sâu dưới lòng hồ thủy điện Mường Hum rất khó kiểm tra. Điều này khiến việc xác định mức độ hư hại hoặc nguy cơ khác của cầu gặp nhiều khó khăn.
Ông Phàn A Trác, Phó Trưởng Phòng Kinh tế xã Mường Hum cho biết: Ngay sau khi mưa lũ xảy ra, chính quyền địa phương đã cử cán bộ chuyên môn đánh giá thiệt hại với hệ thống hạ tầng trên địa bàn, trong đó có hệ thống đường giao thông và các cây cầu, ngầm tràn. Hệ thống giao thông có thể nhìn thấy ngay nhưng với các hạng mục của cầu, ngầm tràn ngâm dưới nước thì rất khó xác định vì không có các thiết bị chuyên dụng để đánh giá chính xác mức độ hư hại.
Tại xã Nghĩa Đô, cầu tràn Bản Hón trên Tỉnh lộ 153 - tuyến giao thông huyết mạch nối các xã Nghĩa Đô, Tân Tiến (cũ) và Bản Liền - cũng chịu ảnh hưởng nặng nề. Lượng lớn cát, sỏi bị lũ cuốn theo đã vùi lấp lòng suối, đẩy mực nước sát mặt cầu, chỉ còn cách 50 cm. Mỗi khi có mưa lớn, nước lại ngập qua cầu, cản trở giao thông. Lòng suối bồi lắng làm phần trụ cầu bị vùi sâu dưới lớp cát, đá, khiến công tác đánh giá mức độ hư hại càng trở nên khó khăn hơn.
Bà Nhữ Thị Tâm, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Đô cho biết: Ngầm tràn Bản Hón được đầu tư cách đây hơn chục năm, sau mưa lũ, địa phương đã khơi thông đất đá để đảm bảo lưu thông bình thường. Chính quyền địa phương và người dân rất mong muốn được đầu tư cây cầu mới thay thế ngầm tràn này, tuy nhiên, để có căn cứ đề xuất thì cần đánh giá được mức độ hư hỏng. Nhưng việc này rất khó khăn vì nhìn bằng trực quan khi mưa lũ rút thì các phương tiện vẫn qua lại bình thường.
Khảo sát tại các địa phương cho thấy việc đánh giá chất lượng các cây cầu, ngầm tràn sau thiên tai đang gặp rất nhiều thách thức. Phần lớn các đánh giá về hư hỏng cầu đều dựa vào cảm quan hoặc kinh nghiệm của cán bộ địa phương. Tuy nhiên, với những cây cầu có kết cấu ngầm hoặc trụ cầu nằm chìm dưới lòng sông, hồ, việc kiểm tra bằng mắt thường không thể đảm bảo độ chính xác.
Các xã cũng không bố trí được nguồn lực để thuê đơn vị kiểm định chuyên ngành với đầy đủ thiết bị kỹ thuật thực hiện việc đánh giá chuyên sâu. Điều này dẫn đến nguy cơ bỏ sót các hư hại tiềm ẩn bên trong kết cấu cầu, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng và tài sản của người dân khi lưu thông.
Các trụ cầu bị bào mòn bởi dòng chảy, bị vùi lấp bởi đất đá hay kết cấu thép bị rỉ sét là những vấn đề cần được kiểm định kỹ lưỡng bằng các công nghệ hiện đại. Nếu không có sự vào cuộc kịp thời từ các đơn vị kiểm định chuyên nghiệp những cây cầu này sẽ trở thành mối đe dọa tiềm ẩn cho giao thông, đặc biệt là trong mùa mưa lũ tiếp theo.
Trước tình trạng trên, việc rà soát, kiểm tra toàn diện các cây cầu, ngầm tràn sau mưa lũ là yêu cầu cấp thiết để đảm bảo an toàn cho người dân khi tham gia giao thông. Chính quyền địa phương cần phối hợp với các cơ quan chuyên môn, huy động nguồn lực để thực hiện kiểm định, sửa chữa và nâng cấp những cây cầu có nguy cơ mất an toàn.
