Người chép sử bằng hình ảnh và những khoảnh khắc lịch sử trên Quảng trường Ba Đình

Ảnh Nguyễn Bá Khoản sẽ sống mãi với thời gian, bởi người chụp ảnh luôn đứng ở góc nhìn lịch sử. Ông thực sự là một nhà viết sử bằng hình ảnh ở giai đoạn sục sôi của Cách mạng tháng Tám và thời kỳ đầu xây dựng nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa...

“Ảnh Nguyễn Bá Khoản sẽ sống mãi với thời gian, bởi người chụp ảnh luôn đứng ở góc nhìn lịch sử. Ông thực sự là một nhà viết sử bằng hình ảnh ở giai đoạn sục sôi của Cách mạng tháng Tám và thời kỳ đầu xây dựng nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa..." - góc nhìn ấy của nghệ sĩ nhiếp ảnh Hoàng Kim Đáng thực sự “rất trúng” về - nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Bá Khoản - tác giả của hàng ngàn bức ảnh lịch sử cách mạng vô giá.

Trong những bức ảnh đáng giá nhất về Cách mạng tháng Tám và ngày lễ Độc lập tại Quảng trường Ba Đình cách đây 78 năm, không thể không nhắc tới những bức ảnh ghi lại những khoảnh khắc đã đi vào lịch sử: Nhân dân Hà Nội mít tinh trước quảng trường Nhà hát Lớn ngày 17/8/1945 chuẩn bị cho việc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền vào ngày 19/8/1945, cảnh quần chúng Cách mạng tràn vào Phủ Khâm Sai Bắc Kỳ (Bắc Bộ phủ) ngày 19/8/1945, cảnh mít tinh trên quảng trường Nhà hát Lớn ngày 31/8/1945, cảnh nhân dân Hà Nội đón chào giải phóng quân, đồng chí Võ Nguyên Giáp duyệt đơn vị Giải phóng quân tại Hà Nội (8/1946), quảng trường Ba Đình và lễ đài Tuyên ngôn độc lập, cảnh quân Giải phóng - Tự vệ Hà Nội dự lễ Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945 tại quảng trường Ba Đình - Hà Nội, cảnh đường phố Hà Nội sau Cách mạng Tháng Tám 1945 với biểu ngữ “Nước Việt Nam của người Việt Nam”; Hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tướng Trung Hoa Hà Ứng Khâm trước Phủ Toàn quyền tháng 9/1945 (nay là Phủ Chủ tịch), cảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh khai mạc “Tuần lễ vàng” ở trước cửa Nhà hát Lớn Hà Nội, cảnh Thiếu nhi Thủ đô Hà Nội tham gia diễu hành “Ngày cứu đói tại quảng trường Nhà hát Lớn” (tháng 9/1945), hình ảnh ra mắt chính phủ Cách mạng lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (1945)…

Lễ đài Tuyên ngôn độc lập ở Quảng trường Ba Đình, ngày 2/9/1945.

Lễ đài Tuyên ngôn độc lập ở Quảng trường Ba Đình, ngày 2/9/1945.

Và không nhiều người biết rằng, chủ nhân của các bức ảnh ấy, chớp cơ hội vào ống kính rất nhiều những khoảnh khắc một đi không trở lại ấy của dân tộc, chỉ là một con người: nhiếp ảnh gia Nguyễn Bá Khoản. Với lợi thế và kinh nghiệm của một phóng viên ảnh lâu năm (thời điểm cách mạng tháng Tám nổ ra, nhiếp ảnh gia Nguyễn Bá Khoản là phóng viên của báo Cứu Quốc, còn trước đó, ông là phóng viên của nhiều tờ báo: Tin tức, Thời thế, Thời báo), Nguyễn Bá Khoản bám sát các sự kiện xảy ra liên tiếp trong những ngày cuối tháng Tám, đầu tháng 9 lịch sử lúc bấy giờ.

Nhà báo Thọ Cao từng chia sẻ, trong một cuộc gặp gỡ với nhiếp ảnh gia Nguyễn Bá Khoản, ông đã hỏi nhiếp ảnh gia về bức ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập, nhiếp ảnh gia kể rằng: Chiều 2/9/1945, nghe Tổng biên tập Báo Cứu quốc là đồng chí Xuân Thủy dặn dò xong, ông xách chiếc máy ảnh cũ lên vườn hoa Ba Đình vào trước giờ khai mạc. Sau Lễ chào cờ, Chủ tịch Hồ Chí Minh trịnh trọng đọc Tuyên ngôn độc lập trước một biển người, một rừng cờ đỏ sao vàng. Ông Khoản chọn chỗ đứng, xoay các góc độ, lựa ánh sáng - hồi ấy chưa có ống kính tê-lê và ghi được hình ảnh vị Chủ tịch nước đầu tiên giữa khung cảnh hùng tráng một ngày lịch sử trọng đại của dân tộc. Bình tĩnh, tự tin, ông bấm liền mấy kiểu với những tốc độ khác nhau. Ngoài bức ảnh lịch sử ấy, ông còn bấm được nhiều kiểu khác như đội danh dự bảo vệ lễ đài, các đoàn thể... Chiều hôm ấy, phim được tráng ngay, ảnh được in thành nhiều bức.

Đoàn chiến sĩ Giải phóng quân do ông Đàm Quang Trung dẫn đầu tại Hà Nội, ngày 2/9/1945.

Đoàn chiến sĩ Giải phóng quân do ông Đàm Quang Trung dẫn đầu tại Hà Nội, ngày 2/9/1945.

Điều thực sự đáng khâm phục về Nguyễn Bá Khoản cũng là may mắn lớn cho nhiếp ảnh Việt Nam là gia tài những bức ảnh quý của ông không chỉ là những bức ảnh về Cách mạng tháng Tám, và ngày lễ Độc lập tại Quảng trường Ba Đình. Với hơn 60 năm cầm máy, ông để lại di sản ảnh tư liệu thật đồ sộ. Chỉ riêng số ảnh ông và gia đình hiến tặng cho Viện Bảo tàng Cách mạng Việt Nam (tính tới thời điểm năm 2017) đã là 4.000 phim gốc và 2.700 bức ảnh. Đó là chưa kể 5 vạn phim của ông được gia đình lưu giữ và đã, đang tiếp tục chọn lọc hiến tặng.

Đúng với những gì bạn bè, đồng nghiệp thường gọi về ông - “người viết sử bằng hình ảnh”, kho ảnh của ông chụp như cuộn phim dài về nhiều giai đoạn quan trọng trong lịch sử đất nước, từ “Cao trào Cách mạng Việt Nam 1936 - 1939”, “Cách mạng Tháng Tám và Bác Hồ năm 1945 - 1946”; “Phong trào Nam Tiến, 1945” cho đến giai đoạn “Toàn quốc kháng chiến ở thủ đô Hà Nội, 1946 - 1947”…

Giải phóng quân dự lễ Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2/9/1945.

Giải phóng quân dự lễ Độc lập tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2/9/1945.

Những khoảnh khắc lịch sử hiện rõ trong ảnh Nguyễn Bá Khoản ở bất cứ giai đoạn lịch sử nào cũng tươi rói chất liệu cuộc sống, hừng hực khí thế chiến đấu kiên cường, bởi ông cũng anh dũng xông pha trận mạc, áp sát bộ đội ta chiến đấu, tải thương, tổ chức lễ truy điệu đồng đội ngay tại mặt trận, ghi lại hình ảnh bộ đội ta dùng chiến thuật nghi binh ghìm chân địch và ông cũng đồng cam cộng khổ, sẵn sàng hi sinh cùng đồng đội… Ảnh Nguyễn Bá Khoản sẽ sống mãi với thời gian, bởi người chụp ảnh luôn đứng ở góc nhìn lịch sử. Ông thực sự là một nhà viết sử bằng hình ảnh ở giai đoạn sục sôi của Cách mạng tháng Tám và thời kỳ đầu xây dựng nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa...” - đó là những dòng viết nhà nhiếp ảnh Hoàng Kim Đáng dành tặng cho đồng nghiệp kì cựu của mình - nhiếp ảnh gia Nguyễn Bá Khoản.

Nhà báo và Công luận

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Tiếng sáo mũi của người Xá Phó

Tiếng sáo mũi của người Xá Phó

Bên những triền núi xanh bạt ngàn tại xã Châu Quế, có thứ âm thanh không thuộc về gió, không thuộc về tiếng suối, mà là tiếng sáo “cúc kẹ” - loại nhạc cụ kỳ lạ chỉ cất lên khi người nghệ nhân truyền hơi thở qua lỗ mũi, thay vì dùng miệng thổi như cây sáo thông thường. Âm sắc ấy vừa trầm, vừa bổng, vừa da diết như tiếng gọi của đại ngàn, mang theo hồn cốt văn hóa của người Xá Phó, lặng lẽ vượt thời gian nối tiếp từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Khiêu vũ thể thao sân chơi bổ ích, hấp dẫn

Khiêu vũ thể thao sân chơi bổ ích, hấp dẫn

Cùng với sự phát triển của xã hội, khiêu vũ thể thao dần trở thành sân chơi phổ biến trong xã hội. Hiện nay, trên địa bàn các xã, phường phía Bắc của tỉnh có trên 20 câu lạc bộ (CLB) khiêu vũ thể thao, góp phần rèn luyện sức khỏe, kết nối đam mê cho các thành viên ở mọi lứa tuổi.

Bảo tồn văn hóa người Xá Phó ở xã Châu Quế

Bảo tồn văn hóa người Xá Phó ở xã Châu Quế

Nằm xen giữa cánh rừng quế xanh ngát, thôn Nhầy và thôn Đồng Tâm (xã Châu Quế, tỉnh Lào Cai) là nơi cư trú lâu đời của đồng bào dân tộc Xá Phó (còn gọi là Phù Lá) với những nét văn hóa đặc sắc, độc đáo và giàu bản sắc. Trong dòng chảy hội nhập và phát triển, được sự quan tâm của Nhà nước, chính quyền xã Châu Quế và người dân nơi đây đang nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống quý báu đó.

Quan tâm bảo tồn lễ Cấp sắc của người Dao đỏ

Quan tâm bảo tồn lễ Cấp sắc của người Dao đỏ

Xã Hợp Thành vừa tổ chức tập huấn chuyên sâu về nghi lễ Cấp sắc - di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thu hút sự quan tâm của đông đảo đồng bào dân tộc Dao đỏ. Hoạt động này không chỉ là nỗ lực bảo tồn đơn thuần, mà còn là khát vọng của xã Hợp Thành, dùng sức mạnh của truyền thống để giáo dục con người, phát huy giá trị văn hóa dân tộc, từ đó xây dựng đời sống mới, phát triển kinh tế bền vững.

Giữ lửa vòng xòe của dân tộc Hà Nhì

Giữ lửa vòng xòe của dân tộc Hà Nhì

Những điệu xòe giữa núi rừng Tây Bắc đến hôm nay vẫn hiện diện trong đời sống của bản làng, như mạch nguồn văn hóa bền bỉ. Không chữ viết, trải bao cuộc thiên di, người Hà Nhì vẫn giữ được kho tàng nghệ thuật đặc sắc, mà nổi bật là múa xòe, điệu múa kết tụ tinh thần cộng đồng, niềm vui lao động và khát vọng mùa màng yên ấm.

Phim Mưa đỏ đoạt Bông sen Vàng

Phim Mưa đỏ đoạt Bông sen Vàng

Tối 25/11, Lễ bế mạc và trao giải Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 24 được diễn ra tại Nhà hát Quân đội phía nam, Thành phố Hồ Chí Minh. Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đến dự.

Việt Nam lọt top 10 quốc gia có doanh thu digital cao nhất tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Việt Nam lọt top 10 quốc gia có doanh thu digital cao nhất tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Liên minh Quốc tế các Hiệp hội những Nhà Soạn nhạc và Lời (CISAC) vừa công bố Báo cáo Doanh thu toàn cầu về Quyền tác giả năm 2025. Theo đó, Việt Nam thuộc nhóm 10 quốc gia có doanh thu từ lĩnh vực số cao nhất tại châu Á - Thái Bình Dương, đạt 12 triệu euro trong năm 2024 và đứng thứ 8 trong khu vực.

Sứ mệnh "gác cửa" kho thuốc quý

Sứ mệnh "gác cửa" kho thuốc quý

Người Dao đỏ sở hữu những tri thức quan trọng về nam dược quý giá trao truyền qua nhiều thế hệ. Ý thức giữ gìn tri thức này luôn được các thành viên trong cộng đồng đặt lên hàng đầu bởi giá trị kinh tế dược liệu đem lại. Khai thác đi đôi với bảo tồn được người Dao đỏ coi là "sứ mệnh" của họ.

“Lúng liếng non cao” – show thời trang tôn vinh văn hóa vùng cao Tây Bắc

“Lúng liếng non cao” – show thời trang tôn vinh văn hóa vùng cao Tây Bắc

Tối 23/11, show thời trang với chủ đề “Lúng liếng non cao” trong khuôn khổ Festival sông Hồng – Lào Cai 2025 diễn ra tại quảng trường Đinh Lễ (phường Lào Cai), thu hút đông đảo người dân và du khách tham dự. Sự kiện nghệ thuật đặc sắc này kết hợp hài hòa giữa bản sắc văn hóa truyền thống và hiện đại, mang đến không gian trình diễn đầy màu sắc và cảm xúc cho khán giả.

Độc đáo kho tàng di sản văn hóa Lào Cai

Nhân ngày Di sản văn hóa Việt Nam 23/11: Độc đáo kho tàng di sản văn hóa Lào Cai

Với 56 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 3 di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, Lào Cai là một trong những tỉnh dẫn đầu cả nước về số lượng di sản văn hóa phi vật thể. Di sản văn hóa phong phú góp phần bồi đắp tâm hồn đồng bào các dân tộc - cũng là "mỏ vàng" trong phát triển du lịch địa phương.

fb yt zl tw