LCĐT - Từ Yên Sơn, Long Phúc, Long Khánh đến Xuân Hòa, Tân Dương, Vĩnh Yên… những năm gần đây, màu xanh của cây quế dần thay thế nhiều cây trồng khác phủ xanh khắp các triền đồi. Cây quế mang lại no ấm, trở thành cây làm giàu cho nhiều hộ nông dân Bảo Yên.
Cảm nhận niềm vui của người dân bao năm loay hoay với bài toán trồng cây gì, đầu ra sản phẩm ra sao, anh Bùi Ngọc San, Giám đốc Công ty Sơn Hải - người mà nông dân vẫn quen gọi thân mật là ông giám đốc quế, tâm sự, điều làm anh hạnh phúc nhất là công việc kinh doanh của mình giúp ích được cho nhiều bà con.
Những ngày cuối năm, Giám đốc San đi lại như con thoi, tất bật tìm kiếm những đơn hàng mới và chuẩn bị kế hoạch mở rộng sản xuất cho năm sau. Phải khó khăn lắm chúng tôi mới hẹn gặp được anh tại Nhà máy chiết xuất tinh dầu quế. Trong khu nhà máy, cành, lá quế được chở đến từ khắp các xã trên địa bàn huyện Bảo Yên chất cao như núi, hơn 30 công nhân đang vận hành hai dây chuyền cho ra những giọt tinh dầu hảo hạng, xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới. Để tạo ra tinh dầu quế, cành, lá, ngọn quế được thu mua ngay sau khi bà con chặt hạ, tỉa thưa cây. Nguyên liệu sau khi băm nhỏ sẽ được đưa vào hệ thống nồi hơi, sau đó được điều khiển hoàn toàn bằng máy, kiểm soát vận hành theo đúng quy trình để tạo ra các mẻ tinh dầu đảm bảo chất lượng. Toàn bộ nguyên liệu sau chiết xuất được sử dụng làm nhiên liệu đốt cho nhà máy, hạn chế việc đổ thải ra môi trường, lại tiết kiệm chi phí chất đốt.
 |
| Anh San giới thiệu dây chuyền chiết xuất tinh dầu quế. |
Tạm hài lòng với cơ ngơi được gây dựng sau 3 năm, anh San tâm sự, mình luôn tâm niệm dẫu có kinh doanh thì cũng phải làm công việc gì đó tạo ra giá trị cho mình và cho xã hội. Điều này không dễ, nhất là trong thương trường đầy cạnh tranh như hiện nay, nhưng khi đã tìm được hướng đi đúng và công việc phù hợp thì không có gì là không thể. Nhà máy chiết xuất tinh dầu quế này đã cho mình tất cả, đó là một công việc yêu thích và giúp ích được cho nhiều nông dân.
Kể về câu chuyện gắn bó với cây quế Bảo Yên và thành công như ngày hôm nay, anh San bảo đó là chặng đường dài và thực sự là một cơ duyên của mình với người trồng quế Bảo Yên. Giám đốc Bùi Ngọc San là người đất mỏ chính hiệu, anh sinh ra và lớn lên tại Quảng Ninh và đã có chỗ đứng nhất định tại quê nhà trong hoạt động kinh doanh vận tải. Giữa lúc công việc kinh doanh đang thuận buồm xuôi gió, năm 2009, anh đã có một quyết định táo bạo khiến bạn bè và người thân cũng ngỡ ngàng đó là rẽ ngang làm nông nghiệp khi chung vốn đầu tư một nhà máy chiết xuất tinh dầu quế tại Văn Yên (Yên Bái). “Khi kinh tế gia đình không còn khó khăn, tôi chỉ nghĩ mình phải làm một công việc gì đó thực sự tâm huyết, dẫu có thất bại thì sau này nhìn lại mình cũng không có gì phải hối tiếc” - anh San chia sẻ.
Làm việc với đối tác tại Văn Yên, anh tự mày mò học hỏi và dần dần làm chủ công nghệ chiết xuất tinh dầu quế. Năm 2013, anh quyết định lên Lào Cai để khai thác vùng nguyên liệu mới. “Tôi muốn tự mình làm một điều gì đó ở vùng đất mới” - anh tâm sự. Khi ấy ở Lào Cai cây quế chưa phát triển mạnh như bây giờ, hầu hết người dân chỉ trồng quế để khai thác vỏ. Cả tỉnh chỉ có hai cơ sở chiết xuất tinh dầu quế quy mô nhỏ tại Bảo Thắng. Niềm tin cây quế sẽ là cây trồng chủ lực trong thời gian tới càng khiến anh phải quyết tâm xây dựng một nhà máy chiết xuất tinh dầu quế tại Lào Cai, vấn đề còn lại là đặt nhà máy ở vị trí nào cho phù hợp bởi đây có thể là yếu tố quyết định đến thành bại trong hoạt động sau này. Anh bỏ hàng tháng trời thuê người địa phương đưa đi khảo sát nhiều vị trí ở Bảo Nhai, Xuân Quang, Nậm Tha… và cuối cùng quyết định đặt nhà máy tại xã Tân Dương như hiện nay. Bây giờ nhìn lại anh vẫn tự hào khoe không ngờ mình lại được huyện ưu tiên cho vị trí đẹp và thuận tiện đến vậy. Nhà máy trên khu đất như một “bán đảo” được ôm trọn bởi dòng sông Chảy, lại có Quốc lộ 279 chạy qua. Anh San bảo, huyện Bảo Yên rất quan tâm đến doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, có lẽ vì thế mà tôi đã được nhận một vị trí vô cùng thuận lợi.
Những ngày nhà máy đầu tư xây dựng cơ bản cũng là năm tháng gian nan nhất, để đẩy nhanh tiến độ, sau khi được huyện sắp xếp vị trí phải bắt tay ngay vào san gạt mặt bằng. Tuy nhiên, thời điểm đó đúng vào mùa mưa, những cơn mưa rào kéo dài hết ngày này qua ngày khác khiến việc thi công rất khó khăn. Trời đất mù mịt, mặt bằng nhà máy tương lai vẫn um tùm cây cối, bạn bè và người thân lo lắng cho anh bảo hay là có điềm gì chẳng lành và khuyên anh nên nghĩ lại. Khó khăn chồng chất nhưng vẫn không làm anh chùn bước. Thời gian trôi qua, công việc dần đi vào guồng, sau cơn mưa, trời bắt đầu hửng nắng, mặt bằng được san gạt xong cũng là lúc anh khẩn trương lắp đặt nhà xưởng và dây chuyền sản xuất. Lúc này một nỗi lo mới lại đến đó là nguồn nguyên liệu chưa ổn định do diện tích trồng quế còn ít, thêm vào đó bà con chưa tin tưởng để bán quế cho doanh nghiệp mà họ chưa biết từ đâu đến. Giám đốc San lại cất công đến các xã phối hợp với chính quyền địa phương vận động người dân mở rộng diện tích trồng quế để cung cấp nguyên liệu cho nhà máy, đồng thời cam kết thu mua theo giá thị trường cho người dân. Những nút thắt dần được tháo gỡ, hoạt động của nhà máy dần đi vào ổn định, chất lượng tinh dầu được chiết xuất từ những cây quế Bảo Yên không thua kém bất cứ nơi nào và được các đối tác xuất khẩu đánh giá cao. Tinh dầu quế Bảo Yên được thu hoạch chủ yếu vào 2 mùa trong năm, là vụ hè (từ tháng 4 đến tháng 7) và vụ đông (từ tháng 9 đến tháng 11). Chất lượng tinh dầu ở mỗi vụ thường khác nhau. Vụ hè, tinh dầu thu được với số lượng nhiều và có mùi gần với mùi quế nhưng dễ bị bay, trong khi đó, vào vụ đông, sản lượng tinh dầu thu được ít hơn nhưng đặc, mùi và màu cũng đậm hơn. Nếu như trước đây, nhà máy chỉ hoạt động theo vụ thu hoạch thì nay đã có thể hoạt động quanh năm nhờ nguồn nguyên liệu dồi dào. Với dây chuyền thứ hai vừa đưa vào vận hành, đến nay anh San đã đầu tư vào nhà máy gần 20 tỷ đồng. Anh cho biết, dây chuyền mới này mình tự nghiên cứu và đang thử nghiệm cải tiến nhiều chi tiết so với dây chuyền cũ để cho tỷ lệ tinh dầu cao hơn, nếu thành công sẽ là cơ sở để lắp đặt thêm các dây chuyền khác trong tương lai.
Từ khi Nhà máy chiết xuất tinh dầu quế đi vào hoạt động, diện tích trồng quế trên địa bàn huyện Bảo Yên liên tục được mở rộng, tạo ra một bước đột phát trong phát triển kinh tế rừng nơi đây. Mối liên kết với doanh nghiệp ngày càng bền chặt giúp nông dân yên tâm sản xuất. Các xã có diện tích trồng quế lớn như Yên Sơn, Xuân Hòa, Vĩnh Yên liên tục vượt kế hoạch trồng rừng đề ra. Nếu như cách đây 3 - 4 năm, khi chưa có nhà máy, diện tích trồng quế của cả huyện chỉ chưa đến 5.000 ha, thì nay đã có khoảng 17.000 ha, quy hoạch của huyện đến hết năm 2020 diện tích này sẽ tăng lên thành 20.000 ha. Với mức giá ổn định như hiện tại, tới năm 2025 thì 20.000 ha quế cho thu đại trà sẽ mang về khoảng 800 - 1.000 tỷ đồng mỗi năm.
Sau thành công của Nhà máy chiết xuất tinh dầu quế, Công ty Sơn Hải tiếp tục phối hợp với huyện Bảo Yên phát triển vùng nguyên liệu và xây dựng Nhà máy chiết xuất tinh dầu sả. Đây cũng là 1 trong 5 loại cây được huyện Bảo Yên xác định chỉ đạo thực hiện trong những năm tới nhằm tái cơ cấu ngành nông nghiệp huyện. Anh San tâm sự, nhiều nước trên thế giới vẫn có nhu cầu lớn đối với các sản phẩm tinh dầu, nếu tiếp tục đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng tinh dầu quế và tới đây là sả để tiếp cận nhiều thị trường khó tính thì giá trị các loại cây này ở Bảo Yên sẽ còn cao hơn nữa. Khi ấy, tham vọng đưa Bảo Yên trở thành vùng quế, sả lớn của khu vực không phải là xa vời.
