Phát biểu khai mạc tại hội thảo, Cục trưởng Cục Thống kê, Bộ Tài chính, Nguyễn Thị Hương cho biết, Việt Nam đã có một bước tiến quan trọng trong hành trình xây dựng hệ thống dữ liệu toàn diện, minh bạch và lấy con người làm trung tâm, khi chính thức công bố Báo cáo Quốc gia đầu tiên về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021 – 2024.
Báo cáo được xây dựng trên cơ sở nguồn dữ liệu đăng ký khai sinh, khai tử và kết hôn để phân tích thực trạng đăng ký khai sinh, khai tử, kết hôn cũng như các chỉ tiêu thống kê quan trọng liên quan đến mức sinh, mức chết và tình trạng hôn nhân. Báo cáo được xây dựng trên nguyên tắc lấy người dân làm trung tâm, đảm bảo mọi cá nhân - kể cả những người thuộc nhóm dễ bị tổn thương nhất - đều được ghi nhận các sự kiện hộ tịch một cách bình đẳng, đầy đủ và kịp thời.
"Đây sẽ là tài liệu tham khảo quan trọng đối với Chính phủ, các cơ quan quản lý nhà nước và người dùng tin trong các hoạt động sử dụng, quản lý và khai thác dữ liệu hộ tịch”, bà Nguyễn Thị Hương nhấn mạnh.
Ông Matt Jackson, Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam cho biết, khi được thu thập chính xác, dữ liệu giúp chúng ta hiểu được chính sách nào đang phát huy hiệu quả, ai còn đang bị bỏ sót, và chúng ta cần làm gì để xây dựng một hệ thống dữ liệu bao trùm hơn cho tất cả mọi người. UNFPA sẽ tiếp tục nỗ lực để đảm bảo rằng mỗi người đều được ghi nhận và mọi cuộc sống đều quan trọng.
Công bố Báo cáo quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021-2024, bà Nguyễn Thanh Mai, Phó Trưởng ban Thống kê dân số và Lao động, Cục Thống kê cho biết, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong đăng ký khai sinh; trong đó, tỷ lệ khai sinh đúng hạn (trong vòng 60 ngày tính từ lúc sinh ra) tăng đều qua từng năm và đạt 84,9% vào năm 2024. Tuy nhiên, tình trạng đăng ký khai sinh muộn vẫn còn phổ biến ở một số nhóm dân tộc thiểu số, lên tới 56%. Tương tự như khai sinh, số trường hợp đăng ký khai tử đúng hạn (trong vòng 15 ngày sau khi mất) chiếm tỷ trọng cao đạt 69,3% vào năm 2024, tuy nhiên tình trạng khai tử muộn vẫn phổ biến ở các vùng dân tộc thiểu số, có dân tộc lên tới gần 80%.
Báo cáo cũng đưa ra các phát hiện quan trọng về xu hướng sinh, tử và kết hôn. Tổng tỷ suất sinh đang giảm và thấp hơn mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ. Trong khi đó, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn tồn tại và kéo dài trong nhiều năm vượt xa mức cân bằng là 104–106 bé trai/100 bé gái. Tình trạng này diễn ra phổ biến ở các tỉnh khu vực phía Bắc mà điển hình là Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên và Bắc Giang…
Theo Cục Thống kê, lần đầu tiên, Việt Nam có thể sử dụng dữ liệu hộ tịch hoàn chỉnh và cập nhật để thực hiện phân tích thống kê sinh, tử và kết hôn trên phạm vi cả nước. Đây là một dấu mốc rất quan trọng. Kết quả cũng cho thấy vẫn còn sự chênh lệch giữa các nhóm dân tộc và vùng miền trong công tác đăng ký hộ tịch.
Tuy vậy, các kết quả phân tích cũng đồng thời khẳng định rằng đầu tư của Chính phủ vào chuyển đổi số trong hệ thống đăng ký hộ tịch đang mang lại hiệu quả. Trong thời gian tới, sẽ nâng cao tính kịp thời và độ chính xác của dữ liệu sẽ là yếu tố then chốt để mọi người đều được phản ánh trong hệ thống dữ liệu, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau.
Ông Nhâm Ngọc Hiển, Phó Cục trưởng, Cục Hành chính tư pháp, Bộ Tư pháp cho biết, cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc không chỉ đơn thuần là kho lưu trữ thông tin số hóa mà còn là thành phần hạ tầng cốt lõi, đóng vai trò nền tảng trong chiến lược chuyển đổi số quốc gia và xây dựng Chính phủ điện tử, tiến tới Chính phủ số tại Việt Nam.
"Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc còn được xem là một trong những cơ sở dữ liệu gốc, cung cấp thông tin đầu vào quan trọng, chính xác và kịp thời về các sự kiện hộ tịch cơ bản của công dân, phục vụ hiệu quả công tác quản lý nhà nước, hoạch định chính sách kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh - quốc phòng và quyền cơ bản của công dân”, ông Hiển nhấn mạnh.
Trong thời gian tới, báo cáo khuyến nghị tiếp tục đầu tư nâng cấp công nghệ cho hệ thống đăng ký hộ tịch điện tử quốc gia, tăng cường tập huấn cho cán bộ đăng ký cơ sở và đẩy mạnh tiếp cận tới các nhóm yếu thế. Việc tích hợp sâu hơn với các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân số, y tế và giáo dục cũng là điều cần thiết để phát huy tối đa lợi ích của dữ liệu hộ tịch.
"Khi Việt Nam đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số và chuẩn bị cho những thay đổi dân số trong tương lai, hệ thống đăng ký hộ tịch và thống kê dân số sẽ tiếp tục đóng vai trò nền tảng cho một nền quản trị hiệu quả, đảm bảo quyền con người và phát triển toàn diện”, bà Thanh Mai cho hay.
(Theo VOV)
