![]() |
LCĐT - Nón lá cọ (tiếng Tày là chúp cọ) là vật dụng quen thuộc, nét văn hoá độc đáo của người Tày xã Bản Liền, huyện Bắc Hà. Giữa những đổi thay của cuộc sống, những người phụ nữ Bản Liền vẫn cần mẫn giữ cho chiếc nón truyền thống của dân tộc mình vẹn nguyên giá trị. |
![]() |
Không biết tự bao giờ cây cọ đã gắn bó với đời sống đồng bào Tày xã Bản Liền. Chỉ biết cọ tồn tại như một lẽ tự nhiên, lá dùng để lợp mái cho những nếp nhà người Tày và được phụ nữ nơi đây khéo léo đan thành những chiếc nón che mưa, che nắng. Theo kinh nghiệm, lá cọ được chọn để làm nón phải là lá bánh tẻ, có tán lá to vừa đủ, sau đó được mang phơi héo để dễ tạo hình. |
![]() |
Khác với nón của người Kinh được ghép từ những mảnh lá nhỏ (từ cây nón) đã được phơi và làm cho trắng muốt, nón lá của người Tày ở Bản Liền được làm từ 2 tàu lá cọ nguyên bản. Người làm nón phải khéo léo bẻ cuống sao cho 2 chiếc lá ráp khít vào nhau rồi khâu lại. |
![]() |
Tre được chọn để làm nón cũng phải là những cây bánh tẻ mọc được 1 năm, có đốt dài khoảng 60 cm trở lên để đạt độ dẻo nhất định, dễ tạo hình. |
![]() |
Tre sau khi được chẻ nhỏ thành thanh, người làm nón sẽ khéo léo uốn thành các hình tròn với kích cỡ khác nhau, sau đó buộc cố định bằng sợi giang. |
![]() |
Mỗi chiếc nón gồm hai phần: Phần ngoài được xếp theo hình chóp gồm 2 tàu lá cọ ghép vào nhau, phần bên trong là những thanh tre được uốn tròn nhiều kích cỡ khác nhau để tạo khung. |
![]() |
Phần lá cọ thừa được khéo léo cắt gọn cho vừa với độ dài của nón. |
![]() |
Mặc dù không quá cầu kỳ và tinh xảo nhưng để tạo ra một chiếc nón vẫn cần rất nhiều công đoạn. Công đoạn quan trọng cuối cùng làm nên chiếc nón là lợp và khâu nón. Chỉ khâu nón là những sợi cước nhỏ trong suốt. Khi khâu đòi hỏi người làm phải tinh mắt sao cho các mũi kim bám sát khung, khâu đều nhau. |
![]() |
Việc làm nón lá cọ chủ yếu được phụ nữ Tày thực hiện vào thời gian rảnh rỗi. Nón sau khi được làm sẽ được bán tại phiên chợ thứ Năm hàng tuần tại xã Bản Liền với giá từ 80.000 đồng đến 120.000 đồng mỗi chiếc. Hội Phụ nữ xã đã vận động chị em phụ nữ duy trì nghề, trước là để tăng thu nhập, sau là hướng tới khôi phục nghề truyền thống. |
![]() |
Để bảo tồn nghề làm "chúp cọ", các nghệ nhân đã tới tận trường học để truyền dạy cho học sinh. Trong ảnh: Nghệ nhân làm nón Vàng Thị Niêu đang dạy học sinh THCS của các xã Tà Chải, Bản Phố, Tả Van Chư, Bảo Nhai, Bản Cái, Cốc Ly (huyện Bắc Hà) làm nón lá cọ. |
![]() |
Theo truyền thống, khi các cô gái Tày về nhà chồng thì ngoài lễ vật cưới hỏi còn có thêm chiếc nón lá cọ. Chiếc nón thể hiện sự khéo léo của người con gái và ngụ ý ước mong cuộc sống hạnh phúc đến khi "đầu bạc răng long". Những năm gần đây, du lịch cộng đồng ở xã Bản Liền được đánh thức tiềm năng và đang trên đà phát triển. Chính vì vậy, nón lá cọ không chỉ phục vụ nhu cầu của người dân địa phương mà dần trở thành sản phẩm làm quà lưu niệm mang giá trị bản sắc văn hóa đối với du khách. Đây sẽ là điều kiện thuận lợi để sản phẩm nón lá cọ của người Tày ở Bản Liền có cơ hội được quảng bá rộng rãi hơn, đồng thời tiếp thêm động lực để những hội viên phụ nữ nơi đây kiên trì gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của dân tộc. |
![[Ảnh] Tình cảm của nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương với tỉnh Lào Cai](https://cdn.baolaocai.vn/images/780c274b7ee7f540e6d26b39045e287d17a8c9b568262d1e77ee8d661db4b567ff56cde39a4d91979170c8a368ecc33b5ee203fe75485b039034912d3bc3ecbcc2309e0ce111fed46585e7e89f7792094fba47ce2953edbdd496ca13ab7d43c411ec02925ab42b4ad95b7b960d730034/chu-tich-nuoc-chup-anh-cung-cac-chau-thieu-nhi-quang-kim-5486.jpg.webp)
Ý kiến bạn đọc
Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu