Đội ngũ biên kịch trẻ: Đông nhưng nghiệp dư?

Lâu nay, kịch bản luôn được coi là khâu yếu nhất của phim Việt. Nghịch lý là đội ngũ biên kịch, trong đó có đội ngũ biên kịch trẻ rất đông đảo, song chất lượng kịch bản luôn là điều khiến giới làm phim đau đầu.

NSND Đoàn Dũng từng chất vấn thế hệ làm phim hiện nay: Tại sao phim ảnh của nước bạn luôn hấp dẫn hơn chúng ta trong khi điều kiện sản xuất lẫn thực lực diễn viên của chúng ta không hề thua kém? Có lẽ ai cũng trả lời được câu hỏi ấy. Đạo diễn Việt Linh ví kịch bản như tấm bản đồ còn hiện trạng điện ảnh của nước nhà giống như cơ sở hạ tầng và phương tiện giao thông. "Chúng ta có đường sá rộng rãi, chúng ta có ô tô, máy bay hiện đại. Nhưng vì thiếu kịch bản - thiếu tấm bản đồ, nên mọi thứ trở nên loạn xạ, chúng ta cứ chạy lạc đường hoài" - bà than thở.

Dễ nhận thấy những năm gần đây, số phim điện ảnh Việt Nam tăng lên đáng kể. Từ 10 phim trong một năm và chủ yếu tập trung vào dịp lễ Tết, đến nay phim Việt đã tăng lên trung bình 50 phim, xuất hiện đều đặn từ đầu năm đến cuối năm.

Ngoài các nhà làm phim tư nhân nở rộ thì sự xuất hiện của nhiều rạp chiếu có quy mô lớn, trang thiết bị hiện đại cũng giúp nền điện ảnh trong nước vươn mình. Tuy nhiên, niềm vui này không trọn vẹn bởi số phim có kịch bản thuần Việt tươi mới, sáng tạo vô cùng ít ỏi. Đa phần vẫn là phim remake (làm lại) kịch bản ăn khách của nước ngoài, hoặc chuyển thể từ tác phẩm văn học, sân khấu nổi tiếng.

Thiếu kịch bản, điện ảnh Việt vẫn chuộng remake kịch bản phim ngoại. (Trong ảnh: Phim "Anh thầy ngôi sao" chuyển thể từ kịch bản gốc của Hàn Quốc).
Thiếu kịch bản, điện ảnh Việt vẫn chuộng remake kịch bản phim ngoại. (Trong ảnh: Phim "Anh thầy ngôi sao" chuyển thể từ kịch bản gốc của Hàn Quốc).

Khi remake "Ngoại già tuổi 20" của Hàn Quốc thành phiên bản Việt mang tên "Em là bà nội của anh", đạo diễn Phan Gia Nhật Linh thẳng thắn: "Kịch bản thuần Việt không thiếu. Nhưng tại sao tôi phải lựa chọn một kịch bản được gọi là thuần Việt nhưng lại hời hợt, dễ dãi, kém chất lượng trong khi kịch bản "Ngoại già tuổi 20" thú vị và đầy nhân văn như thế?".

Nhà sản xuất, diễn viên Trương Ngọc Ánh cũng thừa nhận, dù nhận hàng trăm kịch bản mỗi năm nhưng hãng phim của chị rất khó tìm được một kịch bản hay để quay dù bản thân chị rất ưu ái "hàng nhà". Rõ ràng, đa số các bộ phim được triển khai từ kịch bản thuần Việt thường bị kêu ca về chất lượng. "Biết chết liền", "Bụi đời Chợ Lớn", "Tấm Cám - Chuyện chưa kể", "Trạng Quỳnh", "Nắng"... vấp vô số "sạn", nội dung rời rạc, không logic.

Phim nước ta thường lâm vào tình trạng "đầu voi đuôi chuột", càng về cuối thì nội dung càng đuối, tình huống lủng củng, phi lý. Thông điệp của các phim này cũng không có sức nặng, không thuyết phục được người xem. Theo nhà phê bình, PGS.TS Trần Luân Kim, nếu trước đây, phim Việt chuộng hài nhảm thì bây giờ tiếng cười trong phim đã duyên dáng hơn.

Tuy vậy, tiếng cười ấy vẫn chưa có chiều sâu thâm thúy. Nên dù số kịch bản trên giấy khá lớn nhưng tìm ra một kịch bản chất lượng để dựng thành phim là cả một thách thức. Các kịch bản thuần Việt hiện nay chỉ dừng ở mức tạm dùng được chứ không thể nói là xuất sắc. Muốn triển khai, nhà sản xuất và đạo diễn phải thêm mắm dặm muối đủ kiểu.

Để an toàn, các nhà sản xuất, đạo diễn tìm đến nguồn kịch bản ngoại hoặc chuyển thể tác phẩm văn học như trường hợp của Trương Ngọc Ánh, Phan Gia Nhật Linh. Số khác như đạo diễn Charlie Nguyễn, Đức Thịnh, Thanh Sơn… thì kiêm luôn biên kịch. Nhưng tất cả chỉ là giải pháp tạm thời. Đội ngũ biên kịch giỏi là yêu cầu cấp bách nếu muốn nền điện ảnh phát triển bền vững.

Nhằm khắc phục tình trạng khan hiếm kịch bản thuần Việt chất lượng và đào tạo nguồn nhân lực biên kịch kế cận, nhiều cuộc thi viết kịch bản ra đời. Được chú ý nhất hiện nay có cuộc thi "Nhà biên kịch tài năng". Cuộc thi này vừa khép lại vào cuối tháng 9 với giải nhất thuộc về Nguyễn Tấn Nhật với kịch bản "Phi vụ xác chết".  Ngoài ra còn có chương trình "Gặp gỡ mùa thu" - cầu nối để nhà sản xuất tìm kiếm các kịch bản mới từ các tác giả trẻ; một số hoạt động đào tạo biên kịch ở  Trung tâm Hỗ trợ phát triển tài năng điện ảnh, Xinê House…

 Thông qua các cuộc thi này, giới chuyên môn dễ dàng nhận thấy lực lượng biên kịch trẻ rất đông đảo. Trong họ ăm ắp đầy ý tưởng, sức sáng tạo và lòng nhiệt huyết. Trải qua 3 mùa giải, cuộc thi "Nhà biên kịch tài năng" đã nhận được số lượng bài dự thi lên tới hơn 12.000 ý tưởng. Nhiều kịch bản khai thác yếu tố mới lạ như siêu thực, kỳ ảo như "Gia vị nhân gian", "Tôi đến từ biển khơi"…

Thế nhưng, điều họ vấp phải là thiếu vốn sống, kiến thức và trình độ chuyên môn. Nếu là dân được đào tạo chính quy thì họ cũng nặng nề lý thuyết, ít có cơ hội cọ xát, va chạm thực tiễn nên kịch bản mang cái nhìn chủ quan, thiếu hơi thở cuộc sống.

Trong một buổi trò chuyện cùng đạo diễn Charlie Nguyễn tại một trường đại học, có rất nhiều ý tưởng làm phim táo bạo của sinh viên được đưa ra. Song các bạn đều loay hoay không biết triển khai nó thế nào để sắp xếp mạch truyện lôi cuốn. "Vì yếu về cấu trúc, thiếu kinh nghiệm nên có khi phát triển kịch bản cả năm trời, họ vẫn không thể viết xong.

Muốn trở thành một biên kịch chuyên nghiệp, họ phải có gần chục năm trau dồi kinh nghiệm với gần chục kịch bản. Song, phần lớn người trẻ hiện nay khi 2, 3 kịch bản đầu tiên bị từ chối thì đã chóng nản" - đạo diễn Charlie Nguyễn nói.

Nhìn lại đội ngũ biên kịch nước ta, dù đông đảo nhưng số người thành danh chỉ đếm trên đầu ngón tay. Đa số họ vô danh, làm việc theo nhóm nên các kịch bản chắp vá, vay mượn. Nhà biên kịch Thanh Hương cho hay, tình trạng ăn xổi cũng khiến phim Việt ít gặt hái thành công. Chị phân tích: "Hễ một phim làm về giang hồ ăn khách thì sau đó có vô số phim khai thác đề tài này. Đến khi có phim khác thu trăm tỷ nhờ khai thác dòng rom-com (lãng mạn - hài hước) thì ngay sau đó sẽ có hàng chục phim ăn theo như thế. Nó không chỉ khiến khán giả bị bội thực và ngán ngẩm mà còn khiến người làm nghề thui chột tài năng".

Các thí sinh đoạt giải tại cuộc thi "Nhà biên kịch tài năng" 2019 (hàng trước) .
Các thí sinh đoạt giải tại cuộc thi "Nhà biên kịch tài năng" 2019 (hàng trước) .

Kịch bản quyết định hơn 50% sự thành công của bộ phim. Song, không ít nhà sản xuất vẫn chuộng các gương mặt diễn viên tên tuổi hay yếu tố giật gân câu khách mà xem nhẹ vai trò trọng yếu của kịch bản. Hậu quả là nhiều phim bị gãy, hóa "bom xịt". Nếu ở Hàn Quốc, điều đầu tiên khán giả quan tâm là ai biên kịch cho bộ phim đó để quyết định nên mua vé xem hay không thì ở nước ta vai trò của biên kịch vô cùng mờ nhạt, chưa được xem trọng. Họ thường bị xếp sau đạo diễn, thậm chí rất khó tìm thông tin về họ. Mức thù lao cho biên kịch cũng không tương xứng với công sức bỏ ra nên ít người dồn hết thời gian, tâm huyết.

Các cuộc thi, chương trình về biên kịch đang cố gắng bù khuyết cho những lỗ hổng đó. Không chỉ làm cầu nối liên kết nhà biên kịch với nhà sản xuất và đạo diễn, các chương trình này còn huấn luyện, giúp các nhà biên kịch trẻ được dịp nâng cao tay nghề, cọ xát thực tế, học hỏi từ những nhà biên kịch có nghề. Cụ thể, tại cuộc thi "Nhà biên kịch tài năng 2019", hội đồng thẩm định và dàn huấn luyện viên bao gồm các đạo diễn, nhà sản xuất, biên kịch như Nguyễn Thị Bích Ngọc, Charlie Nguyễn, Lý Hải, Nguyễn Quang Dũng, Phan Gia Nhật Linh… 

Ở mùa 3 này, với chủ đề "Đánh thức câu chuyện trong bạn", cuộc thi được tổ chức với quy mô lớn hơn hai mùa trước và có nhiều điểm cải tiến hấp dẫn như nâng cấp chương trình huấn luyện với phần lý thuyết, thực hành và học nhóm được đào tạo chuyên sâu nhằm mang đến nền tảng tốt nhất cho thí sinh. Đây cũng chính là sân chơi hàng đầu cho các bạn trẻ mong muốn trở thành nhà biên kịch chuyên nghiệp.

Nhờ sự dìu dắt này, những cái tên được xướng lên tại lễ trao giải "Nhà biên kịch tài năng" đều có các tác phẩm đáng để kỳ vọng. Không hiếm người bước ra từ các cuộc thi này bước đầu gặt hái được quả ngọt. Quả thực đó là những tín hiệu rất đáng mừng. Đạo diễn Charlie Nguyễn mong mỏi: "Điện ảnh Việt cần nhân rộng các sân chơi như thế nếu muốn hướng đến mục tiêu xây dựng đội ngũ biên kịch mạnh. Đương nhiên, các chương trình và cuộc thi trên vẫn chỉ là nền tảng đầu tiên của các nhà biên kịch trẻ. Để đi đường dài, họ phải nỗ lực không ngừng".

Báo Văn nghệ Công an

Ý kiến bạn đọc

Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Có thể bạn quan tâm

Tin cùng chuyên mục

Tôi gặp phóng viên Tráng Thị Chủ

Tôi gặp phóng viên Tráng Thị Chủ

Là sinh viên năm thứ 3, giống như hầu hết bạn trẻ thế hệ gen z, ngoài việc học, tôi thường chủ động tìm kiếm những thứ mình quan tâm, như: “anh trai vượt ngàn chông gai ”, “ca sĩ - Soobin Hoàng Sơn”, “việc làm thêm”, “trí tuệ nhân tạo” và đặc biệt không thể thiếu từ khóa “du lịch”.

Lỗ hổng văn hóa kinh doanh

Lỗ hổng văn hóa kinh doanh

Thời gian gần đây, cơ quan chức năng liên tục phát hiện và xử lý nhiều vụ việc sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng. Chạy theo lợi nhuận, không ít người đã bất chấp tất cả, cho thấy bên cạnh lỗ hổng trong ý thức chấp hành pháp luật, còn là biểu hiện đáng báo động về sự thiếu hụt văn hóa trong kinh doanh…

Ấn tượng đêm giao lưu văn nghệ tại Hội chợ Du lịch quốc tế Lào Cai 2025

Ấn tượng đêm giao lưu văn nghệ tại Hội chợ Du lịch quốc tế Lào Cai 2025

Tối 06/6, tại sân khấu chính khu vực Quảng trường Đinh Lễ (thành phố Lào Cai), chương trình giao lưu văn hóa - văn nghệ giữa Đoàn Nghệ thuật tỉnh Lào Cai và Đội văn nghệ quần chúng thị xã Sa Pa đã diễn ra tưng bừng, hấp dẫn, thu hút đông đảo khán giả. Đây là một trong những hoạt động điểm nhấn trong khuôn khổ Hội chợ Du lịch quốc tế Lào Cai 2025.

[ẢNH] Đồng bào các dân tộc vùng cao Bát Xát giữ nghề đan lát

[ẢNH] Đồng bào các dân tộc vùng cao Bát Xát giữ nghề đan lát

Huyện Bát Xát có 23 nhóm, ngành dân tộc với bản sắc văn hóa phong phú. Trải qua nhiều thế hệ, các dân tộc trên vùng cao Bát Xát đã sáng tạo và lưu giữ nhiều nghề thủ công truyền thống, trong đó có nghề đan lát. Từ đôi bàn tay khéo léo và sự chăm chỉ, cần mẫn, các nghệ nhân ở thôn, bản đã sáng tạo nhiều sản phẩm thủ công đan lát phục vụ đời sống hằng ngày và nhu cầu của cộng đồng.

Ngôi nhà di sản của những người làm báo

Ngôi nhà di sản của những người làm báo

Có thể ví Bảo tàng Báo chí Việt Nam là “ngôi nhà di sản” của những người làm báo Việt Nam. Ở đó, không chỉ là nơi lưu giữ hàng chục nghìn hiện vật quý giá, mà còn là không gian sống động để mỗi khách tham quan khám phá và hiểu rõ hơn về sự hy sinh và đóng góp của những người làm báo trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Khi xuất bản đồng hành với du lịch

Khi xuất bản đồng hành với du lịch

“Chúng tôi đã làm việc với Tổng cục Du lịch để được sử dụng logo Du lịch Việt Nam và câu slogan “Việt Nam - Vẻ đẹp bất tận” trên bìa mỗi cuốn sách. Chúng tôi mong muốn đóng góp một phần của mình trong lĩnh vực xuất bản để giới thiệu, quảng bá, góp phần xúc tiến du lịch Việt Nam”, ông Nguyễn Thái Bình, Phó Giám đốc Nhà xuất bản (NXB) Chính trị quốc gia Sự thật, chia sẻ.

Khai mạc triển lãm và ra mắt sách 'Đoàn Văn công Giải phóng R - Một dấu ấn lịch sử'

Khai mạc triển lãm và ra mắt sách 'Đoàn Văn công Giải phóng R - Một dấu ấn lịch sử'

Sáng 5/6, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh Chi nhánh TP Hồ Chí Minh, Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh đã tổ chức lễ ra mắt sách “Đoàn Văn công Giải phóng R - Một dấu ấn lịch sử”. Đây là một trong những hoạt động tiêu biểu nằm trong chuỗi sự kiện “Những ngày văn học, nghệ thuật TP Hồ Chí Minh” hướng tới tổng kết 50 năm nền văn học - nghệ thuật Thành phố sau ngày thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025).

Bia trấn ải Pha Long - biểu tượng của lòng yêu nước

Bia trấn ải Pha Long - biểu tượng của lòng yêu nước

Bia trấn ải Pha Long - không chỉ là biểu tượng khẳng định chủ quyền quốc gia, mà còn là nơi tưởng niệm những người lính đã anh dũng hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc của Tổ quốc. Nơi đây hằng năm thu hút nhiều người đến tham quan, tìm hiểu.

Giữ nghề nơi bản nhỏ

Giữ nghề nơi bản nhỏ

Sinh ra và lớn lên trong cái nôi văn hóa Tày, bà Nguyễn Thị San, ở bản Nà Khương là một trong số ít người ở xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên còn am hiểu và gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Bà đã và đang nỗ lực truyền dạy lại cho lớp trẻ, vừa để giữ gìn văn hóa truyền thống, vừa phục vụ phát triển du lịch cộng đồng.

Bác Hồ trong trái tim các nhạc sĩ Lào Cai

Bác Hồ trong trái tim các nhạc sĩ Lào Cai

Trong dòng chảy của âm nhạc cách mạng Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn là hình tượng thiêng liêng, nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ nhạc sĩ. Với trái tim chân thành và lòng kính yêu vô hạn, các nhạc sĩ Lào Cai đã viết những ca khúc giàu cảm xúc và chan chứa tình cảm về Bác kính yêu. Những ca khúc đó không chỉ thể hiện lòng biết ơn và kính trọng, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh Bác Hồ đến với các thế hệ hôm nay và mai sau.

600 học sinh tích cực tập luyện đồng diễn múa gậy sinh tiền

Vòng chung kết giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà năm 2025: 600 học sinh tích cực tập luyện đồng diễn múa gậy sinh tiền

Những ngày này, 600 học sinh của huyện Bắc Hà đang tích cực tập luyện cho màn đồng diễn múa gậy sinh tiền chào mừng vòng chung kết giải đua ngựa truyền thống Bắc Hà mở rộng năm 2025, sẽ diễn ra từ 8h ngày 07/6 tại sân vận động trung tâm huyện.

fb yt zl tw