Trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã huy động được gần 450 triệu USD vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài và dự kiến từ nay đến cuối năm 2025 có thể huy động thêm khoảng 370 triệu USD.
Nhìn chung, trong giai đoạn 2021 - 2025, kết quả giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài thấp hơn nhiều so với kế hoạch vốn được giao. Tổng số giải ngân ODA của cả giai đoạn 2021 - 2024 đạt khoảng 66.528 tỷ đồng, bằng 22% tổng số kế hoạch vốn đầu tư công được giao đầu kỳ và bằng 44,9% tổng số vốn kế hoạch Thủ tướng Chính phủ đã giao sau điều chỉnh.
Trong 8 tháng năm 2025, các cơ quan Trung ương và địa phương giải ngân được 3.592,68 tỷ đồng, bằng 15,34% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao (là 23.416,48 tỷ đồng).
Bộ Tài chính cho biết, nhu cầu huy động nguồn vốn vay nước ngoài của Việt Nam rất lớn trong năm 2025 và giai đoạn tới để thực hiện các công trình, dự án lớn có tính chất lan tỏa, xoay chuyển tình thế. Riêng giai đoạn 2025 - 2027, Việt Nam dự kiến huy động khoảng 2.218.300 tỷ đồng.
Để đẩy nhanh tiến độ các dự án ODA, Việt Nam đã nỗ lực cải thiện hành lang pháp lý như bỏ khâu đề xuất dự án phải trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và dự kiến thay bằng khâu đề xuất khoản vay với yêu cầu cung cấp thông tin giản lược nhằm rút ngắn thời gian từ khâu chuẩn bị dự án đến đàm phán, ký kết điều ước quốc tế/thoả thuận vay vốn.
Đồng thời, phân cấp thẩm quyền và thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư/thực hiện dự án; đơn giản hóa trình tự thủ tục phê duyệt chủ trương thực hiện dự án sử dụng vốn viện trợ không hoàn lại; giảm thủ tục điều chỉnh thời gian bố trí vốn đối với dự án ODA, vốn vay ưu đãi với quy định thời gian bố trí vốn bằng thời hạn giải ngân (bao gồm cả thời gian gia hạn) tại thỏa thuận vay nước ngoài.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đơn giản quy định nguồn vốn khi quyết định chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư dự án sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi, chỉ cần có thư quan tâm hoặc văn bản cam kết tài trợ của nhà tài trợ nước ngoài; cho phép giải ngân độc lập kế hoạch vốn cấp phát và kế hoạch vốn vay lại, không ràng buộc việc phải giải ngân đồng thời theo tỉ lệ cấp phát/cho vay lại ODA; bổ sung hướng dẫn trong trường hợp dừng sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi.
Trong lĩnh vực đấu thầu, phân quyền cho Chính phủ quyết định việc áp dụng theo quy định của nhà tài trợ nước ngoài trong trường hợp quy định của nhà tài trợ nước ngoài về mua sắm, đấu thầu khác hoặc chưa quy định tại pháp luật của Việt Nam; đồng thời, rút ngắn thời gian triển khai và hài hòa thủ tục với nhà tài trợ bằng quy định cho phép các hoạt động đấu thầu trước được thực hiện trước khi ký điều ước quốc tế, thỏa thuận vay nước ngoài.
Mới đây nhất, Chính phủ ban hành Nghị định số 242/2025/NĐ-CP thay thế Nghị định số 114/2021/NĐ-CP và Nghị định số 20/2023/NĐ-CP, với một số điểm đổi mới đáng chú ý như: tạo hành lang pháp lý cho doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi; đơn giản hóa quy trình tiếp nhận vốn ODA viện trợ không hoàn lại.
Theo đó, vốn ODA và vốn vay ưu đãi sẽ được cung cấp thông qua bốn phương thức gồm chương trình, dự án, phi dự án và hỗ trợ ngân sách. Trong đó, vốn ODA không hoàn lại được ưu tiên sử dụng để triển khai các dự án phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội, tăng cường năng lực, phòng chống và giảm nhẹ thiên tai, dịch bệnh, ứng phó với biến đổi khí hậu, thúc đẩy tăng trưởng xanh, cũng như các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và an sinh xã hội.
Ngoài ra, nguồn vốn này còn có thể được dùng để chuẩn bị dự án đầu tư hoặc đồng tài trợ cho các dự án sử dụng vốn vay ưu đãi, nhằm làm tăng tính ưu đãi của khoản vay.
Trong khi đó, vốn vay ODA sẽ tập trung cho các chương trình và dự án thuộc lĩnh vực y tế, giáo dục, giáo dục nghề nghiệp, thích ứng biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường và hạ tầng kinh tế thiết yếu không có khả năng thu hồi vốn trực tiếp.
Một điểm mới đáng chú ý là khu vực tư nhân cũng có thể tiếp cận và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi thông qua các cơ chế như phần vốn Nhà nước tham gia trong dự án PPP, tham gia thực hiện các chương trình, dự án hỗ trợ khu vực tư nhân, hoặc được giao thực hiện các nhiệm vụ đầu tư công theo quy định của Luật Đầu tư công.
Nghị định số 242/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 10/9/2025, thay thế Nghị định số 114/2021/NĐ-CP và Nghị định số 20/2023/NĐ-CP. Việc ban hành nghị định mới không chỉ cụ thể hóa định hướng thu hút, quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi trong giai đoạn tới, mà còn thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc cải cách quản lý tài chính công, tăng cường minh bạch, trách nhiệm giải trình và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính quốc tế phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước…
Nghị định số 242/2025/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi nước ngoài. Nghị định số 114/2021/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài. Nghị định số 20/2023/NĐ-CP của Chính phủ: Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 114/2021/NĐ-CP ngày 16/12/2021 về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài.
