LCĐT - Từ lâu, chúng ta đã giáo dục học sinh biết gìn giữ mỗi cuốn sách, tìm đọc sách hay và không ngừng nâng cao văn hóa đọc trong nhà trường.
Ý thức gìn giữ sách giáo khoa
Trước đây, việc sử dụng sách giáo khoa và văn hóa đọc có phần khác so với hiện nay. Học sinh khi sử dụng sách đã có ý thức gìn giữ bộ sách. Vào đầu năm học, các thầy cô giáo chủ nhiệm đều hướng dẫn các em bọc bìa sách bằng giấy báo để cho lề, gáy sách khỏi bị rách, sờn và sách không bị cũ.
Nhờ vậy, hết năm học, học sinh ở lớp trên có thể cho mượn, bán lại cho học sinh lớp dưới hoặc anh, chị, em trong một gia đình có thể chuyển lại để dùng chung một bộ sách mà không phải tốn tiền mua. Vì thế, hiếm xảy ra tình trạng thiếu sách hoặc phụ huynh phải bỏ tiền mua sách. Hơn nữa, học sinh miền xuôi thường có phong trào quyên góp sách cũ để ủng hộ học sinh vùng cao, vùng đặc biệt khó khăn.
Cùng với việc giữ gìn sách thì văn hóa đọc, học sách giáo khoa của học sinh trước đây cũng khá tốt. Học sinh chủ yếu học trong sách giáo khoa chứ ít lệ thuộc vào sách tham khảo. Hầu hết học sinh sử dụng sách giáo khoa như một vật “bất li thân” trong công việc học tập của mình. Nhờ đó, sách giáo khoa đã phát huy tác dụng trong học và thi của học sinh. Trải qua 12 năm “đèn sách”, nhiều thế hệ học sinh đã coi những cuốn sách giáo khoa như một vật kỷ niệm trong quãng đời học sinh của mình.
Khó khăn khi sử dụng lại sách
Hiện nay, khoa học công nghệ phát triển, kỹ thuật in ấn hiện đại hơn, cộng với những lần cải cách, bộ sách giáo khoa các cấp học đã được đổi mới cả về nội dung và hình thức. Mẫu bìa, hình ảnh, tranh vẽ và chất lượng giấy được đổi mới hơn. Nội dung các cuốn sách bớt đi tính hàn lâm và sát gần với thực tiễn đời sống hơn.
Việc biên soạn, thiết kế các bài học, mục kiến thức trong các trang sách hiện nay tuy tiện dụng cho học sinh, nhưng không tạo ra điều kiện để sử dụng lại cuốn sách. Trong nhiều trang sách để sẵn ô trống, dòng kẻ chấm cho học sinh điền hoặc khoanh vào đáp án đúng. Như thế, nếu bộ sách đó chuyển cho lớp sau học sẽ không còn nhiều tác dụng. Vì vậy hiện nay, đa số học sinh phải mua bộ sách mới để sử dụng chứ ít sử dụng lại, nhất là học sinh bậc tiểu học.
Với sự phát triển tràn lan sách tham khảo như hiện nay thì văn hóa đọc, học trong sách giáo khoa đã bị ảnh hưởng khá rõ. Điển hình là nhiều học sinh quá lệ thuộc vào sách tham khảo mà không chú trọng học kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa, quá chú ý làm những bài tập khó, nâng cao ở sách tham khảo mà bài tập dễ trong sách lại không làm được. Hơn nữa, ý thức giữ gìn, bao bọc những cuốn sách giáo khoa của học sinh ngày nay không được như trước. Nhiều em để bìa sách rách, vẽ, viết lên các trang sách... Vì thế, việc dùng lại các bộ sách để tiết kiệm kinh phí không được phát huy như trước.
Nâng cao văn hóa đọc
Năm học mới đã bắt đầu, thị trường sách giáo khoa tại các địa phương rất sôi động, phụ huynh hối hả tìm mua sách cho con em mình. Tuy nhiên, năm nay đã xảy ra tình trạng khan hiếm sách giáo khoa ở các cấp học. Điều đó khiến phụ huynh không khỏi lo lắng về việc con em mình thiếu sách để học. Thiết nghĩ, nếu như các nhà trường làm tốt công tác tuyên truyền để nâng cao văn hóa sử dụng sách giáo khoa cho học sinh để mỗi bộ sách được học xong sẽ còn lành lặn để chuyển dùng cho lớp sau sẽ tránh được tình trạng thiếu sách, đồng thời tiết kiệm được kinh phí và sử dụng hiệu quả các bộ sách giáo khoa ở bản thân mỗi học sinh, mỗi nhà trường.
Các thầy cô giáo và cán bộ thư viện các nhà trường cần hướng dẫn học sinh cách đọc sách sao cho khoa học và hiệu quả. Giáo viên bộ môn sau mỗi bài học cần giới thiệu cho học sinh những tài liệu cần đọc hiện có trên thư viện, những tài liệu bổ trợ, nâng cao mà các em cần đọc. Giúp học sinh nhận thức được khi đứng trước một cuốn sách hay cần phải đọc như thế nào cho hiệu quả, cách sắp xếp sách khoa học sau khi đọc, cách tóm tắt nội dung cuốn sách và ghi lại những tri thức cần thiết trong sách. Trong mỗi năm học, các nhà trường nên tổ chức ngày hội đọc sách để vừa tuyên truyền, giao lưu vừa giúp học sinh có cơ hội tiếp xúc với những phương pháp đọc sách hiệu quả, những cuốn sách hay. Tại ngày hội này nên tổ chức vừa giới thiệu sách, vừa tổ chức thi thuyết trình sách…