Nhân ngày Môi trường thế giới 5/6:

Vùng an toàn cho muôn loài động, thực vật “hồi sinh”

Lê Lý

05/06/2025 08:00

Hơn hai thập kỷ kiên trì gìn giữ, phục hồi rừng và bảo tồn đa dạng sinh học, đến nay, Vườn Quốc gia Hoàng Liên là minh chứng rõ nét cho cam kết phát triển bền vững, trở thành vùng an toàn cho muôn loài động, thực vật hoang dã “hồi sinh”.

0:00 / 0:00

0:00

Vườn Quốc gia Hoàng Liên được thành lập ngày 12/7/2002, nơi đây là một trong những khu rừng đặc dụng trọng yếu của cả nước.

Vườn Quốc gia Hoàng Liên có tổng diện tích 29.845 ha, chia thành các phân khu: được bảo vệ nghiêm ngặt (11.800 ha); phục hồi sinh thái (17.900 ha); hành chính, du lịch, dịch vụ (70 ha). Ảnh Vân Thảo

Vườn quốc gia Hoàng Liên có diện tích vùng lõi rộng 29.845 ha, nằm trên hệ thống núi cao thuộc dãy Hoàng Liên Sơn và vùng đệm rộng 38.724 hecta, thuộc địa bàn 2 tỉnh Lào Cai, Lai Châu.

Đây cũng là nơi cư trú của hơn 2.000 loài thực vật, trong đó có 147 loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam. Hệ động vật cũng rất phong phú, với 98 loài thú, 346 loài chim, 88 loài lưỡng cư và 67 loài bò sát.

Danh mục động vật của Vườn Quốc gia Hoàng Liên.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị nhận định: Mặc dù chỉ chiếm 1,3% diện tích lãnh thổ nhưng Vườn Quốc gia Hoàng Liên lại sở hữu gần 20% tổng số loài sinh vật của Việt Nam – con số không chỉ ấn tượng mà còn thể hiện trách nhiệm to lớn ở cả tầm quốc gia và toàn cầu trong công cuộc bảo tồn.

Hơn hai thập kỷ qua, Vườn quốc gia Hoàng Liên không chỉ đạt được nhiều kết quả trong công tác bảo vệ rừng, mà còn trở thành trung tâm nghiên cứu khoa học, bảo tồn nguồn gen và phát triển dược liệu.

Từ cơ sở nuôi cấy mô đầu tiên và duy nhất tại Lào Cai, hàng nghìn giống cây quý như sâm Ngọc Linh, Hoàng Liên gai, Vân Sam hay địa lan Sa Pa đã được nhân giống thành công. Nhiều đề tài cấp Nhà nước, cấp bộ, cấp tỉnh được triển khai tại đây, mở ra hướng phát triển kinh tế dưới tán rừng, đồng thời đảm bảo mục tiêu bảo tồn dài hạn.

Nghiên cứu bảo tồn nguồn gen và phát triển dược liệu tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên.

Tiêu biểu như dự án nhân giống lan Sa Pa bằng phương pháp nuôi cấy mô (2006 - 2009), cung cấp cây giống sạch bệnh cho 200 hộ dân, giai đoạn 2017 - 2019 và là mô hình đầu tiên gắn khoa học với phát triển sinh kế tại chỗ. Hay như đề tài cấp nhà nước “Nghiên cứu phát triển nguồn gen Hoàng liên gai” (2017 - 2020), đã xây dựng 2 vườn giống với tổng diện tích 3.000 m², cung cấp 20.000 cây giống/năm, mở ra hướng phát triển dược liệu quý bền vững.

Đề tài “Phát triển nguồn gen Tế tân lá tim” (2021– 2025) nhân giống 50.000 cây, kết hợp mô hình trồng tập trung và dưới tán rừng, góp phần bảo tồn và phát triển cây thuốc bản địa; đề tài nhân giống cây Hoàng đàn (2022 – 2024) đã nhân giống 20.000 cây, trong đó có 2.000 cây bằng phương pháp vô tính... cũng là những công trình nghiên cứu khẳng định bước tiến trong công nghệ bảo tồn thực vật quý hiếm tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên.

Một số loài thực vật đặc trưng tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên.

Ông Nguyễn Hữu Hạnh, Giám đốc Vườn Quốc gia Hoàng Liên cho biết:
Chúng tôi kiên định quan điểm "không bảo tồn đơn độc", bảo tồn phải đi liền với sinh kế, với nghiên cứu và truyền thông. Mỗi loài dược liệu được giữ lại là một phần của hệ sinh thái được hồi sinh.

Không gian bảo tồn của Vườn Quốc gia Hoàng Liên không chỉ là nơi sinh trưởng, phát triển của cây rừng, mà còn là vùng an toàn cho muôn loài động vật hoang dã “hồi sinh”. Mỗi năm, Trung tâm Du lịch và Bảo tồn sinh vật của Vườn tiếp nhận, chăm sóc và tái thả hàng trăm cá thể động vật (nhiều cá thể trong số đó từng bị săn bắt, thương tật hoặc mất môi trường sống), có những cá thể không thể trở lại rừng nhưng đã sinh sản thành công tại đây – tín hiệu đáng mừng cho sự tái tạo sự sống.

Các loài động vật được thả về rừng sau khi được chăm sóc.

Ông Lê Văn Tới, Giám đốc Trung tâm Du lịch và Bảo tồn sinh vật Hoàng Liên chia sẻ: Chúng tôi không chỉ cứu một cá thể, mà đang gìn giữ cả một mắt xích trong hệ sinh thái. Tái thả thành công không đơn thuần là kỹ thuật, mà là kết quả của sự đồng hành giữa con người và thiên nhiên. Nhiều cá thể động vật sau khi được chăm sóc đã thích nghi với môi trường tự nhiên, sinh trưởng ổn định, góp phần phục hồi quần thể hoang dã bản địa.

Chỉ tính riêng năm 2024, Trung tâm Du lịch và Bảo tồn sinh vật Hoàng Liên đã cứu hộ thành công và tái thả về môi trường tự nhiên 4 đợt, tổng cộng 96 cá thể thuộc 20 loài động vật hoang dã.

Ông Lã Văn Tới, Giám đốc Trung tâm Du lịch và Bảo tồn sinh vật Hoàng Liên

Với những nỗ lực không ngừng nghỉ, năm 2006, Vườn Quốc gia Hoàng Liên được công nhận là Vườn Di sản ASEAN. Mới đây, Quỹ Môi trường Toàn cầu tiếp tục xếp nơi đây vào loại A – mức cao nhất về giá trị đa dạng sinh học.

Bảo tàng đa dạng sinh học tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên.

Tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên, từng gốc cây, từng dòng suối, từng loài sinh vật đều được gìn giữ bằng tâm huyết, là cam kết mạnh mẽ với thiên nhiên về sự phát triển bền vững.