Những năm đầu thập kỷ 60 của thế kỷ XX, hưởng ứng lời kêu gọi "Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” của Chủ tịch Hồ Chí Minh và đáp lại yêu cầu tăng cường lực lượng cho chiến trường miền Nam, hàng nghìn thanh niên ưu tú tỉnh Yên Bái đã lên đường nhập ngũ. Trong số đó, nhiều người được biên chế vào các tiểu đoàn mang tên Yên Ninh - biểu tượng cho mối gắn kết giữa hai địa danh Yên Bái và Ninh Thuận - hai địa phương cùng huấn luyện, xây dựng lực lượng và chi viện cho tiền tuyến.
Tiểu đoàn Yên Ninh không chỉ là đơn vị quân sự thông thường mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết Bắc - Nam, là lực lượng chiến đấu chủ lực được hình thành từ những người lính của quê hương Yên Bái dũng cảm, cần cù, nhiệt huyết. Nhiều chiến sĩ còn rất trẻ, vừa rời ghế nhà trường, chưa từng rời xa thôn làng nhưng với ý chí sắt đá và lòng yêu nước nồng nàn, họ đã sẵn sàng lên đường, mang theo khát vọng hòa bình và độc lập cho Tổ quốc.
Quá trình tham gia chiến đấu, trên khắp các chiến trường miền Nam từ Tây Nguyên đến đồng bằng sông Cửu Long, dấu chân của các chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh đã đi qua nhiều chiến dịch ác liệt. Chiến dịch Mậu Thân năm 1968, các đơn vị thuộc Tiểu đoàn Yên Ninh đã phối hợp cùng các lực lượng vũ trang địa phương mở nhiều mũi tiến công vào các đô thị lớn, tạo nên áp lực mạnh mẽ với quân Mỹ - ngụy.
Đặc biệt, ở Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào năm 1971, nhiều chiến sĩ thuộc Tiểu đoàn Yên Ninh được phân công tham gia lực lượng chủ công đánh vào hệ thống tiếp vận của địch dọc theo dãy Trường Sơn. Họ đã lập nên những chiến công oanh liệt, tiêu hao nhiều sinh lực địch, phá hủy hệ thống kho tàng, tiếp tế, buộc quân đội Mỹ phải lùi sâu vào thế phòng ngự.
Cùng đó, Chiến dịch Tây Nguyên mở màn cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975 cũng chứng kiến sự góp mặt của các chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh. Nhiều người đã tham gia từ trận Buôn Ma Thuột - trận then chốt đầu tiên dẫn đến sự sụp đổ nhanh chóng của chính quyền Sài Gòn chỉ sau 55 ngày đêm chiến đấu.
Các chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh năm xưa. (Ảnh tư liệu)
Trong số hàng nghìn chiến sĩ của Tiểu đoàn Yên Ninh tham gia chiến đấu tại miền Nam, nhiều người đã anh dũng hy sinh, để lại tuổi xuân nơi chiến trường. Có những người được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Huân chương Chiến công Giải phóng, được ghi danh trên bia tưởng niệm liệt sĩ ở quê nhà. Trang nhật ký của các Tiểu đoàn Yên Ninh đã gắn liền với các tên tuổi như: Hoàng Trọng Mưu (Khánh Thiện, Lục Yên), Hoàng Văn Tựu (Vĩnh Lạc, Lục Yên), Hoàng Văn Sửu (Khánh Hòa, Lục Yên), Hứa Hùng Mạnh (Tân Lập, Lục Yên)…
| Các chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh đã trở thành niềm tự hào của quân và dân Yên Bái. Thành tích xuất sắc của các anh đã được Nhà nước tặng thưởng trên 1.800 huân chương các loại, 285 bằng "Dũng sĩ diệt Mỹ”, 150 bằng "Dũng sĩ diệt xe cơ giới, máy bay” và hàng ngàn bằng khen, giấy khen. |
Ông Nguyễn Khắc Thuận - nguyên chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh 2 cho biết: "Sau ngày đất nước thống nhất, nhiều cựu chiến binh thuộc Tiểu đoàn Yên Ninh đã trở về quê hương Yên Bái, mang theo tinh thần kiên cường để tiếp tục đóng góp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ quê hương, Tổ quốc trong thời bình. Họ không chỉ là những tấm gương tiêu biểu phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo mà còn là điểm tựa tinh thần, là những người truyền lửa cho thế hệ trẻ hôm nay”.
Nhiều chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh năm xưa giữ vai trò chủ chốt trong các tổ chức chính trị - xã hội, là bí thư chi bộ, chủ tịch hội cựu chiến binh các cấp, tích cực tham gia công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống cách mạng tại các trường học, khu dân cư. Cựu chiến binh Hà Ngọc Lâm ở huyện Văn Yên - nguyên chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh năm xưa chia sẻ: "Chúng tôi tự hào vì đã góp phần nhỏ bé vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Trở về sau chiến tranh, chúng tôi càng thấu hiểu giá trị của hòa bình và trách nhiệm phải góp sức xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn”.
Ghi nhớ và tri ân những đóng góp to lớn của các chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh, tỉnh Yên Bái đã nhiều lần tổ chức gặp mặt, giao lưu truyền thống, xây dựng bia tưởng niệm tại các nghĩa trang liệt sĩ đồng thời biên soạn, phát hành các tài liệu lịch sử về những chiến công vang dội của Tiểu đoàn. Đặc biệt, các hoạt động giáo dục truyền thống cho thanh thiếu niên được triển khai thường xuyên, gắn với tìm hiểu, học tập lịch sử địa phương.
Các trường học tổ chức cho học sinh về nguồn, tham quan di tích lịch sử, nghe kể chuyện chiến đấu từ các cựu chiến binh để hun đúc tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ tương lai. Các dịp kỷ niệm Ngày Thương binh - Liệt sĩ 27/7, Quốc khánh 2/9, Ngày giải phóng miền Nam 30/4, các hoạt động tri ân đều được tổ chức trang trọng, xúc động tại các địa phương trong tỉnh. Đây là dịp ôn lại truyền thống anh hùng của dân tộc, khơi dậy niềm tự hào và ý chí vươn lên trong mỗi người con đất Việt.
Những chiến sĩ Tiểu đoàn Yên Ninh - những người con của quê hương Yên Bái đã viết nên những trang sử vàng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Dù thời gian có thể làm phai nhòa những vết tích chiến tranh nhưng những chiến công, sự hy sinh cao cả và tinh thần bất khuất của các chiến sĩ mãi luôn là ngọn lửa sáng trong lòng nhân dân, là niềm tự hào của quê hương Yên Bái và của cả dân tộc Việt Nam. Các anh xứng đáng được tôn vinh vì đã góp phần làm nên một Việt Nam thống nhất, hòa bình và độc lập hôm nay.
Hồng Oanh
