Tạm hoãn xuất cảnh: Biện pháp mới để đối phó với nợ thuế

Thu thuế tăng

Theo Tổng cục thuế, số thu từ thuế thu nhập cá nhân (TNCN) trong năm 2024 đạt khoảng 189.000 tỉ đồng, tăng 20% so với năm 2023 (157.000 tỉ đồng). Kết quả này có được nhờ ngành thuế triển khai đồng bộ nhiều biện pháp quản lý thu, bao gồm việc tăng cường tuyên truyền và hướng dẫn người nộp thuế thực hiện nghĩa vụ thuế.

Các chuyên gia tài chính nhận định, sự tăng trưởng này phản ánh sự thay đổi trong cách thức kiếm tiền và tạo thu nhập của người dân, đặc biệt là sự bùng nổ của các hoạt động kinh doanh trực tuyến, thương mại điện tử và các mô hình tiếp thị liên kết. Đối với công tác thu thuế từ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, tổng số thu năm 2024 đạt 25.900 tỉ đồng, tăng 20% so với năm 2023.

Ông Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Công ty Tư vấn Thuế ABC cho biết: “Với sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử, nền kinh tế số đã mang lại nguồn thu thuế lớn cho nhà nước. Tuy nhiên, điều này cũng khiến cho công tác quản lý thuế trở nên phức tạp hơn. Ngành thuế cần phải thay đổi phương thức quản lý, không chỉ dựa vào các phương pháp thu thuế truyền thống mà còn phải tận dụng công nghệ để giám sát thu nhập của những cá nhân có nhiều nguồn thu nhập”.

Nhận thức rõ những thay đổi này, ngành thuế đã tập trung thu thuế từ các cá nhân tham gia vào các hoạt động trực tuyến, bao gồm việc buôn bán qua các nền tảng thương mại điện tử, cho thuê tài sản online, tiếp thị liên kết và livestream bán hàng.

Ngành thuế cũng tăng cường giám sát và yêu cầu các cá nhân kinh doanh qua các nền tảng trực tuyến phải khai báo và nộp thuế đúng hạn. Để theo dõi và giám sát thuế của những đối tượng này, ngành thuế đã phát triển các hệ thống công nghệ cao như các ứng dụng điện tử và hệ thống thông tin thuế.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia pháp lý, một trong những vấn đề lớn hiện nay là tình trạng nợ thuế, đặc biệt là đối với những cá nhân và doanh nghiệp có thu nhập từ nhiều nguồn nhưng không hoàn thành nghĩa vụ thuế đúng hạn. Điều này dẫn đến tình trạng không công bằng trong việc đóng thuế và làm giảm tính minh bạch của hệ thống thuế.

Bà Lê Thị Lan, luật sư chuyên về thuế tại Công ty Luật Minh Thành cho rằng, một trong những lý do khiến một bộ phận người dân và doanh nghiệp không hoàn thành nghĩa vụ thuế là sự thiếu minh bạch trong quy trình quản lý thuế và sự phức tạp trong hệ thống thuế hiện tại.

Ngoài ra, một yếu tố quan trọng trong việc thu thuế là công tác thanh tra, kiểm tra thuế. Luật sư Vũ Quyết Tiến, Công ty Luật TNHH Globalink cho biết: “Chúng ta không thể để những cá nhân, doanh nghiệp có nợ thuế từ nhiều năm không chịu trách nhiệm. Các biện pháp như tạm hoãn xuất cảnh sẽ là một công cụ hữu hiệu để đảm bảo rằng những người này thực hiện nghĩa vụ thuế của mình”.

Tạm hoãn xuất cảnh khi nợ thuế

Để hạn chế những cá nhân, doanh nghiệp nợ thuế, trốn thuế, Nghị định 49/2025/NĐ-CP được ban hành vào cuối tháng 2/2025 chính thức có hiệu lực. Nghị định này đã đưa ra quy định tạm hoãn xuất cảnh đối với cá nhân, doanh nghiệp có nợ thuế quá hạn.

Cụ thể, các cá nhân kinh doanh, chủ hộ kinh doanh nợ thuế từ 50 triệu đồng trở lên và quá hạn trên 120 ngày sẽ bị áp dụng biện pháp này. Ngoài ra, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có khoản nợ thuế từ 500 triệu đồng trở lên và quá hạn trên 120 ngày cũng sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh.

Những cá nhân kinh doanh, chủ hộ kinh doanh, hoặc người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký mà vẫn có khoản nợ thuế quá hạn và không hoàn thành nghĩa vụ thuế trong 30 ngày sau khi nhận thông báo từ cơ quan thuế cũng sẽ chịu biện pháp này.

Nghị định 49/2025/NĐ-CP không chỉ áp dụng đối với các cá nhân kinh doanh mà còn mở rộng phạm vi áp dụng đối với những người Việt Nam xuất cảnh định cư ở nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài và người nước ngoài trước khi rời khỏi Việt Nam mà có nợ thuế quá hạn.

Các chuyên gia nhận định, việc tạm hoãn xuất cảnh đối với những cá nhân, doanh nghiệp nợ thuế sẽ giúp tăng cường tính răn đe và tạo động lực để các đối tượng này hoàn thành nghĩa vụ thuế của mình. Tuy nhiên, quy định này cũng tạo ra không ít lo ngại đối với cộng đồng. Nhiều người lo lắng rằng việc tạm hoãn xuất cảnh có thể gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh và các hợp đồng quốc tế của họ. Do đó, cần có các cơ chế rõ ràng và công bằng để xử lý các trường hợp đặc biệt, tránh gây thiệt hại không đáng có.

Bên cạnh đó, việc thực thi biện pháp này cũng cần phải bảo đảm tính minh bạch và công bằng trong quá trình xử lý nợ thuế. Cơ quan thuế cần phải có các quy trình rõ ràng để xác định các đối tượng nợ thuế và thực hiện biện pháp tạm hoãn xuất cảnh một cách chính xác và công bằng. Ngoài ra, việc giải quyết khiếu nại và tranh chấp về nợ thuế cần phải nhanh chóng và công khai để đảm bảo quyền lợi của người nộp thuế.

Để tránh những ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh và kế hoạch di chuyển quốc tế, luật sư Vũ Quyết Tiến khuyến nghị, các cá nhân và doanh nghiệp cần kiểm tra và rà soát định kỳ tình trạng nợ thuế của mình, đồng thời thanh toán đầy đủ các khoản thuế đúng hạn, đặc biệt là đối với những cá nhân và doanh nghiệp có khoản thuế lớn. Nếu nhận được thông báo về khoản nợ thuế, nên liên hệ ngay với cơ quan thuế hoặc các công ty luật để được tư vấn pháp lý và có phương án xử lý kịp thời.

Luật sư Tiến cho biết thêm, hiện không có quy định cụ thể về việc miễn cấm xuất cảnh cho những cá nhân có lý do kinh doanh đặc biệt, mặc dù trong một số trường hợp đặc biệt, cơ quan quản lý có thể xem xét và cho phép xuất cảnh nếu việc xuất cảnh không ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước hoặc quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan.

Cách tra cứu nợ thuế thu nhập cá nhân mới nhất:

Để chủ động nắm bắt thông tin và tránh những rắc rối liên quan đến nợ thuế, người nộp thuế có thể tra cứu thông tin nợ thuế TNCN theo các cách sau:

Cách 1: Tra cứu trên Trang thông tin điện tử của Tổng cục Thuế:

Bước 1: Truy cập Trang thông tin điện tử của Tổng cục Thuế: https://thuedientu.gdt.gov.vn/, chọn tab "Cá nhân" và chọn "Đăng nhập".

Bước 2: Đăng nhập bằng tài khoản Định danh điện tử của Bộ Công an hoặc bằng tài khoản Thuế điện tử. Nếu chưa có tài khoản, đăng ký bằng thông tin mã số thuế cùng số căn cước công dân.

Bước 3: Chọn mục "Tra cứu" rồi chọn "Tra cứu nghĩa vụ thuế".

Cách 2: Tra cứu trên ứng dụng eTax Mobile:

Bước 1: Đăng nhập bằng tài khoản đã đăng ký. Nếu chưa có tài khoản, đăng ký bằng thông tin mã số thuế cùng số căn cước công dân.

Bước 2: Chọn mục "Tra cứu nghĩa vụ thuế" rồi chọn "Tất cả nghĩa vụ thuế" và thực hiện "Tra cứu".

Các trường hợp được xóa nợ thuế TNCN

Căn cứ Điều 85 Luật Quản lý thuế 2019, các trường hợp được xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt được quy định như sau: Cá nhân đã chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết, mất năng lực hành vi dân sự mà không có tài sản, bao gồm cả tài sản được thừa kế để nộp tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt còn nợ.

Các khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt của người nộp thuế không thuộc trường hợp trên mà cơ quan quản lý thuế đã áp dụng biện pháp cưỡng chế và các khoản nợ này đã quá 10 năm kể từ ngày hết thời hạn nộp thuế nhưng không có khả năng thu hồi.

Tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt đối với các trường hợp bị ảnh hưởng do thiên tai, thảm họa, dịch bệnh có phạm vi rộng đã được xem xét miễn tiền chậm nộp và đã được gia hạn nộp thuế mà vẫn còn thiệt hại, không có khả năng phục hồi được sản xuất, kinh doanh và không có khả năng nộp tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt.