Cách đây hơn một thập kỷ, ở thôn Tặng Chan phần lớn vẫn là những ngôi nhà gỗ đơn sơ nép mình dưới tán rừng. Cuộc sống khi ấy gắn liền với sự thiếu thốn, khó khăn. Thế nhưng, Tặng Chan hôm nay đã khoác lên mình diện mạo hoàn toàn mới.
Toàn thôn có 51 hộ, 247 nhân khẩu, 100% nhà ở đều đảm bảo tiêu chuẩn theo quy định. Những tuyến đường bê tông uốn lượn quanh triền núi, tạo điều kiện cho người dân đi lại thuận tiện và mở rộng giao thương hàng hóa.
Dưới tán rừng xanh thẳm, những ngôi nhà mới kiên cố với kiến trúc hiện đại mọc lên san sát, mang lại cho Tặng Chan vẻ hiện đại, tươi mới.
Ông Trương Văn Cao vừa mới đầu tư tiền tỷ để xây căn nhà 2 tầng mái Thái chia sẻ: “Trước kia, ước mơ lớn nhất của chúng tôi là có đủ cơm ăn. Giờ đây, nhà lầu, ô tô đã là chuyện bình thường. Tất cả là nhờ cây quế!”.
Cây quế đã bén rễ trên đất Tặng Chan từ rất lâu, nhưng chỉ đến khi người dân áp dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác và cùng chia sẻ kinh nghiệm, hợp tác nâng cao sản phẩm từ quế thì loại cây này mới phát huy hết tiềm năng kinh tế của mình.
Chúng tôi cùng nhau học hỏi cách trồng, chăm sóc và thu hoạch quế sao cho đạt năng suất và chất lượng tinh dầu cao nhất. Quan trọng hơn, chúng tôi cùng nhau bán, không phá giá, giữ chữ tín. Có thế, thương lái mới tin tưởng và quế Tặng Chan mới có giá trị.
Tinh thần đoàn kết đã trở thành kim chỉ nam cho sự phát triển ở Tặng Chan. Họ hỗ trợ nhau về giống, vốn và đặc biệt là kinh nghiệm để phát triển 250 ha quế như hiện tại.
Người dân Tặng Chan đã thay đổi cách trồng quế, không trồng thưa 4.000 - 5.000 cây/ha mà trồng dày gấp đôi để từ năm thứ 3 trở đi bắt đầu có thu nhập.
Quế không khai thác trắng một lần mà đến năm thứ 3 trở đi sẽ tỉa bớt những cây chậm lớn bán cho nhà máy chưng cất tinh dầu. Từ năm thứ 5 trở đi, quế được tỉa thưa dần để bán vỏ, lá. Như vậy, mọi bộ phận từ vỏ, cành, đến lá quế đều được tận dụng tối đa, mang lại nguồn thu nhập tốt.
Riêng năm 2025, người dân Tặng Chan đã khai thác 60 tấn quế vỏ, giá trị đạt bình quân 23.000 đồng/kg, mang lại doanh thu 1,4 tỷ đồng. Đồng thời, tiếp tục trồng mới, trồng dặm 12 ha quế, đảm bảo phủ xanh đất trống, đồi trọc.
Trong 3 năm chờ quế lớn, người dân lại bảo nhau tập trung cấy lúa để đảm bảo lương thực, trồng ngô để chăn nuôi. Nhờ thế, 8 ha lúa nước, 5 ha ngô, 2 ha rau màu được canh tác thường xuyên, năng suất lúa nước đạt 52 tạ/ha, tổng đàn gia súc chính đạt 170 con, gia cầm trên 3.000 con.
Năm 2025, người dân thôn Tặng Chan thu về 1,4 tỷ đồng từ cây quế.
Nguồn vốn tích lũy từ quế không chỉ được dùng để xây nhà mà còn được người dân đầu tư vào xây dựng công trình phúc lợi chung, chăm lo cho giáo dục, y tế, mua sắm máy móc nông nghiệp và xây dựng nếp sống văn hóa mới.
Hiện nay, 100% đường giao thông ở Tặng Chan đều đã được bê tông hóa. Toàn thôn còn 12 hộ nghèo, thu nhập bình quân đầu người trên 40 triệu đồng/năm; 95% hộ gia đình có máy cày bừa giúp tăng năng suất, hiệu quả lao động.
Ngoài ra, 100% trẻ em ở Tặng Chan được đi học đúng độ tuổi, không có tình trạng học sinh bỏ học giữa chừng; trẻ em được tiêm phòng đầy đủ; 100% người dân có thẻ bảo hiểm y tế; 90% hộ gia đình đạt chuẩn văn hóa. Tình hình an ninh, trật tự được đảm bảo ổn định, không có người vi phạm pháp luật…
Điều đáng quý là dù cuộc sống có ngày càng phát triển, người dân Tặng Chan vẫn ý thức cao việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc Dao của mình. Các buổi sinh hoạt văn hóa, văn nghệ được tổ chức thường xuyên.
Cứ vào các dịp lễ, tết, những cô gái, chàng trai Tặng Chan lại tự hào mang trên mình bộ trang phục truyền thống, trình diễn các tiết mục tái hiện cuộc sống lao động, cầu mùa hay lễ cấp sắc. Trong những ngôi nhà hiện đại vẫn vang vọng tiếng hát, tiếng kèn, sáo, chũm chọe, chuông… như một lời khẳng định về cội nguồn không bao giờ phai nhạt.
"Phố trong rừng" không chỉ là một danh xưng đẹp, mà còn là biểu tượng của tinh thần tự lực, tự cường của người Dao Tặng Chan nói riêng và đồng bào các dân tộc vùng cao Lào Cai nói chung, là hình mẫu phát triển bền vững giữa đại ngàn Tây Bắc.