Những "cạm bẫy" của thị trường tiền số

Thị trường tiền số đang chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ với hàng loạt đồng tiền mới được niêm yết trên các sàn giao dịch quốc tế. Tuy nhiên, không phải đồng tiền nào cũng có giá trị thực sự và tiềm năng tăng trưởng dài hạn. Giữa một hệ sinh thái đầy biến động, làm thế nào để nhà đầu tư nhận diện được một dự án đáng tin cậy và tránh rơi vào cái bẫy do "cá voi" giăng sẵn?

Rủi ro từ chiêu trò thao túng tiền số

Thực tế, giá trị của một đồng tiền số không chỉ đến từ công nghệ hay tính ứng dụng, mà còn phụ thuộc vào cung - cầu trên thị trường. Nhiều đồng tiền bị thao túng bởi những cá nhân hoặc tổ chức sở hữu lượng lớn tài sản kỹ thuật số, hay còn gọi là "cá voi". Những nhà đầu tư này có thể tạo ra nhu cầu ảo bằng cách tự mua tự bán, khiến giá tăng đột biến để thu hút dòng tiền từ các nhà đầu tư nhỏ lẻ, sau đó bất ngờ xả hàng, đẩy giá xuống thấp để trục lợi.

Theo ông Đặng Minh Tuấn, Chủ tịch Liên minh Blockchain Việt Nam cho rằng, thị trường tiền số rất khó đoán do phần lớn các quốc gia vẫn chưa có khung pháp lý hoàn chỉnh.

"Điều này khiến giá cả bị thả nổi theo cung – cầu mà không có cơ chế bình ổn. Một số đồng tiền số tăng giá không phải nhờ giá trị thực tế mà nhờ hiệu ứng cộng đồng, điển hình như Dogecoin - ban đầu chỉ là một trò đùa nhưng hiện tại có vốn hóa thuộc top đầu thị trường", ông Tuấn nhận định.

Dogecoin, ban đầu được tạo ra như một trò đùa vào năm 2013. Đến tháng 1/2021, Dogecoin đã tăng hơn 800% trong vòng 24 giờ, đạt mức 0,07 USD, nhờ sự chú ý từ người dùng Reddit và sự ủng hộ của các nhân vật nổi tiếng như Elon Musk. Tháng 11/2024, Dogecoin đã tăng gần 20% sau khi Tổng thống đắc cử Donald Trump thông báo về việc thành lập Bộ Hiệu quả Chính phủ (Department of Government Efficiency - DOGE) do Elon Musk lãnh đạo. Sự kiện này đã đẩy giá Dogecoin lên 0,42 USD, đưa nó trở thành đồng tiền số lớn thứ sáu với vốn hóa thị trường gần 60 tỷ USD.

"Sự thiếu hiểu biết của nhà đầu tư là cơ hội để các cá nhân hoặc tổ chức thao túng thị trường, tạo ra những cơn sốt ảo. Bằng cách tung tin tích cực, họ có thể đẩy giá tài sản số lên cao, thu hút dòng tiền từ những nhà đầu tư non kinh nghiệm. Khi tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ cơ hội) lên đến đỉnh điểm, nhiều người vội vàng mua vào mà không lường trước rủi ro", ông Tuấn lý giải.

Tuy nhiên, ngay khi giá chạm ngưỡng kỳ vọng, nhóm thao túng lập tức xả hàng, đẩy thị trường vào trạng thái lao dốc. Nhà đầu tư nhỏ lẻ, những người mua vào ở mức giá cao, rơi vào tình cảnh thua lỗ khi tài sản bốc hơi chỉ trong thời gian ngắn.

Rủi ro không chỉ đến từ chiêu trò thao túng, nhà đầu tư tiền số còn đứng trước nguy cơ mất tài sản nếu không hiểu về công nghệ blockchain và cách bảo mật ví cá nhân. Việc bị lừa đảo, đánh cắp khóa cá nhân hay trở thành nạn nhân của các phần mềm độc hại không phải là chuyện hiếm.

Ngay cả những sàn giao dịch lớn cũng không miễn nhiễm với các cuộc tấn công mạng, có thể dẫn đến tổn thất hàng tỷ USD, điển hình là sự việc Bybit bị đánh cắp hơn 1,4 tỷ USD. Trong quá khứ, đã có không ít sàn giao dịch phá sản hoặc đột ngột biến mất, để lại những khoản thiệt hại khổng lồ mà nhà đầu tư không thể nào thu hồi.

Một chuyên gia trong lĩnh vực cung cấp giải pháp blockchain khuyến cáo, các nhà đầu tư không nên chạy theo những lời quảng cáo hứa hẹn lợi nhuận khủng trong thời gian ngắn mà không có cơ sở rõ ràng. Một dự án có nền tảng công nghệ vững chắc và ứng dụng thực tiễn sẽ khác biệt hoàn toàn so với những dự án chỉ xây dựng câu chuyện hấp dẫn để thu hút vốn nhưng thiếu định hướng dài hạn.

"Hiện nay, không ít dự án được tạo ra với mục đích chính là huy động vốn nhanh chóng mà không có chiến lược phát triển bền vững. Để tránh rơi vào những dự án kém minh bạch, nhà đầu tư cần xem xét kỹ lưỡng đội ngũ sáng lập, mức độ uy tín và kinh nghiệm của họ trong lĩnh vực blockchain", vị chuyên gia cho biết.

Đâu là "lá chắn" cho các nhà đầu tư

Tham gia vào thị trường tiền số mà không có hiểu biết chẳng khác nào đặt cược vào một canh bạc. Nhiều chuyên gia cho rằng, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức đầy đủ trước khi bỏ vốn vào bất kỳ dự án nào.

Trao đổi với phóng viên Thời báo VTV, ông Đặng Minh Tuấn đã chỉ ra hai hướng có thể tiếp cận trong đầu tư tiền số: Đầu tư ngắn hạn: dựa vào phân tích kỹ thuật, biểu đồ giá và xu hướng thị trường. Nhà đầu tư ngắn hạn không quan tâm nhiều đến nền tảng công nghệ mà chủ yếu theo dõi biến động giá để tối ưu lợi nhuận; Đầu tư dài hạn: cần nghiên cứu kỹ về đội ngũ sáng lập, tính minh bạch, khả năng ứng dụng và lộ trình phát triển. Những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị dài hạn của một đồng tiền số.

Ngoài ra, an toàn bảo mật cũng là yếu tố quan trọng. "Bảo mật tài khoản và ví lưu trữ tiền số là điều cực kỳ quan trọng. Nhà đầu tư không nên chia sẻ khóa cá nhân, cần cẩn trọng với các trang web giả mạo và sử dụng bảo mật hai lớp (2FA) để bảo vệ tài sản của mình," ông Tuấn nhấn mạnh.

Trong tương lai, khi Việt Nam có khung pháp lý rõ ràng hơn cho thị trường tiền số, rủi ro đối với nhà đầu tư sẽ giảm đi đáng kể. "Việt Nam hoàn toàn có thể cấp phép cho các sàn giao dịch tiền số và đặt chúng dưới sự giám sát của cơ quan nhà nước. Khi đó, nhà đầu tư sẽ được bảo vệ tốt hơn, tương tự như cách các sàn chứng khoán hiện nay đang hoạt động", ông Tuấn phân tích.

Việc xây dựng một thị trường minh bạch và an toàn không chỉ giúp bảo vệ nhà đầu tư mà còn tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của hệ sinh thái tiền số tại Việt Nam. Nhưng trước khi những quy định được hoàn thiện, điều quan trọng nhất vẫn nằm ở chính nhà đầu tư: Tỉnh táo, trang bị đầy đủ kiến thức và lựa chọn chiến lược phù hợp để tránh những "cạm bẫy" trong thị trường này.