Chiều tháng Năm, thành phố Lào Cai đang quay quắt trong đợt nắng nóng gay gắt. Trong ngôi nhà nhỏ, mặc cho cái nóng bủa vây, họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện vẫn miệt mài với sơn, màu, cọ vẽ và bức tranh đang vẽ dở. Dù bức tranh chưa hoàn thiện nhưng tôi để ý đó là khung cảnh sinh hoạt của một gia đình người dân tộc thiểu số, trong tranh điểm sáng nhất là tấm ảnh Bác Hồ tươi cười được treo trang trọng trong không gian có phần tối của ngôi nhà.
Họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện chăm chú vào những hình ảnh, đường nét trong bức tranh, những mảng sáng tối tương phản, giải thích: Thời gian qua, tôi dành nhiều thời gian sáng tác về mảng đề tài dân tộc và miền núi, đời sống, sinh hoạt của đồng bào các dân tộc Lào Cai, trong đó có những dân tộc rất ít người. Tấm ảnh Bác Hồ tuy chỉ là một chi tiết nhỏ trong bức tranh nhưng lại mang một thông điệp quan trọng là dù cuộc sống sung túc hay còn khó khăn thì đồng bào vùng cao Tây Bắc vẫn một lòng theo Đảng, theo Bác Hồ. Nụ cười ấm áp của Bác đầy tình yêu thương với bà con các dân tộc mang đến niềm tin và hy vọng vào một tương lai tươi sáng.
Trong gian phòng chuyên dành cho việc sáng tác của họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện có hàng chục bức tranh sơn dầu khổ lớn, có những bức đã hoàn thiện, có những bức đang vẽ dở. Nhìn vào đó có thể thấy ông vẽ về nhiều đề tài như phong cảnh thiên nhiên, sinh hoạt của đồng bào vùng cao, tranh chân dung… trong đó có một số bức tranh vẽ về Bác Hồ.
Họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện giới thiệu với tôi 2 bức tranh sơn dầu khổ lớn vẽ Bác Hồ được ông cất giữ cẩn thận như “báu vật”. Bức thứ nhất vẽ Bác Hồ thăm công trường xây dựng cầu Làng Giàng. Bức tranh thứ hai vẽ Bác Hồ cùng phái đoàn Chính phủ thăm Mỏ Apatit Lào Cai. Cả hai bức tranh đều được ông thực hiện trong tháng 5/2020 với chủ đề câu chuyện Bác Hồ thăm Lào Cai vào ngày 23 - 24/9/1958.
Họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện kể: Đây là hai bức tranh tôi tâm đắc và dành nhiều thời gian suy ngẫm, tìm hiểu, sưu tầm các loại tài liệu liên quan trước khi đặt bút vẽ vào dịp kỷ niệm 130 năm ngày sinh của Bác (19/5/1890 - 19/5/2020). Với bức tranh “Bác Hồ thăm công trường xây dựng cầu Làng Giàng” vào ngày 23/9/1958, khi tôi tìm đọc trong các tài liệu, sách báo thì có thông tin đồng chí Hoàng Trường Minh, Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai đưa Bác và phái đoàn Trung ương đi thăm công trường xây dựng cầu đường sắt Làng Giàng, nhưng chỉ có duy nhất một bức ảnh chụp từ xa không rõ. Bằng trí tưởng tượng và từ các tư liệu lịch sử, tôi đã vẽ trực diện cảnh Bác Hồ tươi cười bước đi cùng đoàn cán bộ, công nhân trong công trường, bên cạnh là Bí thư Tỉnh ủy Hoàng Trường Minh, phía sau là khung cảnh công nhân đang khẩn trương thi công cầu. Bức tranh đã đoạt giải A cuộc vận động sáng tác, quảng bá tác phẩm văn học nghệ thuật, báo chí về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh tỉnh Lào Cai năm 2021.
Đối với bức tranh “Bác Hồ cùng phái đoàn Chính phủ thăm Mỏ Apatit Lào Cai” họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện cũng bám theo các tư liệu lịch sử để vẽ cảnh Bác Hồ đang cùng đoàn cán bộ, kỹ sư, công nhân đi giữa công trường đầy nắng gió, bên cạnh Bác là ông Nguyễn Văn Lang, Giám đốc Mỏ Apatit Lào Cai với nước da sạm đen. Nền phía sau của bức ảnh là cảnh công trường sôi động. Họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện bảo, khi vẽ Bác Hồ, ông không vẽ tranh chân dung hoặc chép từ những bức ảnh ra, mà bám theo câu chuyện có thật để sáng tác. Vì thế, có những hình ảnh, nhân vật hoàn toàn theo trí tưởng tượng. Tuy nhiên, mỗi bức tranh là một câu chuyện về Bác Hồ và tình cảm của Bác dành cho đồng bào các dân tộc Lào Cai.
Vốn không sinh ra và lớn lên ở Lào Cai, nhưng từ năm 1969, chàng thanh niên Nguyễn Hoàn Thiện đã trở thành công nhân của Mỏ Apatit. Đam mê hội họa từ nhỏ, lại được học qua lớp trung cấp Mỹ thuật nên cùng với công việc hằng ngày, ông vẫn tranh thủ vẽ tranh cho thỏa đam mê. Đầu những năm 1980, họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện vẽ nhiều pano, áp phích, khẩu hiệu, tranh cổ động để tuyên truyền ở khu vực Nhà văn hóa Mỏ Apatit. Về sau, ông được giao phụ trách Bản tin Apatit Việt Nam, được cử đi học lớp đại học báo chí khóa 1 tại Lào Cai.
“Tôi nhớ khi đó tôi vẽ một cụm tranh cổ động khổ lớn, trong đó nổi bật là hình ảnh Bác Hồ đang mỉm cười giơ tay chào đồng bào. Bức tranh cao 4 m nên chỉ cần đi qua khu vực Nhà văn hóa Mỏ Apatit thì ai cũng nhìn thấy. Cho đến nay đó cũng là bức tranh lớn nhất tôi vẽ Bác Hồ” - họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện chia sẻ.
Từ năm 2014, họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện nghỉ hưu theo chế độ. Không còn bận rộn với công việc của cơ quan, ông dành tất cả thời gian và tâm huyết vào những bức tranh. Miệt mài lao động nghệ thuật với niềm đam mê, sự chỉn chu và nghiêm túc, họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện có những bức tranh được nhiều giải thưởng, tham gia các triển lãm mỹ thuật khu vực và trong nước, được lưu giữ tại Hội Mỹ thuật Việt Nam, như các bức tranh “Biển động”, “Mẹ chồng nàng dâu”…Hiện nay, họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện là Phó Chi hội trưởng Chi hội Mỹ thuật, Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh Lào Cai.
Tôi muốn vẽ thêm nhiều bức tranh về Bác với niềm biết ơn và kính trọng, sự tri ân những hy sinh của Bác cho dân tộc, góp phần lan tỏa hình ảnh của Bác Hồ với thế hệ sau”
“Mỗi dịp tháng Năm, khi cả nước hướng tới kỷ niệm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, tôi lại xúc động nghĩ về Bác, về những cống hiến của Bác và tình cảm Bác dành cho đồng bào các dân tộc Lào Cai. Tôi muốn vẽ thêm nhiều bức tranh về Bác với niềm biết ơn và kính trọng, sự tri ân những hy sinh của Bác cho dân tộc, góp phần lan tỏa hình ảnh của Bác Hồ với thế hệ sau” - họa sỹ Nguyễn Hoàn Thiện tâm sự.
