Những ngày cuối năm, tại nhà văn hóa thôn Yên Thái, xã Mậu A, hàng chục hộ dân đến từ sớm tham gia lớp tập huấn về lợi ích và quy trình cấp mã số vùng trồng do Hạt Kiểm lâm khu vực Trấn Yên - Văn Yên tổ chức. Không khí sôi nổi cho thấy sự quan tâm của người dân khi mã số vùng trồng đang trở thành "tấm hộ chiếu" giúp sản phẩm quế, keo, măng Bát Độ tiến vào thị trường tiêu thụ lớn.
Ông Hà Văn Hạnh, thôn Yên Thái cho biết: Trước đây sản phẩm của gia đình tôi không cạnh tranh được, phụ thuộc nhiều vào thương lái. Từ khi có mã số vùng trồng, nguồn gốc rõ ràng, doanh nghiệp tin tưởng hơn nên giá bán cải thiện rõ rệt.
Những thay đổi tích cực mà ông Hạnh phản ánh cũng là thực tế chung tại nhiều địa phương đang mở rộng diện tích được cấp mã.
Theo Chi cục Kiểm lâm tỉnh, toàn tỉnh đã cấp gần 4.200 ha mã số vùng trồng với 5.182 mã tại ba địa phương Yên Bình, Bảo Ái và phường Văn Phú. Trong đó, xã Yên Bình chiếm hơn 1.845 ha với 2.391 mã số; Bảo Ái 2.278 ha với 2.672 mã số; phường Văn Phú hơn 73 ha với 119 mã số. Năm 2025, tỉnh tiếp tục đặt mục tiêu cấp mã số vùng trồng cho thêm khoảng 2.000 ha tại các xã Mậu A, Quy Mông, Khánh Hòa và Phúc Lợi.
Ông Vũ Trọng Phúc - Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết, mã số vùng trồng không chỉ gia tăng giá trị sản phẩm mà còn đảm bảo tính minh bạch, đáp ứng yêu cầu của các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Đặc biệt, quy định chống mất rừng EUDR của Liên minh châu Âu yêu cầu truy xuất nguồn gốc gỗ trở thành điều kiện bắt buộc đối với hàng xuất khẩu.
Nhờ hệ thống iTwood, chủ rừng có thể dễ dàng đăng ký và quản lý lô rừng trên nền tảng số, tạo thuận lợi cho cả người dân và cơ quan quản lý.
Gia đình ông Trương Minh Giang ở thôn Đá Chông, xã Yên Bình là một trong những hộ đầu tiên ứng dụng iTwood quản lý 4 ha rừng trồng. Trên điện thoại của ông, toàn bộ thông tin từ diện tích, vị trí, năm trồng, giống cây, phương thức chăm sóc đến chứng chỉ rừng đều được cập nhật đầy đủ. "Ngày trước còn bỡ ngỡ, nhưng sau khi được cán bộ hướng dẫn, gia đình tôi giờ cập nhật rất dễ. Có mã số vùng trồng, thậm chí có thể bán gỗ trực tiếp qua ứng dụng mà không cần qua trung gian", ông Giang cho biết.
Mã số vùng trồng không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho hộ trồng rừng mà còn giúp doanh nghiệp chế biến yên tâm đầu tư mở rộng quy mô, góp phần hình thành chuỗi giá trị lâm sản bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành lâm nghiệp địa phương.
Tại xã Mậu A, nơi có hơn 9.900 ha rừng với cây quế là chủ lực, chính quyền địa phương xác định việc mở rộng diện tích cấp mã số vùng trồng là nhiệm vụ trọng tâm năm 2025. Xã hiện đang hoàn thiện hồ sơ cho khoảng 500 ha.
Địa phương sẽ xây dựng chiến lược xúc tiến thương mại, cập nhật thường xuyên danh sách lô rừng đã được cấp mã số để phục vụ truy xuất nguồn gốc và nâng cao giá trị cây quế. Mục tiêu cuối cùng là giúp người dân tăng thu nhập từ rừng, tạo đầu ra ổn định và bền vững cho sản phẩm quế.
Cùng với chính quyền, lực lượng cán bộ thôn, bản đang đóng vai trò cầu nối quan trọng trong việc hỗ trợ người dân hoàn thiện thủ tục. Bà Trần Hải Vân - Trưởng thôn Yên Thái cho biết: “Chúng tôi họp thôn thường xuyên, phối hợp ban công tác mặt trận hướng dẫn từng hộ lập hồ sơ. Mong muốn lớn nhất là bà con được sớm hưởng lợi từ chương trình này”.
Tuy nhiên, quá trình mở rộng mã số vùng trồng trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhiều thách thức. Vấn đề lớn nhất là thực trạng đất rừng, khi chỉ hơn 30% diện tích được cấp mã số có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Nhiều diện tích do lâm trường bàn giao lại nhưng chưa được phân giao rõ ràng, gây khó khăn trong xác minh nguồn gốc lô rừng. Một số vùng nguyên liệu chưa có tính tập trung do người dân vẫn trồng tự phát, lựa chọn giống và chu kỳ sản xuất không đồng nhất.
Cơ sở dữ liệu về rừng được đồng bộ từ nhiều nguồn như FRMS, bản đồ giao đất, bản đồ viễn thám nên có sự chênh lệch nhất định, làm chậm quá trình xác minh thông tin. Tại các xã vùng sâu, hạ tầng internet và kỹ năng công nghệ thông tin của người dân còn hạn chế, khiến việc số hóa hồ sơ ban đầu gặp khó khăn.
Trước thực tế đó, tỉnh Lào Cai đã đề ra phương hướng cụ thể nhằm bảo đảm tiến độ mở rộng mã số vùng trồng. Chi cục Kiểm lâm bám sát địa phương, chỉ đạo các Hạt Kiểm lâm quản lý chặt chẽ mã đã cấp, tăng cường tuyên truyền để người dân nhận thức rõ lợi ích. Các xã phối hợp cập nhật thông tin đất đai, hỗ trợ người dân kê khai hồ sơ, chuyển đổi từ hồ sơ giấy sang hồ sơ số. Hồ sơ đạt yêu cầu sẽ được tổng hợp trình Chi cục Kiểm lâm xem xét, cấp mã theo Thông tư 26/2025/TT-BNNMT có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.
Mã số vùng trồng đang trở thành công cụ quan trọng giúp Lào Cai đổi mới phương thức quản lý lâm nghiệp, thích ứng yêu cầu thị trường và thúc đẩy kinh tế lâm nghiệp phát triển hiện đại, bền vững. Khi hệ thống dữ liệu được chuẩn hóa, rừng trồng quản lý theo tiêu chuẩn quốc tế, sản phẩm lâm sản của tỉnh có cơ hội cạnh tranh cao hơn và vươn mạnh ra thị trường xuất khẩu.
Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, việc đẩy mạnh cấp mã số vùng trồng không chỉ mang lại lợi ích trước mắt cho người dân mà còn là bước đi chiến lược giúp Lào Cai xây dựng thương hiệu cây quế, cây keo và lâm sản địa phương. Với sự vào cuộc đồng bộ của cơ quan chức năng và sự đồng thuận của người dân, mục tiêu mở rộng mã số vùng trồng lên 10.000 ha trong thời gian tới hoàn toàn khả thi, góp phần đưa kinh tế lâm nghiệp ngày càng phát triển.
