Dễ thấy hình ảnh những người trẻ miệt mài chỉnh sửa ảnh, chạy theo trào lưu, phát ngôn gây sốc để thu hút sự chú ý. Sau những bức hình chỉn chu ấy đôi khi là sự cô đơn và khát khao được công nhận. Nhiều bạn trẻ đánh giá giá trị bản thân qua số lượng tương tác, coi danh tiếng ảo là thước đo thành công. Khi danh tiếng ảo trở thành mục tiêu, xã hội phải đối mặt với nguy cơ lệch chuẩn giá trị trong một bộ phận thanh niên.
Ảnh minh họa.
Nguyên nhân không chỉ từ sức hút của công nghệ mà còn bắt nguồn từ sự biến đổi hệ giá trị trong đời sống hiện đại. Thế hệ trẻ lớn lên trong “biển” thông tin mênh mông, nơi thật-giả khó phân định. Nếu thiếu bản lĩnh, thiếu định hướng tư tưởng đúng đắn, họ dễ bị cuốn vào vòng xoáy ảo tưởng, quên mất ý nghĩa của việc sống có lý tưởng, có mục tiêu rõ ràng.
Hậu quả của lối sống ảo không dừng lại ở sự lệch chuẩn giá trị cá nhân, mà còn tác động tiêu cực đến môi trường xã hội. Nhiều người trẻ sa vào so sánh, tự ti, mất phương hướng, thậm chí rơi vào trạng thái chán nản khi hình ảnh trên mạng không phản ánh đúng thực tế đời sống. Sự đứt gãy giữa thế giới ảo và đời thật khiến kỹ năng giao tiếp, tinh thần sẻ chia, khả năng đồng cảm bị bào mòn. Nguy hiểm hơn, khi ảo hóa giá trị sống, con người dễ trở nên thờ ơ, vô cảm trước những vấn đề của cộng đồng.
Giải pháp không nằm ở việc tẩy chay mạng xã hội, mà ở cách con người làm chủ nó. Trước hết, mỗi bạn trẻ cần trang bị “miễn dịch số”-tức là khả năng chọn lọc, phản biện và tự kiểm soát hành vi trực tuyến. Chỉ khi có bản lĩnh và năng lực nhận diện đúng-sai, thật-giả, người trẻ mới không bị mạng xã hội dẫn dắt.
Cùng với đó, cần hình thành văn hóa sử dụng mạng xã hội có trách nhiệm, biến không gian mạng thành môi trường học tập, sáng tạo và sẻ chia. Mỗi bài đăng, mỗi chia sẻ, mỗi bình luận đều nên được cân nhắc như một hành động văn hóa.
Khi người trẻ biết tôn trọng sự thật, đề cao giá trị nhân văn, họ sẽ góp phần tạo nên hệ sinh thái mạng lành mạnh, nơi thông tin tích cực được lan tỏa, còn cái xấu, cái độc hại bị đẩy lùi.
Bên cạnh ý thức cá nhân, vai trò định hướng của gia đình, nhà trường và xã hội là hết sức quan trọng. Gia đình cần đồng hành, lắng nghe và định hướng con cái trong hành vi trực tuyến. Nhà trường nên đưa giáo dục kỹ năng số, kỹ năng truyền thông và định hướng giá trị sống vào chương trình học. Các tổ chức đoàn thể, đặc biệt là Đoàn Thanh niên, cần tạo thêm nhiều sân chơi thực tế, diễn đàn để thanh niên thể hiện bản thân bằng hành động thật, cống hiến thật.
Trong thời đại chuyển đổi số, “sống ảo” có thể mang lại niềm vui tạm thời, nhưng chỉ giá trị thật mới tạo nên chỗ đứng lâu dài. Khi biết sử dụng mạng xã hội để học hỏi, sáng tạo và cống hiến, giới trẻ không chỉ làm chủ công nghệ mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh thế hệ thanh niên Việt Nam bản lĩnh, nhân ái, sáng tạo và trách nhiệm.
