1. Chuồng trại:
Làm chuồng để nhốt trâu bò, tránh thả rông. Vào mùa đông thời tiết lạnh kèm theo sương muối, cần chủ động che chắn chuồng trại cho gia súc. Chuồng cần khô sạch, làm ở vị trí cao ráo đảm bảo thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông, tránh gió lùa. Nền chuồng lát gạch hoặc láng xi măng có độ dốc 2-3 % về phía hố chứa phân để tiện vệ sinh quét dọn hàng ngày. Diện tích tối thiểu 5m2/con, nếu nhốt nhiều diện tích có thể giảm xuống 2 - 2,5 m2/con. Chuồng nên ngăn thành nhiều ô để nhốt riêng các loại trâu bò.
Làm phên che xung quanh chuồng để chống rét cho trâu bò, phên có thể làm bằng các vật liệu sẵn có, rẻ tiền như bao tải, nứa, lá cọ, tấm vải bạt... (những ngày nắng to có thể tháo phên che cho ánh nắng chiếu vào chuồng để diệt mầm bệnh). Không để nền chuồng lầy lội, sau khi thả trâu bò vệ sinh chuồng ngay để cho khô ráo, rải nền chuồng bằng lá chuối khô, cỏ khô, rơm khô, bao tải... cho trâu, bò nằm, nếu ướt bẩn phải thay ngay. Có hố phân, chia làm 2 ngăn, ngăn chứa phân tươi và ngăn ủ. Thường xuyên chuyển phân ra hố ủ, không để lưu cữu tại chuồng; nên xây hầm biogas để đảm bảo vệ sinh môi trường và tiết kiệm chất đốt.
2- Chế độ chăm sóc, nuôi dưỡng:
Cần dự trữ rơm và các sản phẩm phụ nông nghiệp ngay sau khi thu hoạch (rơm rạ, thân cây ngô, dây lang, thân cây lạc...) để làm thức ăn dự trữ cho gia súc trong vụ đông. Cho trâu bò ăn đủ no (cần cho ăn 30 - 35 kg cỏ tươi/trâu/ngày, 27 - 30 kg cỏ tươi/ bò/ngày). Mỗi ngày cho trâu bò ăn bổ sung thêm 0,5 -1 kg thức ăn tinh/con (cám ngô, cám sắn, cám gạo nấu chín ). Những ngày trời quá rét, trâu bò phải lao động nhiều, nên cho uống thêm nước muối pha loãng với lượng 20-30 gam/con. Làm bánh dinh dưỡng cho trâu bò liếm để bổ sung thêm khoáng.
Cần trồng các loại cỏ như cỏ voi, cỏ VA06, cỏ ghi nê, cỏ passpalum... mỗi con trâu, bò cần trồng 2 sào cỏ. Có thể áp dụng các biện pháp chế biến thức ăn như: ủ rơm với U rê, kiềm hoá, mềm hoá rơm để trâu bò dễ ăn và tăng thêm hàm lượng dinh dưỡng. Có thể cho ăn thêm thức ăn củ quả như: bí đỏ, khoai lang, đu đủ...
3- Chế độ lao tác, chăn thả:
Những ngày trời rét có sương thì phải đợi cho có ánh nắng và sương tan mới được cho trâu, bò xuống ruộng. Thực hiện chế độ đi muộn về sớm. Những ngày nhiệt độ xuống dưới 12- 130C không được cho trâu, bò làm việc để tránh bệnh cước chân. Những ngày mưa dầm, giá rét, hạn chế tối đa việc chăn thả trâu bò ngoài bãi mà cắt cỏ về nhà, bổ sung thêm thức ăn dự trữ, thức ăn tinh tại chuồng nhằm tránh cho trâu, bò bị cảm lạnh. Những ngày nhiệt độ xuống thấp dưới 100 C, phải đốt lửa cho trâu, bò sưởi và dùng bao tải làm áo khoác cho trâu, bò.
4- Phòng chống bệnh:
Vào những ngày giá rét cần phải cho trâu, bò ăn đủ no, chăn dắt trâu, bò tại chuồng để tăng sức đề kháng đối với bệnh tật. Không nên cho trâu, bò ăn cỏ non vào buổi sáng khi sương chưa tan dễ gây chướng bụng đầy hơi. Trước khi đi chăn nên cho trâu, bò ăn từ 2-3 kg thức ăn dự trữ như: rơm, cỏ khô để tránh bệnh chướng hơi dạ cỏ. Không mua thịt trâu, bò bị bệnh chết hoặc chết không rõ nguyên nhân về ăn.
Khi trâu, bò bị chết phải báo cáo các cấp chính quyền địa phương và cán bộ thú y đến giải quyết. Nếu xác định dịch bệnh truyền nhiễm thì phải đem chôn theo hướng dẫn của thú y. Hàng ngày vào mỗi buổi sáng và sau mỗi buổi chiều cần kiểm tra sức khoẻ của trâu bò, nếu thấy những biểu hiện khác thường thì phải báo ngay cho cán bộ thú y đến giải quyết.
Lưu ý: Trong vụ đông, những trâu bò gầy yếu rất dễ bị đổ ngã do vậy cần phải mời cán bộ thú y đến tìm nguyên nhân (có thể là mắc các bệnh ký sinh trùng mãn tính như tiên mao trùng, sán lá gan...) để có biện pháp xử lý kịp thời.
Nguyễn Thị Hán
