Theo đánh giá của các chuyên gia y tế và Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lào Cai, truyền thông thay đổi nhận thức hành vi là giải pháp then chốt trong phòng, chống HIV/AIDS, góp phần xóa bỏ kỳ thị đối với người nhiễm HIV.
Câu chuyện của ông Đặng Văn T. ở xã Trấn Yên là minh chứng rõ rệt. Từng suy sụp vì bị gia đình và hàng xóm xa lánh sau khi biết mình nhiễm HIV, ông rơi vào nghiện ngập và tuyệt vọng. Nhưng nhờ tham gia điều trị Methadone và ARV cùng sự tư vấn của cán bộ y tế, ông đã từ bỏ ma túy, sức khỏe cải thiện và được cộng đồng đón nhận trở lại. Ông khẳng định tình trạng kỳ thị giờ hầu như không còn.
Ngày càng nhiều người đã chủ động đến cơ sở y tế xét nghiệm chẩn đoán HIV (ảnh minh họa).
Trong nhiều năm, sự thiếu hiểu biết khiến người nhiễm HIV/AIDS bị phân biệt đối xử nặng nề. Nhiều người lầm tưởng HIV dễ lây qua tiếp xúc thông thường hoặc chỉ xảy ra ở “nhóm xấu”. Áp lực kỳ thị khiến người bệnh che giấu tình trạng sức khỏe, không hợp tác điều trị, trở thành “quần thể ẩn”, gây khó khăn cho công tác phòng chống dịch.
Anh T. chi sẻ: “Mọi chuyện đã thay đổi đối với tôi, khi tôi tình nguyện đi uống Methadone, đặc biệt là được tham gia chương trình điều trị ARV, được các cán bộ y tế tư vấn, hướng dẫn. Tôi đã từ bỏ được Heroin, đã sinh hoạt lành mạnh, sức khỏe khá lên và chăm chỉ lao động. Tôi nhận thấy bản thân mình và những người mang căn bệnh “thế kỷ” đã được mọi người đối xử bình thường, tuyệt đối không còn ai xa lánh, kỳ thị”.
Nhờ truyền thông liên tục và tiến bộ y học, nhận thức xã hội tại Lào Cai đã thay đổi tích cực. Người bệnh chủ động xét nghiệm, tiếp cận điều trị và hòa nhập cộng đồng, từ đó ổn định cuộc sống.
Theo thống kê của CDC Lào Cai, đến 31/10/2025, tỉnh ghi nhận người nhiễm HIV/AIDS tại 98/99 xã, phường; năm 2025 phát hiện mới 96 trường hợp, nâng tổng số người nhiễm lên 7.815, trong đó 3.809 đã tử vong. Trong 11 tháng, toàn tỉnh tổ chức 3.051 buổi truyền thông cho hơn 56.000 lượt người. Các nhóm được tiếp cận gồm thanh niên, phụ nữ, học sinh – sinh viên, học viên cai nghiện và bệnh nhân điều trị Methadone.
Bác sĩ Bùi Quang Đạt - Phó Trưởng khoa Phòng chống HIV/AIDS cho biết: Truyền thông đã mang lại hiệu quả rõ rệt trong giám sát dịch tễ và dự phòng lây nhiễm. Người dân tích cực xét nghiệm, nhiều cặp đôi chủ động kiểm tra trước hôn nhân; phần lớn người có kết quả dương tính giữ tinh thần ổn định, hợp tác điều trị và thay đổi hành vi an toàn hơn.
Từ đầu năm 2025, toàn tỉnh thực hiện 71.456 mẫu xét nghiệm; duy trì cung cấp bơm kim tiêm và bao cao su tại 12 địa điểm, tiếp cận 2.325 người tiêm chích ma túy với hơn 460.000 bơm kim tiêm và gần 30.000 bao cao su; đồng thời điều trị Methadone cho 1.963 bệnh nhân - Bác sĩ Bùi Quang Đạt thông tin thêm.
Uống Methadone thay thế các loại ma túy góp phần quan trọng giảm số bệnh nhân HIV/AIDS
Những trường hợp như anh Hà Văn N. từ bỏ ma túy sau khi biết mình nhiễm HIV; chị Bùi Thị N. sinh con khỏe mạnh nhờ điều trị; anh Nguyễn Anh T. được doanh nghiệp ưu tiên tuyển dụng vì tuân thủ ARV; hay trẻ em có cha mẹ nhiễm HIV vẫn được yêu thương tại trường học… là những điểm sáng thể hiện hiệu quả truyền thông và sự thay đổi tích cực của cộng đồng.
Có thể nói, những kết quả thu được trong công tác phòng chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh Lào Cai trong những năm qua, đặc biệt là trong năm 2025 là rất đáng ghi nhận, thể hiện quyết tâm của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là ngành Y tế đối với căn bệnh “thế kỷ” này. Tuy nhiên, công tác phòng chống HIV/AIDS vẫn đối mặt với thách thức: chưa có thuốc đặc trị, số ca mới còn cao, tình trạng sử dụng ma túy và quan hệ tình dục không an toàn vẫn tồn tại. Vì vậy, cần tiếp tục duy trì truyền thông, đẩy mạnh phòng chống ma túy, mại dâm, đồng thời có chính sách hỗ trợ người nghiện phục hồi kinh tế và hỗ trợ khám, xét nghiệm, điều trị HIV/AIDS.
